Leerdoelen
Pychologie van arbeid
en gezondheid
Deel II
,5.1 Counseling en coaching
Interventies indelen op basis van de zwaarte van de casuïstiek en de
tijdsinvestering van de professional
- Counseling: kortdurende individuele psychosociale begeleiding voor mensen die in
emotionele of sociale problemen zijn geraakt of dreigen te raken.
- Coaching: een creatief proces waarbij de cliënt als partner wordt geïnspireerd en uitgedaagd
om tot zijn maximale persoonlijke en professionele potentieel te komen (geen manifeste
problematiek, maar een ontwikkelingswens).
Hoe ingewikkelder of omvangrijker een gedragsverandering of problematiek, hoe meer inzet van de
begeleidingsprofessional (coach of counselor) gewenst is.
De werkzame elementen van coaching en counseling benoemen
Therapie is vooral effectief dankzij factoren die in vrijwel elke therapievorm terugkomen, ook wel het
‘dodo-effect’. Zolang een therapie bepaalde generieke factoren bevat, maakt het niet uit welke vorm
je kiest (therapieën zijn dus onderling uitwisselbaar).
Drie generieke factoren:
1. Motivatie en hoop dat verandering mogelijk is.
2. Therapeutische relatie: empathisch, consistent aanwezig en steun gedurende het proces.
3. Therapeutische ingrediënten, het maakt niet uit welke ingrediënten, zolang ze gezond gedrag
bewerkstelligen, klachten te duiden zijn en eraan te werken is.
Succes blijkt vooral te liggen aan de therapeutische relatie en de kenmerken van patiënt en
therapeut (een goede band, een gemotiveerde cliënt en een empathische therapeut).
De kenmerken en definitie van counseling en coaching geven
Counseling
Counseling is gestoeld op het ‘medische model’ (disfunctioneren dat verholpen kan worden), waarbij
klachtenreductie (negatieve gevoelens, moeheid, spanning, hoofdpijn, lusteloosheid) een belangrijke
component kan zijn.
Counseling is een kortdurende vorm van individuele psychosociale begeleiding:
- Kortdurend: ca. 1-8 uur gesprekssessies (van ca. 1-1,5 uur).
- Individueel: een een-op-een begeleidingsrelatie binnen een veilige afgebakende omgeving.
- Psychosociaal: aard van de begeleiding.
• Psychisch functioneren: betrekking op iemands overtuigingen, gedachten en gevoelens.
• Sociaal functioneren: omgang met de wereld, andere mensen, werk of instanties.
Soms wordt ook biopsychosociaal gewerkt, waarbij het lichamelijke aspect wordt
meegenomen in de aanpak (zoals slaaptekort, spanning en overmatige stressreacties).
- Begeleiding: vaak gespreksvoering, met de focus op klachtenreductie, bewustwording en
onderzoeken van zichzelf in de praktijk d.m.v. oefeningen en huiswerk.
• Klachtenreductie: in de intake wordt de ernst van de klachten onderzocht, waarna
klachtenreductie centraal staat: aanleiding en instandhouding wordt onderzocht, evt.
wordt psycho-educatie gegeven en actiestappen geïdentificeerd.
• Gesprekken: het verkrijgen van nieuwe inzichten (vragenstellen en actief en empathisch
luisteren).
• Oefeningen/huiswerk: vaak ontleend aan technieken uit psychotherapieën.
,Door inzichten en ontstane veranderingen in overtuigingen, gedachten, gevoelens en gedrag, krijgt
de cliënt grip op de situatie, waardoor het psychisch en sociaal functioneren verbetert. Meestal
wordt richting het einde een terugvalinterventieplan opgesteld.
Coaching
‘Coaching is het creatieve proces waarbij de cliënt als partner wordt geïnspireerd en uitgedaagd om
tot zijn of haar maximale persoonlijke en professionele potentieel te komen’ (ICF 2016).
- Het partnerschap staat voor een gelijkwaardige (werk)relatie.
- Er wordt niet verwezen naar problemen, tekorten of stoornissen (potentieel van de
persoon): cliënt of coachee.
Elementen in de definities van coaching:
- Gestructureerd en doelgericht proces
- Gericht op groei en ontwikkeling van de cliënt
- Gelijkwaardige relatie tussen coach en cliënt
- De cliënt bepaalt zijn eigen doelen.
Gebruik van methoden en technieken
Gespreksgerelateerde competenties:
- Creëren van een relatie: wederzijds respect en vertrouwen.
- Volledige aandacht: een open, flexibele en zelfverzekerde communicatiestijl.
- Actief luisteren
- Effectieve vragen stellen, die bijdragen aan de relatie en inzichten van de cliënt.
- Open communiceren
Aanvullende hulpmiddelen:
- Oefeningen: om inzicht te vergroten, bewustzijn te creëren of leerervaring op te doen.
- Registratieopdrachten: bijv. het bijhouden van hoe vaak een gebeurtenis zich voordoet en
wat hij dacht, deed en voelde.
- Vragenlijsten
- Assessments als input voor coaching.
- Kennisdeling
- Peers: kennis of meningen van derden als input voor coaching.
De basishouding van de counselor beschrijven
Als de counselor de basiselementen ‘motivatie en hoop van de cliënt’ en ‘therapeutische relatie’
omzet, bewerkstelligt de counselor een goede behandelingsrelatie.
- Empathie: de counselor verplaatst zich in de cliënt en toont begrip voor de innerlijke staat.
- Onvoorwaardelijke acceptatie: de counselor accepteert de cliënt volledig en luistert
accepterend en zonder oordeel (de cliënt is vrij om zijn gevoelens en ervaringen te delen).
- Congruentie: de counselor doet zich niet anders voor dan hij is, uit gevoelens en gedachten
openlijk. Hiermee is hij een congruent rolmodel (omdat de meeste cliënten incongruent zijn),
en moedigt hij eerlijkheid en oprechtheid aan met behulp van onvoorwaardelijke acceptatie.
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat een aanzienlijk deel van het succes van de therapie verklaard
kan worden door de therapeutische relatie. Een goede band tussen de cliënt en therapeut, een
gemotiveerde cliënt en een empathische therapeut lijken hierbij het verschil te maken.
, Een coachingstraject omschrijven
Een coachingstraject bestaat meestal uit een aaneengesloten periode waarbinnen de coach en cliënt
enkele keren bijeenkomen, gemiddeld 20 weken met om de 2,5 weken een sessie:
1. Voorfase (intake): ook wel ‘klik-gesprek’. Er worden werkafspraken gemaakt en een
coachingscontract vastgelegd (doel, kosten, aantal sessies en beoogde tijdspad).
2. Hoofdfase (coachingsessies): bijv. met het GROW-model
1) Doel (Goal)
2) Realiteit in kaart brengen: werkelijke feiten onderscheiden van gedachten en gevoelens,
zodat nieuwe inzichten worden opgedaan en bewustzijn verhoogt.
3) Opties verkennen: die een bijdrage kunnen leveren voor het bereiken van het doel.
4) Actieplan uitwerken (Wrap-up): de meest veelbelovende optie wordt uitgewerkt in een
actieplan, waarbij ook mogelijke obstakels in kaart worden gebracht.
3. Afrondingsfase (afsluiten en evalueren): wanneer doelen zijn behaald. Een
terugvalpreventieplan kan helpen om de progressie van de doelen te borgen.
Er zijn ook situaties waarbij meerdere betrokkenen en belanghebbenden zijn; een traject start dan
met een driegesprek (bijv. tussen de coach, die cliënt en de opdrachtgever).
Online toepassingen van coaching en counseling beschrijven.
Vijf categorieën, aan de hand van twee dimensies: mate van digitalisering van de coach en mate van
digitalisering van de cliënt:
- Geen digitalisering: de coach en cliënt komen op regulieren momenten bij elkaar; tussen de
sessies door krijgt de cliënt meestal wel huiswerk, maar geen begeleiding of feedback.
- Digitalisering van de communicatie: online communicatie (soms asynchroon, via e-mail).
- Digitalisering van de coach: programma’s die de cliënt zelf doorloopt.
- Digitalisering van de cliënt: vragenlijsten of digitale metingen (wearables).
- Autonome e-coach: de cliënt wordt ingedeeld in een gedragsprofiel, waarbij de e-coach de
cliënt ondersteunt met feedback en of advies.
E-coaching en e-counseling
‘E-coaching is een niet-hiërarchische ontwikkelingspartnerschap waarbij het leer- en reflectieproces
zowel analoog als digitaal plaatsvindt en waarbij sprake is van fysieke afstand in de communicatie’.
Tussen de sessies kan de cliënt feedback krijgen en reflecteren met zijn coach (steile leercuve).
Apps en andere onlineprogramma’s
Digitale hulpmiddelen nemen een coach taken uit handen en sommige programma’s zijn volledig
online, soms met een combinatie wearables.
- Vaardigheidsprogramma’s: vervanging van lichte coachingstrajecten, waarbij medewerkers
bepaalde vaardigheden aanleren door middel van een onlinemodule (bijv. GoodHabitz).
- Klachtenreductieprogramma’s: voor medewerkers met spanningsklachten, problemen met
vitaliteit en lichte psychosociale problemen, ter vervanging of ondersteuning van een
zwaarder coachings- of counselingtraject (bijv. Return@Work).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Willemijn85. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.35. You're not tied to anything after your purchase.