In deze samenvatting komen de belangrijkste aspecten van H3 en H4 naar voren. In de samenvatting komen ook veel plaatjes naar voren, die het leren gemakkelijker maken.
Kunstgeschiedenis H3 & H4
H3 Inleiding
Het silhouet van de stad Florence wordt bepaald door de rode koepel van de Santa Maria del Fiore.
De witte ribben van de koepel hebben de vorm van middeleeuwse spitsbogen, mar de constructie
van de koepel is het resultaat van nauwgezette bestudering van ruïnes uit de Romeinse oudheid. De
koepel is daarmee een voorbeeld van ‘renaissance’, de wedergeboorte van de klassieken. De
architect van de koepel is Filippo Brunelleschi. Zijn ontwerp bestaat uit een buitenkoepel die precies
over een binnen koepel heen valt. De twee lagen zijn met horizontale en verticale constructies aan
elkaar verbonden en ondersteunen elkaar. De koepel is gebouwd en opgetrokken vanuit de smalle
ruimte tussen deze twee lagen, zonder dat daarbij steigers nodig waren. In die smalle tussenruimte,
waar ooit bouwvakkers werkten, klimmen nu de bezoekers langs 463 traptreden op de tast naar
boven. Een klauterpartij op het grensvlak van de middeleeuwen en renaissance. Boven aangekomen
in het felle licht, heb je een weids uitzicht over de stad waar de renaissance is ontstaan.
De koepel van de Santa Maria del Fiore Trappen in de koepel van de
Santa Maria del Fiore
De vijftiende eeuw
De renaissance begint al voor 1400 in Italië en verspreidt zich pas in de zestiende eeuw over de rest
van Europa. In de vijftiende eeuw is de renaissance een puur Italiaanse aangelegenheid. Deze
periode wordt wel de vroegrenaissance genoemd. De Italiaanse humanisten die de term renaissance
introduceren, menen dat na een periode van verval – de middeleeuwen – een nieuwe gouden eeuw
is aangebroken, die niets minder is dan een ‘wedergeboorte’ van de verworvenheden van de
klassieke oudheid. De culturele verschillen tussen Italië en de landen ten noorden van de Alpen zijn
in de vijftiende eeuw groot. Het belangrijkste machtsblok in Europa is het Bourgondische Rijk,
waarvan de kern in Noord-Frankrijk en Vlaanderen ligt. Hier blijven kunstenaars vernieuwingen op
gotische principes.
Kunstgeschiedenis
1418 Start bouw dom koepel Florence
1432 Gebroeders van Eyck: Aanbidding van het Lam Gods, Sint-Baafskathedraal Gent
1436 Inwijding domkerk Florence met o.a. motel Dufay, Nuper rosarum flores
1437 Nieuwbouw San Marcoklooster Florence met geld van De’ Medici
1444 Aanvang bouw woon- en werkpaleis Palazzo Medici Riccardi
1474 Piero della Francesca publiceert Prospectiva pingendi
1
, H3 Klassieke voorbeelden
Het bestuderen van klassieke bronnen heeft invloed op de bouwkunst. Brunelleschi is een van de
eerste architecten die voorbeelden uit de klassieke oudheid vertaalt in zijn eigen ontwerpen. Hij is
ervan overtuigd dat het klassieke – en dus voorchristelijke – idee over ideale maatvoering niet in
tegenspraak is met de Bijbel en een weerspiegeling moet zijn van het goddelijke.
H3 Vlaanderen
In de vijftiende eeuw is het Bourgondische hof het belangrijkste kunstcentrum in Europa buiten
Italië. De renaissance speelt hier nog geen rol. De kunst aan dit hof wordt gerekend tot de
laat-gotiek. Beroemd zijn de hoffeesten waarmee het bourgondische hof zijn macht etaleert.
Gebroeders van Eyck Gent is trots op het altaarstuk dat hier is nagebouwd (De aanbidding van het
Lam Gods (1432).
Het veelluik uit de kathedraal is gemaakt door Jan en
Hubert van Eyck (± 1390-1441 en 1366-1426). Het
bestaat uit twaalf panelen, waarvan er acht met
scharnieren gesloten kunnen worden. De vleugels zijn
aan beide zijden beschilderd, zodat er verschillende
voorstellingen te zien zijn. In gesloten toestand vallen
de twee portretten op van de schenkers die opdracht
hebben gegeven het altaarstuk te maken. Als de
panelen geopend zijn, zie je op het middenpaneel een
scène uit de Openbaringen van Johannes: de
aanbidding van het Lam Gods. Engelen, profeten,
martelaren en apostelen lopen in een processie naar het altaar. De twee zijpanelen stellen Adam en
Eva voor. Op de achtergrond herkennen Gentenaren delen van hun stad.
Al vanaf 1425 werkt Jan van Eyck aan het hof van de Bourgondiërs, maar hij accepteert ook
opdrachten van anderen, zoals de kerk. Als in 1458 bij de feestelijke intocht de Gentenaren hun
tableau vivant onthullen, is dat een vorm van onderhuids protest. De bevolking wijst de hertog er
fijntjes op dat hij weliswaar macht heeft, maar dat Gent – en Gent alleen – het beroemdste werk van
de meester-schilders in bezit heeft.
H3 De’ Medici
Florence is de geboortestad van de renaissance. De familie De’ Medici speelt in deze stad een
belangrijke rol als mecenas (geldschieter en beschermheer) voor kunstenaars en wetenschappers.
Economische voorspoed leidt ertoe dat in Florence de herwaardering voor de klassieke oudheid tot
uitdrukking gebracht kan worden.
H3 Weten en meten
Vanaf 1500 beroepen de humanisten zich steeds minder op het bovennatuurlijke om de wereld te
verklaren. Ze nemen de mens, geschapen naar Gods evenbeeld, als maat val alle dingen. Het idee
ontstaat dat de mens recht heeft op vrijheid en het nastreven van geluk, niet in een toekomstig
paradijs maar in het hier en nu in een zelf vormgegeven werkelijkheid.
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller talitha26. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.01. You're not tied to anything after your purchase.