Bijeenkomst 1 – Bestuursrecht en Privaatrecht: (al)gemene rechtsregels
Taak 1
Karakteristieken:
Privaatrecht Publiekrecht
-Horizontaal: burgers onderling -Verticaal: overheid – burger
-In beginsel gelijke positie -Overheid heeft machtspositie
-Tweezijdige rechtshandelingen -Eenzijdige rechtshandelingen van de overheid,
-Gelijkheid en partijautonomie waar burgers zich niet aan kunnen ontrekken
-Civiele procedure: rechter is lijdelijker -Legaliteit en specialiteitbeginsel
-Mindere mate van rechtsbescherming: belang -Hoge mate van rechtsbescherming: belangen
van derde speelt geen rol van derden worden meegewogen
-Meer algemeen recht: breed toepasbaar -Veel regelgeving
-Civiele procedure: meteen naar de rb -Bestuursprocedure: eerst bezwaar, dan pas
beroep (extra stapje voor je naar de rechter gaat)
Gemene en gemengde rechtsleer: gaat over de verhouding tussen het publiekrecht en het privaatrecht
(--> is in de loop der jaren veranderd).
1) Gemene rechtsleer:
-Privaatrecht is het algemene (‘gemene’) recht.
-Publiek is het bijzonder recht. Publiekrecht was nog vrij klein en had veel leemtes; deze
leemtes werden opgevuld met het privaatrecht (vangnet).
-Privaatrecht geldt altijd voor zover het publiekrecht er niet aan derogeert: er geen inbreuken
op maakt (dan is het publiekrecht v.t.).
-->Scholten
PRI: algemeen recht Vb. pas art. 6:162 BW toe als overheid een OD pleegt;
PUB: geen specifieke publiekrechtelijke wettelijke regeling.
bijzonder recht
2) Gemengde rechtsleer:
-Privaat en publiek bestaan naast elkaar en er is geen duidelijke hiërarchische verhouding.
-In een rechtsverhouding kunnen zowel publiekrecht en privaatrecht van toepassing zijn.
De overheid is hierdoor gebonden aan publiekrechtelijke normen, ook als zijn privaatrechtelijk
handelt.
-Via abbb’s en grondrechten worden de algemene privaatrechtelijke normen nader ingevuld
(denk bv. aan ‘redelijkheid en billijkheid’).
-Osmose tussen publiek en privaat.
-Art. 3:14 BW en art. 3:1 lid 2 Awb: zowel regels van BW als Awb zijn van toepassing.
-Tweewegen leer beperkt de gemende leer: er mag niet eindeloos gebruik worden gemaakt van
het privaatrecht als er ook een publiekrechtelijke weg open staat.
-->Van der Hoeven
Algemene rechtsbeginselen
PUB PRI Privaatrecht kan het publiekrecht aanvullen
3) Gemeenschappelijke rechtsleer: nu de heersende leer.
-Publiekrecht en privaatrecht hebben beide een eigen aard: duidelijk onderscheid. Beide
hebben hun eigen regels (Awb/ BW).
, -Maar privaatrechtelijke regels kunnen van toepassing zijn in het publiekrecht via
schakelbepalingen.
-->Awb wetgever: BW is geschreven voor het privaatrecht.
Algemene rechtsbeginselen
PUB PRI
Algemene rechtsbeginselen:
-‘Algemene, rechtsgebied overstijgende beginselen zijn de bron van alle recht’
-Hebben geen privaatrechtelijk karakter, maar een algemeen karakter. Zij van toepassing onafhankelijk
of de rechtsverhouding als publiek- of privaat wordt aangemerkt.
-Zijn onder de gemene rechtsleer typische privaatrechtrechtelijke beginselen.
-Welke beginselen? OD en onverschuldigde betaling.
-Zijn gemeenschappelijk recht dankzij rechtspraak: onverschuldigde betaling kan worden
teruggevorderd, ook als zijn niet op nadrukkelijk daartoe strekkende bevoegdheden zijn gebaseerd
‘ongeschreven algemeen rechtsbeginsel kan worden gebruikt als bron om een leemte op te vullen’. Zie
HR Cornelissen/Groningen; ABRS Nanne/Staat; Van Vlodrop.
Overheid kan gebruikmaken van het privaatrecht
De overheid kan het privaatrecht op een aantal manieren gebruiken: rechtstreeks, overeenkomstig via
schakelbepalingen of via inspiratie uit het BW.
Voordelen --> voor de overheid
-Contractsvrijheid: overheid kan de contracten sluiten zoals ze wil, zonder gebonden te zijn. Dus
goedkoper, makkelijker en sneller contracten sluiten.
Nadelen --> voor de burger
-Burger wordt via het privaatrecht minder beschermd dan bij het publiekrecht. Overheid kan zijn
macht makkelijke doordrukken.
-Worden geen besluit genomen, dus geen bezwaar/beroep mogelijk.
-Geen besluit dat bekend wordt gemaakt (openbaarheid), maar een ovk.
-Privaatrecht is geschreven voor een andere - gelijkwaardige rechtsverhouding.
Taak 2
Monistische soevereiniteitsleer:
-Overheidsgezag is juridische terug te voeren tot één uitgangspunt: ‘de Staat’. De Staat heeft alle
macht. Sterke scheiding van staat en maatschappij.
-Als de overheid handelt als overheid, dan handelt ze volgens dit soevereine gezag. De overheid is dus
niet gebonden aan het privaatrecht, tenzij de overheid hier nadrukkelijk voor kiest.
-Je kijkt bij deze leer dus naar het rechtssubject en de rol die ze spelen. Overheid? Gemene recht is
n.v.t. maar het overheidsrecht.
-Overheidsgezag is eenzijdig handelen. De Staat bindt zichzelf en stelt haar eigen regels op.
Overheidsoptreden is ontrokken aan gemene recht + ontrokken aan rechterlijk oordeel.
-->Zien tegen de achtergrond van de nachtwakersstaat: overheid bemoeit zich zo min mogelijk met
haar burgers. Is wel de baas, maar staat op de achtergrond.
Van der Hoeven: niet eens met deze leer; er wordt alleen naar het rechtssubject gekeken.
-Er is geen ‘Staat’. Gezag komt vanuit verschillende organen, niet alleen van de Staat. Denk bv. ook
aan gemeentes en provincies.
-Juist de aard van de rechtshandelingen moeten een rol spelen, niet het rechtssubject. De overheid
treedt altijd op als overheid, hierdoor zou ze dus nooit gebonden zijn aan het recht.
Ontwikkeling in de doctrine – verschillende opvattingen
19de eeuw: een strikte scheiding tussen publiek en privaatrecht ‘magische lijn’. Twee zelfstandige
rechtssferen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Eva5. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.29. You're not tied to anything after your purchase.