Geschiedeniswerkplaats / tweede fase havo historisch overzicht / deel Handboek
Complete samenvatting. Bevat alles wat je moet weten voor de toets. Duidelijk en overzichtelijk geschreven. Leer je deze samenvatting uit je hoofd is de kans op een voldoende erg groot! Succes met leren!
❖ kenmerkend aspect : Het voeren van twee wereldoorlogen
❖ kenmerkend aspect : Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door
massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij
oorlogvoering
❖ oorzaken van de oorlog
● Nationalisme : liefde voor eigen volk → kan tot haat tegen andere
landen/volken zorgen
● Kolonialisme : competitie om kolonies → leidt tot spanningen tussen
Europese landen
● Militarisme : trots op leger → idee dat dmv het leger problemen kunnen
worden opgelost
● Spanningen op de Balkan : zwak Turkije / Ottomaanse rijk verloor gebied op
de balkan, andere landen wilde profiteren
● Bondgenootschappen :
- geallieerden - centralen
1. Engeland 1. Duitsland
2. Frankrijk 2. Oostenrijk-Hongarije
3. Rusland 3. Turkse rijk
❖ aanleiding van de oorlog
● Moord op Oostenrijkse kroonprins Frans Ferdinand
- 28 juni 1914 werd Frans Ferdinand in de Bosnische hoofdstad Sarajevo
doodgeschoten door een Bosnische Serviër ( lid van servische terreurgroep )
→ hij wilde dat Bosnië bij servië moest gaan horen ipv bij
Oostenrijk-Hongarije ( Habsburgse Rijk )
- om een einde te maken aan de Servische dreiging, besloot Oostenrijk Servië
te straffen → niet direct, eerst vroeg Oostenrijk Duitsland om steun voor actie
tegen Servië
- eenmaal nadat Duitsland Oostenrijk die steun beloofde, verklaarde
Oostenrijk op 28 juli Servië de oorlog
- Rusland had Servië steun beloofd → Rusland mobiliseerde ( leger gevechtsklaar
maken )
- als reactie daarop verklaarde Duitsland Rusland de oorlog
- Toen Frankrijk ( bondgenoot van Rusland ) ook mobiliseerde, verklaarde Duitsland
Frankrijk ook de Oorlog
❖ Het Duitse Von Schlieffenplan treedt in werking → door België naar Frankrijk, om zo
een tweefrontenoorlog te voorkomen
- Voor Groot-Brittannië reden om Duitsland de oorlog te verklaren
→ Von Schlieffenplan mislukt : Fransen en Britten houden stand bij de rivier de
Marne ( 1914 ) → bloedige, uitzichtloze loopgravenoorlog volgt
, ❖ Duitsland voerde een onbeperkte Duikbotenoorlog
- Duitse U-boten vielen niet alleen vijandelijke schepen maar ook die van
neutrale landen aan
- Ottomaanse rijk sloot zich aan bij de centralen en Italië bij de geallieerden
- troepen uit koloniën en uit Canada, Australië en Nieuw-Zeeland werden op de
Europese slagvelden ingezet
- ook gevochten in Afrika, Midden-Oosten en Oost-Azië
❖ 1917 : Rusland uit, VS in de oorlog
● oktober 1917 : Russische Revolutie → Lenin sluit vrede met Duitsland
( vrede van Brest-Litowsk ) → Rusland officieel uit de oorlog
● 1917 : Duitse U-boot torpedeert schip ‘Lusitania’ → veel Amerikanen dood,
doen vervolgens mee aan WOI tegen Duitsland
→ de oorlog was nu echt een wereldoorlog geworden
❖ verloop van de Oorlog
- er kwamen veel fronten met loopgraven → aan het oostfront vochten
Duitsland en Oostenrijk tegen Rusland, dat te maken had met grote
binnenlandse problemen
- in 1917 trad de tsaar af → nieuwe regering zette oorlog voort, maar
Rusland bleef in chaos
- november 1917 grepen de communisten de macht olv Lenin en sloten
op 3 maart 1918 vrede ( vrede van Brest-Litowsk )
- Duitsland kon nu in het westen beginnen met een groot voorjaarsoffensief →
geallieerden in tegenaanval en hadden 2 beslissende voordelen : verse
optimistische amerikaanse soldaten en beschikking over honderden tanks, en
nieuw wapen dat de Britten hadden ontwikkeld
❖ Duitsers teruggedrongen en realiseerde dat ze de oorlog gingen verliezen →
keizer vluchtte naar Neutraal Nederland, dus nieuwe regering vroeg om een
wapenstilstand, die op 11 november 1918 om 11u inging
❖ 1916 : belangrijke slagen, Verdun en de Somme
● Verdun
- 21 feb - 15 dec 1916
- Duitse aanval 800.000 slachtoffers
- geen terreinwinst
● Slag aan de Somme
- 1 jul - 18 nov 1916
- Engelse aanval
- 1.000.000 slachtoffers
- geen terreinwinst
→ link KA ( massavernietigingswapens )
, ❖ bewapening en verwoesting
- door industrialisatie was de vernietigingskracht van de wapen enorm
toegenomen en leidde tot ongekende verwoestingen ( industriële oorlog )
- nieuwe wapens → tanks, vlammenwerpers, gifgas, beter machinegeweren,
vliegtuigen, betere onderzeeërs
❖ betrokken burgers
- legers bestonden uit vrijwilligers en dienstplichtigen
- achterblijvers ( voornamelijk vrouwen/ouderen ) moesten de productie op
gang houden
- de economie werd volledig afgestemd op de oorlog
- door de beperking van de productie van consumptiegoederen
ontstonden voedseltekorten
- bevolkings bestookt met oorlogspropaganda
→ kortom : WOI was een totale oorlog
❖ gevolgen van de oorlog
● 1919 : Duitse regering gedwongen Verdrag van Versailles te tekenen →
- herstelbetalingen
- Frankrijk het gebied Elzas-Lotharingen teruggeven
- het afstaan van gebied in het oosten van Polen
- afstaan van koloniën aan geallieerden
- verkleinen militaire machtspositie
- demilitarisatie van het Rijnland
- van de oude multi-etnische staten bleef alleen Rusland bestaan → communistisch
Rusland heroverde een deel van de landen onder meer Georgië en Oekraïne en
vormde daarmee de Sovjet-Unie
- multi-etnische Habsburgse rijk ( Oostenrijk-Hongarije ) viel uiteen → oa nu
Oostenrijk, Hongarije en Tsjecho-Slowakije
- Slovenie, Kroatie vormden samen met Bosnië en Servië Joegoslavië
- multi-etnische Ottomaanse rijk hield op te bestaan
- in Arabische delen nieuwe staten ( oa Irak en Syrië ) otv Groot-Brittannië en Frankrijk
- geallieerden verdeelden zich ook onder Turkse rijk, maar werden verjaagd olv Turkse
nationalist Mustafa kemal → stichtte republiek Turkije, die in 1923 werd erkend door
de geallieerden
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jasmijnbraam. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.96. You're not tied to anything after your purchase.
