Materieel strafrecht: Hoorcollege aantekeningen en antwoorden werkgroep
53 views 1 purchase
Course
Materieel Strafrecht (22014012)
Institution
Universiteit Leiden (UL)
Book
Studieboek materieel strafrecht
Dit bestand bevat aantekeningen van alle hoorcolleges en werkgroepen van het vak Materieel strafrecht. De antwoorden van de opgaven zijn gecontroleerd in de werkgroepen.
Materieel strafrecht
Week 1
Hoorcollege 1
Waar gaat het strafrecht over?
- Emoties spelen vaak een rol. Er gebeuren mogelijk strafbare feiten die gevolgen
hebben voor anderen. Daar zit de emotie in. Voor een jurist gaat het om het
feitencomplex. Om een uitspraak goed te kunnen begrijpen is het nodig om precies
te weten wat er is gebeurt en waarom de rechtsvraag op kwam.
- Mensen. Menselijk leed, menselijk tekort, ontmenselijking? Hoe gaan we als
samenleving om met het menselijk tekort? Daar hebben we een keuze in.
- Reactie op strafbare feiten is volgens auteur ook vaak snijden in eigen vlees omdat
we nu eenmaal moeten reageren op strafbare feiten. Strafrecht is vaak
problematisch recht. Via het strafrecht voegen we leed toe. Als een overheid dat
doet moet deze terughoudend zijn.
Wat is materieel strafrecht?
a. Strafbaarstellingen
- Bevatten delictsomschrijvingen + sanctienorm
- Opgedeeld in misdrijven en overtredingen
- Nadere onderscheidingen mogelijk
. Rechtsdelicten (min of meer misdrijven): delicten die ertoe dienen een essentiële
norm te beschermen. Een norm waarin tot uitdrukking komt de gewetensfunctie van
mens tot mens. Alles waarvan we allemaal vinden dat het strafbaar moet zijn.
Belangrijk is hier het subjectieve bestanddeel, deze is vereist
. Wetsdelicten (soort overtredingen) bepalingen die met name de samenleving
beogen te ordenen. Het gaat om iets minder essentiële normen. Voorbeeld:
onbevoegd op verboden plaats bevinden
. Krenkingsdelicten: delicten waarbij het leed als is geschied. De strafbare gedraging
bestaat uit het al aanrichten van leed.
. Gevaarzettingsdelicten: de strafbaarstelling voor het in het leven roepen van een
gevaar dat iets zich gaat verwezenlijken. Voorbeeld is het leerstuk van de poging.
Laten zich opdelen in concrete gevaarzetting en abstracte gevaarzetting (vb opruiing
om een strafbaar feit te plegen)
Door de jaren heen is in het strafrecht steeds meer aandacht voor gevaarzetting
delicten. We zijn het blijkbaar belangrijker gaan vinden dat het nog niet
verwezenlijken van gevaar ook al strafbaar is als gevaar wordt gezet.
, b. Algemene leerstukken van strafrechtelijke aansprakelijkheid (zie Algemeen Deel
Wetboek van Strafrecht)
Opzet, schuld, poging, deelneming, voorbereiding
c. Sanctierecht
Plaatsbepaling materieel strafrecht
- In relatie tot formeel strafrecht
Materieel strafrecht (wat is strafbaar?) komt in een procesrechtelijke vorm tot uiting.
Er is een relatie van wederzijdse beïnvloeding. Niet alle strafbare feiten die bekend
zijn bij OM leiden tot strafbaar optreden. Opportuniteitsbeginsel. Alleen als
opportuun wordt een vervolging ingesteld. Andere beïnvloeding door het
bewijsrecht. Soms in bewijzen niet goed mogelijk en wordt strafbaarstelling of
delictsomschrijving gewijzigd om zo wel te kunnen reageren op onwenselijk gedrag.
- In relatie tot andere rechtsgebieden
Strafrechtelijke aansprakelijkheid is een onderwerp dat ook in het civiele recht erg
centraal staat. Hoe zit dat dan? De invulling van begrippen en de toepassing daarvan
verschilt per rechtsgebied. Komt ook door andere gevolgen die aansprakelijkheid kan
hebben in civiele recht en strafrecht.
Strafrecht en bestuursrecht grenzen in afgelopen decennia erg vervaagd. Sommigen
gedragingen worden nu naar bestuursrecht opgelost = punitief bestuursrecht.
Bijvoorbeeld te hard rijden. Gedrag waarvoor je eerst via strafrecht werd
aangesproken en nu bestuursrecht. Het punitieve karakter van bepaalde
bestuursrechtelijke maatregelen kunnen tot gelden als criminal charge volgens het
mensenrechten hof.
Bronnen van materieel strafrecht
- Internationale verdragen
= hoger recht
Gedragingen die de internationale gemeenschap raken of aangaan. denk aan
georganiseerde criminaliteit, cyber crime, mensen handel. Landen maken met elkaar
afspraken om dezelfde gedragingen strafbaar te stellen zodat samen opgetreden
wordt.
Mensenrechten verdragen verplichten Nederland om bepaalde mensenrechten te
waarborgen. Denk aan legaliteitsbeginsel dat staat in het EVRM.
- EU-recht
Kan Nederland ertoe dwingen gedragingen strafbaar te stellen. Er is ook EU recht op
gebied van mensenrechten: het EU grondvest recht
Kan op grond van primair unierecht: voorbeeld is art 23 van EU werkingsverdrag
Kan ook op grond van secundair EU recht zoals richtlijnen en verordeningen. Deze
hebben inmiddels aardig veel invloed op ons Nederlands strafrecht. Vooral door
uitleg van definities en sancties.
, EU recht goed afdwingbaar door Europese Commissie als strafbaarstelling
bijvoorbeeld niet is omgezet. Ook kan deze boetes opleggen en voor het Hof van
Justitie slepen.
Soms kopieert EU recht bepalingen van internationale verdragen zodat dit
afdwingbaar is via de commissie.
- De wet: commuun (WvSr) en bijzonder strafrecht (bijv. Opiumwet)
- Nationale en internationale rechtspraak
Betekenis van bronnen
- Primaat van de wet
- Primaat van wetboek van strafrecht ten opzichte van bijzonder wetten: art 107 GW,
art 91 Sr
- Maar: de praktijk is weerbarstig. We kunnen wel stellen dat de wet het primaat
heeft, maar onder het legaliteitsbeginsel is toch ook toegestaan dat er vage normen
bestaan die door de rechter verder worden ingevuld. Primaat van Wetboek van
Strafrecht ook weerbarstig want we hebben wel heel veel wetten in bijzondere
wetten vastgelegd.
Nederlands strafrecht 1886-heden
- Tot 1886: Franse Code Pénal (1810) van kracht. Overgenomen van de Fransen. Niet
Nederlands genoeg.
- 1886: Inwerkingtreding nieuw nationaal wetboek van strafrecht. Gekenmerkt door:
. eenvoud
. rechterlijke interpretatie- en straftoemetingsvrijheid
. terughoudendheid (liberaal)
Opstellers wetboek van strafrecht door denken van klassieke richting: strafrecht moet
ordenen en beschermen tegen willekeurig optredende overheid. Als overheid straft moet er
een grondslag zijn. die grondslag wordt gevonden in het feit dat er een misdrijf is gepleegd.
Minder van belang bij deze denkwijze is het doel en effect van de straf.
Behouden gebleven sinds 1886
- Algemene leerstukken niet/nauwelijks gedefinieerd nadere uitwerking
overgelaten aan de rechtspraak
- Tweedeling: misdrijven en overtredingen
- Grote straftoemetingsvrijheid voor de rechter
Ontwikkeling sinds 1886
- Opkomst Moderne Richting thans: verenigingstheorie
Leggen meer nadruk op doel en effect van het opleggen van een straf. Het gevaar dat
delinquenten veroorzaken moet voorkomen worden. Ook plaats voor de persoon van
, de dader maar de nadruk ligt minder op het beschermen van het optreden van een
willekeurige overheid.
Dus effectief bestrijden van criminaliteit en straffen met oog op bepaalde doelen (dat
iemand niet opnieuw de fout in gaat/ het resocialisatie denken)
- Denkers van klassieke richting en moderne richting hebben zich verenigd in
verenigingstheorie: een denkwijze die het materiële strafrecht van vandaag de dag
doordrenkt. In deze theorie is nog steeds het plegen van een misdrijf een grondslag
voor het opleggen van een straf = proportionele vergelding
- Toegenomen invloed van andere disciplines
- Nieuwe vormen van criminaliteit (door digitalisering)
- Internationalisering en Europeanisering
- Heden: nadruk op veiligheid. Veiligheidsparadox: samenleving die zich ontwikkelt is
ook een samenleving die ver kan gaan in het waarborgen van veiligheid van burgers.
Hoe meer veiligheid er is hoe minder we onveiligheid accepteren.
Enige belangrijke veranderingen sinds 1886
- Hoe Nederlands is ons Nederlandse strafrecht na internationalisering en
Europeanisering?
. Positieve verplichtingen o.g.v. EVRM
. Invloed bovennationaal recht zoals EU-recht dat afdwingbaar is
. Plicht tot conforme interpretatie
. Rechtspraak Hof van Justitie EU
- Strafbaarstelling van de voorfase
. Strafbare voorbereiding
. Gevaarzettingsdelicten steeds meer op de voorgrond
- Veranderde opvatting daderschap
. Naast fysiek ook functioneel daderschap (op grond van iemands functie of
verantwoordelijkheid)
. Strafbaarheid van de rechtspersoon
- Forse groei bijzondere strafwetgeving
. Mede onder invloed van de EU-regelgeving en internationaal recht
. Gelede normstelling
Criteria voor strafbaarstelling
Welk gedrag vinden wij strafwaardig en wat niet? Niet al het verkeerde is strafbaar
- Schadebeginsel
. Schade of gevaar voor schade?
- Schending van rechtsbelangen
De mens in het strafrecht
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller adrankier. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.49. You're not tied to anything after your purchase.
