Summary
Samenvatting geschiedenis C5-C10
- Course
- Level
samenvatting van de kenmerkende aspecten c5-c10 uit het geschiedenisboek forum.
[Show more]
Seller
Follow
lenascheerder
Content preview
&Stap voor stap werd de kust van Afrika verkend door Portugese
ontdekkingsreizigers, Vasco da Gama kwam in 1498 in India aan en Columbus ging in 1492 naar
het westen, kwam bij het Caribisch gebied en opende een weg naar Amerika. Vanaf 1500 werd
de Europese macht uitgebreid in Afrika, Azië (beperkte macht) en Amerika (veel verovering en
vernieling.
Wetenschap en filosofie uit de Oudheid waren in
de middeleeuwen heel belangrijk. In de 15e en 16e eeuw vertrouwden wetenschappers minder op
de boeken uit de Oudheid en gingen zelf onderzoeken, waarbij hun verstand en waarnemingen
belangrijke hulpmiddelen waren. Er werden feiten ontdekt die niet klopte met ideeën uit de
Oudheid. Een interessante geleerde en kunstenaar uit Italië was Leonardo da Vinci.
Door de opleving van steden ontstond er een derde stand van rijke,
ontwikkelde burgers die konden lezen en schrijven. Ze kozen de romeinen als voorbeeld, daarom
wordt er gesproken van een wedergeboorte (Renaissance) van kunsten en wetenschappen. De
Renaissance begon in Italië in de 15e eeuw en daarna in de rest van Europa. Belangrijke
kustenaren uit deze tijd waren Rafael en Michelangelo, voor hen was de klassieke stijl heel
belangrijk (zo mooi/correct mogelijk).
In de middeleeuwen waren de pausen zich steeds meer aan het gedragen
als heersers. Een belangrijke humanist, iemand die opnieuw dingen ging lezen/doen, was
Erasmus. De Duitse monnik Maarten Luther gaf in 1517 kritiek op de kerk door 95 stellingen te
publiceren tegen de aflaathandel, dat leidde tot een breuk met de paus en daarmee met de
katholieke kerk. Protestantse kerken erkenden het gezag van de paus en de rooms-katholieke
geestelijkheid niet en waren tegen heiligenverering en de macht van priesters om aflaat van
zonden te verlenen. De fransman Calvijn was een belangrijke hervormer, zijn volgelingen werden
calvinisten of gereformeerden genoemd. Er ontstond een protestants kamp in het noorden en een
katholiek kamp in het zuiden, wat op veel plaatsen tot een godsdiensten oorlog leidde.
Een voorbeeld van de godsdiensten oorlog is de opstand in de
Nederlanden tegen de Spaanse koning Filips II, hij wilde een centraal bestuurd Nederland, geleid
door ambtenaren uit Brussel maar Nederlandse edelen en burgers vonden dat hij te ver ging.
In 1566 kwam er een beeldenstorm in katholieke kerken. De noordelijke helft van Nederland werd
de onafhankelijke republiek der Nederlanden, onder leiding van Willem van Oranje en de
zuidelijke helft van Nederland bleef Spaans, dit verklaart de scheiding tussen NL en België die
dwars door Limburg, Vlaanderen en Brabant lopen.
&
: Koningen werden steeds machtiger, waardoor absolute monarchieën
ontstonden, het was in belang van de onderdanen als er één machtige koning was, zo werd het
absolutisme gerechtvaardigd. Volgens politieke denkers uit de 17e eeuw kregen koningen hun
macht van God (het goddelijke recht der koningen) en waren dus alleen aan God verantwoording
schuldig. Lodewijk XIV (14e) van Frankrijk slaagde er het best in een absolute heerschappij tot
stand te brengen. Er kwam een burgeroorlog tussen de koning en het parlement, die eindigde
een overwinning van het parlement.
, De Nederlandse republiek was een bijzondere staat, het was namelijk
ontstaan door de oorlog tegen de Spaanse koning Filips II. Die opstand was begonnen door
stedelijke burgers en edelen, de burgers waren belangrijker want het was een handelsland. De
opstandelingen waren vooral calvinisten, daarom werd het een officiële religie. In de NR was er
toen relatief veel vrijheid voor andere godsdiensten, maar ze hadden wel minder rechten. De NR
was in de 17e eeuw 1 van de machtigste en rijkste landen (opbloei economie) en door de rijkdom
in Nederland kwam er een bloei van kunst en wetenschappen, een vooraanstaand schilder was
Rembrandt van Rijn en de revolutionaire filosoof was de Joodse Nederlander Spinoza.
Voor reizen was veel geld nodig was, meer dan dat
één ondernemer bij elkaar had en hierdoor ontstond een nieuw economisch stelsel: het
kapitalisme. Het geld in deze werd gebruikt voor handel dus noemen we deze eerste vorm van
kapitalisme het handelskapitalisme, een voorbeeld van zo’n kapitalistische onderneming is de
VOC, het rijkste bedrijf in de 17e eeuw. 90% werd binnen Europa verdiend (Oostzeegebied).
In de 15e en 16e eeuw gingen wetenschappers meer
vertrouwen op hun eigen waarnemingen. In de 17e eeuw leidde dat tot een opbloei in
natuurwetenschappen en filosofie, dit werd de wetenschappelijke revolutie genoemd.
Onderzoekers gebruikten instrumenten (telescoop, microscoop, uurwerken) voor nauwkeurige
waarnemingen (empirie), daarom heet deze stroming het empirisme. De nieuwe inzichten waren
in strijd met Bijbelteksten waardoor de rooms-Katholieke kerk soms in conflicten kwamen met
geleerden, zoals tegen de Italiaanse natuurkundige Galileo Galilei. Betrouwbare kennis door
rationeel (verstandelijk) te denken heet het rationalisme en een belangrijke rationalist was de
fransman Descartes, een andere belangrijke rationalistische filosoof was Spinoza.
&
Een Engelse geleerde was Newton, hij verklaarde alle bewegingen en
krachten met zijn zwaartekrachtwetten. 18e-eeuwse denkers hoopten dat met rationeel denken
alle problemen konden worden opgelost en zo ontstond de verlichting die een eind moest maken
aan de duisternis van het verstand. In sociaal opzicht ware alle mensen van nature alle mensen
gelijk, in politiek opzicht regeerde regeringen namens het volk (volkssoevereiniteit) en in religieus
opzicht zat de natuur zo knap in elkaar dat er wel een God moest zijn. Belangrijke verlichte
denkers waren: de Zwitserse Rousseau (gelijkheid van mensen), de Fransman Montesquieu
(wetgevende, uitvoerende, rechterlijke macht) en de Duitser Kant (durf voor jezelf te denken).
De verlichting had invloed op de Europese absolute vorsten, het doel
van het rationeel bestuur was welvaart bevorderen. Een belangrijke absolute vorst was Frederik
de Grote van Pruisen, hij bevorderde nijverheid in zijn land, voerde moderne landbouwmethoden
in en alle godsdiensten waren gelijkwaardig. Keizer Joseph II van Oostenrijk wilde dit ook, maar
het volk kwam in opstand.
Door de Europese ontdekkingsreizen en het handelskapitalisme
waren wereldwijde handelscontacten tot stand gekomen. De slavenhandel van Afrika naar
Amerika was al in de 16e en 17e eeuw begonnen, maar in de 18e eeuw was er een hoogtepunt
(toen werden de meeste slaven vervoerd. Aan het eind van de 18e eeuw ontstond er in Engeland
een beweging die zich inzette voor de afschaffing van de slavernij: het abolitionisme. Zij slaagde
er in de 19e eeuw in de slavernij af te schaffen.
Aan het eind van de 18e eeuw kwamen verlicht denkende burgers
in verzet tegen absolute vorsten. Ze wilden meer vrijheid, gelijkheid en democratie en zo
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lenascheerder. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.39. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
66579 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now