Geschiedeniswerkplaats / tweede fase havo historisch overzicht / deel Handboek
Uitgebreide samenvatting, niet ontbreekt en het bereid je goed voor voor je toets. Leer je deze samenvatting uit je hoofd, gegarandeerd krijg je een voldoende
❖ kenmerkend aspect : rationeel en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle
terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale
verhoudingen
❖ de encyclopédie → diderot en d’Alembert
- boegbeeld verlichting
- alle nuttige kennis verzamelen : is basis voor verlichting
- inhoud : wetenschappelijke info en feiten, ook kritische artikelen over kerk,
geloof, maatschappelijke verhoudingen en politiek
-
- in de 18e eeuw meenden ontwikkelde mensen dat kennis en verstand de mensheid
hielpen om vanuit ‘de duisternis’ {onwetendheid, domheid en intolerantie} naar ‘het
licht’ { kennis, inzicht en verdraagzaamheid } te komen
- er ontstond optimisme over de mogelijkheid om met het verstand alles te
verbeteren { optimistisch rationalisme }
- rationalisme en kennis zou de wereld beter maken
- wetenschappelijke revolutie werd voortgebouwd door een revolutie in het
denken die de verlichting wordt genoemd
❖ verlichting
- filosofische stroming voortkomend uit de wetenschappelijke revolutie
- optimistisch rationalisme
- ontstaan in Engeland eind 17e eeuw, maar Parijs werd het centrum van de
verlichting in de 18e eeuw
- niet geloof of traditie, maar verstand brengt waarheid
- vooruitgangsgeloof : alle problemen kunnen worden opgelost
- traditionele ideeën { over : geloof, sociale verhoudingen, politiek en economie
worden ter discussie gesteld }
● godsdienst → Voltaire
- tegen godsdienstige intolerantie → alle religies gelijke rechten en het was
immers niet te bewijzen dat het ene geloof gelijk had en de andere niet
- anti-democratisch : een verlicht absolutisme vorst moet ‘domme’ bevolking
regeren
- was een deïst : god schiep het universum en bemoeide zich er verder niet
mee
● sociale verhoudingen → Rousseau
- in 18e eeuw waren de samenlevingen vol ongelijkheid → adel en
geestelijkheid voorrechten
- dat een deel van de bevolking arm en achterlijk bleef vond Voltaire niet erg
, - in 1754 schreef Rousseau dat alle mensen van nature gelijk zijn → behoorde
tot verlichte denkers die vonden dat bestaande ongelijkheden in strijd met de
rede waren
- verschillen die niet gebaseerd waren op prestaties moesten verdwijnen
● politiek → john locke
- met rationalisme en optimisme wilden verlichte denkers de politiek verbeteren
- locke stelde dat koningen en regeringen hun macht niet krijgen van God,
maar van de burgers
- bestuurden moesten mensenrechten beschermen
- overheid moest volgens locke niet boven de wet staan
- hij was voor de rechtstaat waarin rechten en plichten van burgers en overheid
zijn vastgesteld in wetten
- burgers mogen slecht bestuur vervangen
→ locke bepleitte scheiding van de kerk en staat : de staat bemoeit zich niet met het
geloof, dat is een individuele zaak
- Rousseau
- gaat net als locke uit van volkssoevereiniteit → meende dat het hoogste
gezag in de staat, afkomstig is van het volk. Gezag moet worden uitgeoefend
in de naam van het volk
- er moet een volksvergadering zijn die de Algemene wil { deze
volkssoevereiniteit } uitvoert, iedereen houdt zich aan de besluiten van de
vergadering
- Montesquieu
- als één persoon of groep alle politieke macht heeft, leidt dat volgens hem
onvermijdelijk tot corruptie, machtsmisbruik en onderdrukking
- boek : ‘Over de geest van wetten’ 1748 → legt Trias politica uit
- het sociaal contract : locke en rousseau
- in denkbeeldige natuurtoestand was iedereen vrij en gelijk en beschikte over
natuurlijke rechte o.a. : bezit, leven en vrijheid
- zonder gezag zijn deze rechten moeilijk te verwezenlijken tegenover anderen,
daarom :
- burgers sluiten sociaal contract → deel vrijheid
- overheid → regeert { beschermd }
- het sociaal contract : locke en rousseau
- ook denkbeeldige natuurtoestand waar iedereen vrij is
- volksvergadering { directe democratie } → regeert { die de Algemene Wil
uitvoert }
- burgers → vrijheid { volk is soeverein maar iedereen onderwerpt zich vrijwillig
aan wetten die de Algemene Wil vertegenwoordigen }
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jasmijnbraam. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.85. You're not tied to anything after your purchase.