1 Hoofdstuk 1: beginselen van de economie................................................................................................... 6
1.1 Introductie........................................................................................................................................................6
1.2 Schaarste en efficiëntie....................................................................................................................................6
1.3 De economische logica.....................................................................................................................................7
1.3.1 Denken zoals een econoom.......................................................................................................................7
1.3.2 Valkuilen.....................................................................................................................................................8
1.4 Economie als sociale wetenschap....................................................................................................................8
1.4.1 Micro- en macro economie........................................................................................................................8
1.4.2 Positieve VS normatieve uitspraken..........................................................................................................9
1.4.3 economische modellen..........................................................................................................................9
1.5 De drie economische vraagstukken...............................................................................................................10
1.6 De productie mogelijkheden..........................................................................................................................10
1.6.1 Inputs en outputs.....................................................................................................................................10
1.6.2 De productiemogelijkheid grens..............................................................................................................11
2 Hoofdstuk 2: de markt - vraag en aanbod.................................................................................................. 13
2.1 introductie......................................................................................................................................................13
2.2 vraag..............................................................................................................................................................13
2.2.1 De vraagcurve: de relatie tussen prijs en kwaliteit..................................................................................13
2.2.2 Verschuiving van de vraagcurve..............................................................................................................14
2.2.3 Verschuiving van de vraag versus een beweging langs de curve............................................................15
2.3 aanbod...........................................................................................................................................................15
2.3.1 De aanbodscurve: de relatie tussen prijs en aangeboden hoeveelheid..................................................15
2.3.2 Verschuivingen op de aanbodscurve.......................................................................................................16
2.3.3 Factoren die de aanbodscurve doen verschuiven...................................................................................16
2.4 Vraag en aanbod samen................................................................................................................................17
2.4.1 Evenwicht.................................................................................................................................................17
2.4.2 Een verandering in evenwicht (vraag en aanbod)...................................................................................19
2.5 Toepassing.....................................................................................................................................................20
3 Hoofdstuk 3: elasticiteit............................................................................................................................ 22
3.1 introductie......................................................................................................................................................22
3.2 De prijselasticiteit van de vraag en zijn determinanten................................................................................22
3.2.1 De prijselasticiteit van de vraag en zijn determinanten..........................................................................22
3.2.2 Berekenen van de prijselasticiteit van de vraag......................................................................................23
3.3 De inkomstenselasticiteit en kruispriijselasticiteit.........................................................................................24
3.3.1 De inkomenselasticiteit van de vraag......................................................................................................24
3.3.2 De kruisprijselasticiteit van de vraag.......................................................................................................25
3.4 De prijselasticiteit van het aanbod................................................................................................................25
3.4.1 De prijselasticiteit van het aanbod en zijn determinanten.....................................................................25
1
, 3.4.2 Berekenen van de prijselasticiteit van het aanbod.................................................................................26
3.4.3 De verschillende waarden van de prijselasticiteit van het aanbod.........................................................26
3.5 Toepassing.....................................................................................................................................................27
3.5.1 Toepassing 1............................................................................................................................................27
3.5.2 Toepassing 2............................................................................................................................................27
3.5.3 Toepassing 3............................................................................................................................................28
3.5.4 Toepassing 4............................................................................................................................................28
3.5.5 Toepassing dit jaar (2)..............................................................................................................................28
3.5.6 Toepassing dit jaar (6)..............................................................................................................................28
3.5.7 Statistieken (niet vanbuiten)....................................................................................................................28
4 Hoofdstuk 4: toepassing van vraag en aanbod: allocatieve effeciëntie.......................................................30
4.1 inleiding..........................................................................................................................................................30
4.2 markten en welvaart......................................................................................................................................30
4.2.1 Consumentensurplus...............................................................................................................................30
4.2.2 Producentensurplus.................................................................................................................................31
4.2.3 Totale surplus...........................................................................................................................................31
4.2.4 Welvaartsverlies (Deadweight loss).........................................................................................................31
4.2.5 Kritische opmerkingen over de welvaart van de economie....................................................................32
4.3 Markten en overheidstussenkomst: prijscontrole.........................................................................................32
4.3.1 Een minimumprijs zetten.........................................................................................................................32
4.3.2 Een maximumprijs zetten: prijscontrole..................................................................................................33
4.3.3 Het effect van prijscontrole op allocatieve efficiëntie.............................................................................33
5 Hoofdstuk 5: kosten en opbrengsten van de onderneming........................................................................34
5.1 Inleiding.........................................................................................................................................................34
5.1.1 Betekenis kosten en winst.......................................................................................................................34
5.1.2 Korte termijn en lange termijn................................................................................................................34
5.2 Productie en kosten op korte termijn............................................................................................................35
5.2.1 De productiefunctie en de wet van afnemende meeropbrengsten........................................................35
5.2.2 Kosten en outputs....................................................................................................................................36
5.2.3 Productiecurves en kostcurves................................................................................................................38
5.3 Productie en kosten op lange termijn............................................................................................................38
5.3.1 Schaalopbrengsten..................................................................................................................................38
5.3.2 Lange termijn productiefunctie...............................................................................................................39
5.3.3 Productiekost lange termijn....................................................................................................................40
5.4 Opbrengsten..................................................................................................................................................40
5.4.1 Totale, gemiddelde en marginale opbrengsten......................................................................................40
5.4.2 Opbrengsten en output...........................................................................................................................41
5.4.3 Opbrengsten en prijszetters....................................................................................................................42
5.5 Winst maximalisatie......................................................................................................................................43
5.5.1 Prijsnemer................................................................................................................................................43
5.5.2 Prijszetter.................................................................................................................................................44
5.6 Verliesminimalisatie.......................................................................................................................................45
6 Hoofdstuk 6: marktvormen....................................................................................................................... 46
2
, 6.1 Inleiding.........................................................................................................................................................46
6.2 Marktvormen/ marktstructuren....................................................................................................................46
6.2.1 Volmaakte concurrentie..........................................................................................................................46
6.2.2 Monopolie................................................................................................................................................48
6.2.3 Monopolistische concurrentie.................................................................................................................50
6.2.4 Oligopolie.................................................................................................................................................52
6.3 Prijsdiscriminatie............................................................................................................................................53
6.3.1 Voorwaarden...........................................................................................................................................54
6.3.2 Voorbeelden............................................................................................................................................54
6.3.3 Voor – en nadelen van prijsdiscriminatie................................................................................................54
6.4 Toepassingen.................................................................................................................................................54
6.4.1 Toepassing 1............................................................................................................................................55
6.4.2 Toepassing 2............................................................................................................................................55
7 Hoofdstuk 7: marktfalen en overheidsingrijpen......................................................................................... 57
7.1 Inleiding.........................................................................................................................................................57
7.2 Hoofddoelen van overheidsingrijpen.............................................................................................................57
7.2.1 Billijkheid..................................................................................................................................................57
7.2.2 Sociale efficiëntie.....................................................................................................................................57
7.3 Marktfalen.....................................................................................................................................................57
7.3.1 Monopoliemacht en overheidsingrijpen.................................................................................................57
7.3.2 Externaliteiten..........................................................................................................................................58
7.3.3 Publieke goederen...................................................................................................................................60
7.3.4 Common resources (gemeenschappelijke bronnen)...............................................................................60
7.3.5 (De) – Merit goods (verdienste en verschuldigde goederen)..................................................................61
7.4 Cases marktfalen...........................................................................................................................................61
7.4.1 Casus 1: EU carbon Emissions Trading Scheme (ETS)..............................................................................61
7.4.2 Casus 2: The healthcare system...............................................................................................................62
7.4.3 Toepassingen...........................................................................................................................................62
7.4.4 Oplossing..................................................................................................................................................62
8 Hoofdstuk 8: meten van economische activiteit (vanaf hier macro economie)...........................................64
8.1 Inleiding.........................................................................................................................................................64
8.2 De economische kringloop van productie, bestedingen en inkomen............................................................64
8.3 De economische kringloop van inkomen: lekken en injecties........................................................................64
8.3.1 De verschillende actoren en hun uitgaven..............................................................................................64
8.3.2 Lekken en injecties door de verschillende sectoren heen.......................................................................65
8.4 Meten van bruto binnenlands........................................................................................................................65
8.5 De drie benadering van BBP..........................................................................................................................66
8.5.1 De bestedingsbenadering........................................................................................................................66
8.5.2 Productiebenadering...............................................................................................................................67
8.5.3 De inkomensbenadering..........................................................................................................................68
8.5.4 samenvatting............................................................................................................................................68
8.6 Andere maatstaven.......................................................................................................................................69
3
, 8.6.1 Nationale rekeningen...............................................................................................................................69
8.6.2 Drie andere handige maatstaven............................................................................................................69
8.6.3 Nominaal versus reëel BBP......................................................................................................................70
8.7 Beperkingen van BBP als maatstaf voor welzijn............................................................................................71
9 Hoofdstuk 9: macro economische indicatoren en beleidsinstrumenten......................................................72
9.1 Inleiding.........................................................................................................................................................72
9.2 Macro-economische indicatoren...................................................................................................................72
9.2.1 Economische groei...................................................................................................................................72
9.2.2 Werkloosheid...........................................................................................................................................73
9.2.3 Inflatie......................................................................................................................................................74
9.2.4 Betalingsbalans........................................................................................................................................76
9.3 Instrumenten van macro-economisch beleid.................................................................................................76
9.3.1 Vraagbeleid..............................................................................................................................................77
9.3.2 Aanbodbeleid...........................................................................................................................................78
9.4 Macro- economische denkrichtingen.............................................................................................................79
9.4.1 Klassieke Theorie 18e – 19e eeuw............................................................................................................79
9.4.2 Keynesiaanse Theorie..............................................................................................................................79
9.4.3 Monetaristische Theorie..........................................................................................................................79
9.4.4 Verschillen................................................................................................................................................79
10 Hoofdstuk 10: BANKWEZEN, geld en rentevoeten....................................................................................81
10.1 Inleiding.......................................................................................................................................................81
10.2 Betekenis van geld.......................................................................................................................................81
10.2.1 Geld en zijn functies...............................................................................................................................81
10.2.2 Soorten geld...........................................................................................................................................81
10.3 Monetair systeem........................................................................................................................................82
10.3.1 Banken en geldaanbod..........................................................................................................................82
10.3.2 Geldmultiplicator...................................................................................................................................82
10.3.3 Andere elementen die geldaanbod beïnvloeden..................................................................................83
10.3.4 De Centrale Bank...................................................................................................................................84
10.4 Geldmarkt....................................................................................................................................................85
10.4.1 De geldmarkt: vraag en aanbod van geld..............................................................................................85
10.4.2 Evenwicht...............................................................................................................................................86
10.5 Invloed van de rentevoet op het reëel BBP..................................................................................................87
11 Hoofdstuk 11: Geaggregeerde vraag en geaggregeerd aanbod.................................................................88
11.1 Inleiding.......................................................................................................................................................88
11.2 Geaggregeerde vraag..................................................................................................................................88
11.2.1 De geaggregeerde vraagcurve...............................................................................................................88
11.3 Geaggregeerd aanbod.................................................................................................................................88
11.3.1 De geaggregeerde aanbodcurve............................................................................................................89
11.3.2 Verschuivingen van de aanbodcurve.....................................................................................................89
11.4 Macro-economisch evenwicht.....................................................................................................................90
4