De samenvatting bevat de hoorcollege aantekeningen van dit curriculum (). Relevante (juridische) termen zijn vetgedrukt, zodat dit makkelijker onthouden is. Vak afgerond met een 9,0.
Onderscheid personen- en familierecht
Het personenrecht regelt de rechtspositie van een natuurlijke persoon: het begin en einde
van een persoon, zijn naam en geslacht, zijn woonplaats, de handelingsbekwaamheid en de
bescherming van meerderjarigen (curatele/bewind) maken hiervan deel uit, net als de regels
over vermissing en afwezigheid.
Het familierecht heeft betrekking op de rechtsverhoudingen tussen natuurlijke personen op
het terrein van families en relaties. Het regelt zogenoemde verticale relaties die ontstaan
door afstamming van de ene persoon van de andere, bijvoorbeeld afstamming, huwelijk en
ouderlijk gezag.
Bronnen van personen- en familierecht
Boek 1 BW is de kernbron van het Nederlandse materiële personen- en familierecht.
Daarnaast bestaan bijzondere wetten voor specifieke onderwerpen, waaronder de
Jeugdwet, de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting, de Embryowet, de wet
verevening pensioenrechten bij scheiding en de Wet tijdelijk huisverbod. Ook internationale
conventies, zoals het (internationaal privaatrecht- boek 10 BW) EVRM, IVRK, EHRM, HvJEU
en het VN-verdragen behoren tot belangrijke bronnen.
Belangrijke bepalingen van het EVRM zijn de artikelen 8, 12 en 14 EVRM. Een overheid heeft
een negatieve verplichting op grond van art. 8 EVRM. Een staat mag niet zomaar ingrijpen
tegen de privélevens van burgers.
Jurisprudentie EHRM
1. Schalk and Kopf-arrest: ontbreken van enige vorm van formele relatie voor paren
van gelijk geslacht niet in strijd met art. 8 en 14 EVRM;
2. Oliari and Others-arrest: positieve verplichting om in enige vorm van formele relatie
voor paren van gelijk geslacht te voorzien; niet naleven is wel in strijd met art. 8 en
14 EVRM.
Het formele familierecht is geregeld in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv)
en in procesreglementen.
Aard van het personen- en familierecht
Het privaatrecht kenmerkt zich door partijautonomie: partijen kunnen naar eigen inzicht
afspraken maken; daarom bevat het privaatrecht vele regels van aanvullend recht. Binnen
het personen- en familierecht zijn veel regels van dwingend recht, omdat het merendeel van
de familierechtelijke verhoudingen niet ter vrije bepaling van partijen staat. Het personen-
en familierecht heeft zijn basis in het privaatrecht, maar kent daarnaast ook
publiekrechtelijke elementen.
,Bronnen van het familieprocesrecht
De regels van het familieprocesrecht zijn te vinden in de wet, procesreglementen en
bijzondere regels. Op de familierechtprocedures zijn om te beginnen de algemene wettelijke
bepalingen voor verzoekschriftprocedures van toepassing (art. 261 Rv). Voor familiezaken
zijn echter ook specifieke wettelijke regels van toepassing. Deze specifieke regels gaan dan
voor de algemene regels. Die specifieke regels zijn te vinden in de artikelen 798-828 Rv. De
procesreglementen zijn recht in de zin van art. 79 RO.
Aangaan van huwelijk en geregistreerd partnerschap
In Nederland kunnen twee volwassen personen kiezen tussen twee formele relatievormen:
het huwelijk en het geregistreerd partnerschap. Ook kunnen ze kiezen voor een informele
relatievorm: het ongehuwd samenwonen en latrelaties.
De betekenis van het huwelijk
Het huwelijk heeft verschillende betekenissen. De wet beschouwt het huwelijk alleen in zijn
burgerrechtelijke betrekkingen (art. 1:30 lid 2 BW). In Nederland dien je eerst een burgerlijk
huwelijk aan te gaan voordat je een religieus huwelijk aangaat.
Het huwelijk heeft zowel de kenmerken van een overeenkomst als van een instelling. Door
de groeiende populariteit van het ongehuwd samenleven en de sterke toename van het
aantal echtscheidingen werd gesproken over de dood van het huwelijk.
Belangrijke ontwikkelingen
De huwbare leeftijd werd gesteld op 18 jaar. Het aantal verboden graden van verwantschap
is geminimaliseerd tot een absoluut minimum: bloedverwanten in de rechte lijn en broers
en zussen. De noodzaak van toestemming van bepaalde derden is voor meerderjarige
wilsbekwame personen afgeschaft. In 2001 heeft Nederland het huwelijk opengesteld voor
partners van gelijk geslacht.
De rechtsgevolgen van het huwelijk
Door het aangaan van het huwelijk krijgen de partners van rechtswege onder andere alle
wettelijke rechten en verplichtingen van echtgenoten en geldt- voor echtgenoten mits zij
niet hebben afgeweken van de huwelijkse voorwaarden- het wettelijk regime van de
algehele gemeenschap van goederen.
De echtgenoot van de moeder van een kind wordt van rechtswege juridisch ouder van dat
kind. Tussen de ene echtgenoot en de bloedverwanten van de andere echtgenoot ontstaat
aanverwantschap.
De absolute inwendige huwelijkse voorwaarden
De absolute inwendige huwelijkse vereisten worden absoluut genoemd, omdat ze voor
iedere persoon gelden. Het eerste van deze vereisten is de huwbare leeftijd van 18 jaar (art.
1:31 BW). Ook moet er sprake zijn van vrije wil van partijen. De vrije toestemming van
partijen betekent dat de toestemming zonder dwaling of ongeoorloofde dwang is gegeven.
, Bij iemand met een zodanige stoornis ontbreekt de wil en kan er dus geen huwelijk worden
gesloten. Iemand die wegens drank- of drugsmisbruik onder curatele is gesteld, kan trouwen
met de toestemming van zijn curator of de vervangende toestemming van de
kantonrechter (art. 1:37 BW). Wegens lichamelijk of geestelijke toestand moet de
kantonrechter toestemming geven (art. 1:39 BW).
Het monogamie-vereiste betekent dat je geen gelijktijdig ander huwelijk of geregistreerd
partnerschap mag hebben. Je mag maar met één persoon gehuwd zijn (art. 1:33 en 1:42
BW). Bigamie is strafrechtelijk verboden.
De relatieve inwendige huwelijkse vereisten
De relatieve inwendige huwelijkse vereisten worden relatief genoemd, omdat het
huwelijksbeletselen betreft die slechts in relatie tot een huwelijk met een concrete,
bepaalde personen gelden.
Tussen de aanstaande echtgenoten mag geen te nauwe bloedverwantschap bestaan. Zo
mogen bloedverwanten in de rechte lijn (kinderen, ouders, kleinkinderen en oma/opa) en
bloedverwanten in de zijlinie in de tweede graad (broers, zussen- inclusief door adoptie) niet
met elkaar in het huwelijk treden. Broers en zussen door adoptie kunnen de minister van
Veiligheid en Justitie om een ontheffing vragen. Sinds 5 december 2015 moeten
echtgenoten die in de derde (oom/nicht) of vierde graad (neef/nicht) een beëdigde
verklaring afleggen dat zij het huwelijk niet onder dwang aangaan (art. 1:41a BW).
De uitwendige huwelijkse vereisten (vormvoorschriften)
De verplichte aangifte van het huwelijk is vervangen door het kenbaar maken van het
voornemen om in het huwelijk te treden aan de ambtenaar van de Burgerlijke Stand van de
gekozen gemeente. In die kenbaarmaking moeten de gegevens zoals bedoeld in art. 1:44 lid
1 BW verstrekt worden.
Formaliteiten aangaan van een huwelijk
1. Twee weken wachttijd na kenbaar maken van voorgenomen huwelijk;
2. Voltrekking in het gemeentehuis. Uitzondering in een bijzonder huis indien
verhinderd naar gemeentehuis, mits er zes getuigen zijn;
3. Persoonlijke aanwezigheid (art. 1:65 BW). Uitzondering: gewichtige redenen
volmacht (1:66 BW).
De betekenis van het geregistreerd partnerschap
Het geregistreerd partnerschap is op 1 januari 1998 in het leven geroepen om paren van
gelijk geslacht- die toen nog niet mochten trouwen- een mogelijkheid te geven om hun
relatie te formaliseren. Het geregistreerd partnerschap vertoont zowel kenmerken van een
overeenkomst als van een instelling.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller AnoniemeStudent010. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.24. You're not tied to anything after your purchase.
