Samenvatting Recht voor welzijnswerkers deel 1 en 2
52 views 3 purchases
Course
Recht voor welzijnswerkers
Institution
Arteveldehogeschool (Artevelde)
In dit document staat alles samengevat van deel 1 en 2 van recht voor welzijnswerkers. In de samenvatting staan oefeningen met het juiste antwoord vermeldt. Ik ben geslaagd voor dit vak. Graduaat Orthopedagogie Artevelde.
Hoofdstuk 1: inleiding tot het recht
1. Begrip recht
Recht als zelfstandig naamwoord betekent zowel gerechtigheid of rechtvaardigheid, groep van bij
de wet vastgestelde rechtsregels, rechtsgeleerdheid, rechtspraak, wettelijke of morele
bevoegdheid, voorrecht, heffing of belasting. Wat is vetjes staat afgedrukt hierboven noemen we het
objectieve recht.
1.2 Definitie v/h recht
Algemeen aanvaarde definitie van dit objectieve recht is:
- een rationeel opgebouwd geheel van begrippen en normen
- opgesteld, of minstens bekrachtigd door de samenleving
- met als doelstelling de ordening van de maatschappij
- en die afdwingbaar zijn ten opzichte van iedereen door een bevoegde overheid
1.2.1 Geheel van regels
- Recht is een verzameling van deeltjes die allemaal met elkaar verbonden zijn op een logische en
rationele wijze. Het wordt Juridisch opgelost als de juiste normen en denktechnieken worden
toegepast.
- In het recht heeft elk woord een specifieke betekenis die door de wet, rechtspraak, de gewoonte
of rechtsleer is vastgesteld.
- Normen zijn meestal gedragsregels. Ze kunnen bevelen, verbieden of handelingen toelaten.
1.2.2 Opgesteld, minstens bekrachtigd door de samenleving
De opstelling van de rechtsregels is heel erg veranderd doorheen de tijd. Oorspronkelijk ging het om
onderlinge afspraken die zelf door de leden van de samenleving werden opgesteld. Onze
parlementaire democratie worden de rechtsregels opgesteld en bekrachtigd door
vertegenwoordigers die door de leden van de samenleving zijn verkozen.
1.2.3 Met als doelstelling de ordening v/d maatschappij
Recht heeft ordening als enig doel, moet verhinderen dat het recht van de sterkste geldt. Inhoud
van het recht doet ertoe, anders zou er geen discussie zijn over goed recht. Als die normen in
bijvoorbeeld wetten zijn vastgelegd, doet men zijn best om deze zo goed mogelijk toe te passen.
Vanuit dat standpunt doet rechtvaardigheid ertoe in het recht. Maar op zich is dat geen doel van
het recht. De uitspraak van een rechter kan als onrechtvaardig worden beoordeeld door een
individu. Maar een rechter houdt rekening, moet zelfs rekening houden met alle juridische
elementen van een dossier.
1.2.4 Afdwingbaar door een bevoegde overheid ten opzichte van iedereen
Elke rechtsregel verschilt van meer algemene normen, regels en waarden. Deze moet de
mogelijkheid bieden dat hij soms via de tussenkomst van een rechter kan worden afgedwongen
door een bevoegde overheid. Sancties kan de overheid opleggen in strafzaken.
bv. burgerlijk recht gaat de overheid niet zelf automatisch tussenkomen. Ze gaat dat pas doen als
iemand bv. op de vrederechter beroep doet om de 500 euro die geleend werd aan een vriend en niet
terugbetaald wordt, terug te krijgen.
Het afdwingen kan bestaan uit: straffen bij misdrijven; dwingen te betalen; dwingen iets te doen;
verbieden iets te doen.
,1.3 Recht verandert en verschilt van land tot land.
Het Recht is ook verschillend van land tot land en soms verschillend binnen eenzelfde land. In de
Verenigde Staten van Amerika kan je in de ene deelstaat de doodstraf krijgen voor bv. moord en in
een andere maximaal levenslang. In België mag een vrouw abortus ondergaan tot en met de 12de
week van de zwangerschap. In Nederland is die termijn vastgelegd op 22 weken.
1.3.1 Codificatie
Dat betekent dat het is opgetekend in systematische wetboeken die van overheidswege zijn
afgekondigd. Gecodificeerd recht was in vele gevallen echter gebaseerd op het ongecodificeerde of
niet uitgeschreven recht dat eraan voorafging. En dat steunde op zijn beurt op twee tradities: het
inheemse recht (de gewoonten) en het geleerde recht.
Wat betreft de verjaring is er een opvallend verschil tussen ons land en Engeland?
In België hadden minderjarige slachtoffers van seksueel misbruik vijftien jaar de tijd om aangifte te
doen vanaf wanneer ze meerderjarig zijn geworden. Nog vroeger was dit slechts 10 jaar. Nadien was
het misdrijf verjaard. Sinds de wet van 14 november 2019 kunnen seksuele misdrijven gepleegd ten
aanzien van minderjarigen niet meer verjaren. Misdaden die strafbaar zijn met levenslange
opsluiting, zoals moord, verjaren na 20 jaar.
1.4 Rechtsbronnen en rangschikking
1. Wetgeving
wetteksten en besluiten goedgekeurd door een daarvoor bevoegd orgaan.
1.1 Internationale Verdragen
- Tussen twee of meer landen worden verdragen gesloten.
- De formele verdragen die tussen twee staten gesloten worden noemt men bilateraal. Verdragen
afgesloten tussen meer dan twee staten noemt men multilateraal.
- Zij moeten door de nationale wetgevende macht in de nationale wetgeving worden opgenomen.
Dit heet ratificatieproces.
- Naast die formele verdragen, zijn diverse materies door bevoegdheidsoverdracht aan een
supranationale instelling overgedragen en worden ze geregeld door supranationale wetgeving.
Vb: de instellingen van de Europese Unie.
1.2 Grondwet
Fundamentele wet die de inrichting en de structuren van onze samenleving en de fundamentele
rechten en vrijheden van zijn bewoners als inhoud heeft. De grondwet kan maar gewijzigd worden
door een 2/3 meerderheid in het parlement. De Grondwet kan dan ook niet zo snel gewijzigd
worden.
1.3 Wet- Decreet-Ordonnantie
Dikwijls stelt de wetgever een algemeen kader vast teneinde een breed probleemgebied te
reglementeren door middels van wetten, decreten en ordonnanties. De federale staat werkt met
wetten. De gemeenschappen, het Vlaamse en het Waalse gewest werken met decreten. Het
Brusselse gewest werkt met ordonnanties.
1.4 Koninklijk besluit, Ministerieel Besluit
De uitvoerende macht kan de detailaspecten van wetgeving uitwerken door middel van besluiten.
Deze uitvoerende macht kan dan nog verder delegeren naar een lager niveau.
,1.5 Provincieraadsbesluit
1.6 Gemeenteraadsbesluit
De provincies en gemeenten zijn ondergeschikt aan de hogere niveaus. Zij werken met besluiten. De
gemeente staat onder de provincie.
2. Gewoonterecht
Bestaat uit normen die lange tijd op eenzelfde wijze door een bepaalde gemeenschap zijn
nageleefd in de overtuiging dat dit zo hoort, maar die niet zijn neergeschreven. Eeuwenlang wat dat
de belangrijkste bron van recht. Rechter noch parlement kwam eraan te pas.
3. Rechtspraak
Is het geheel van de uitspraken door verschillende rechtbanken. Rechtspraak is eigenlijk het
toepasselijk maken van algemene regels op individuele gevallen. In essentie is rechtspraak dan ook
de creatie van recht voor de individuele partijen die bij een conflict betrokken zijn. De interpretatie
van de rechtsregel in zijn algemeenheid op een concrete situatie kan voor toekomstige rechtspraak
of toepassing van het recht richtinggevend zijn. Vooral de uitspraken van hogere rechtscolleges tot
gevolg dat later de rechtbanken deze interpretatie zullen volgen.
4. Rechtsleer
is het geheel van juridische teksten die door juristen worden geschreven rond juridische
onderwerpen. Dit kan gaan van hooggespecialiseerde handboeken door eminente rechtsgeleerden
en artikels in juridische vaktijdschriften tot meer gevulgariseerde brochures in geschriften in
magazines gericht tot een breder publiek. Dergelijke rechtsleer kan rechterlijke uitspraken
beïnvloeden op de terreinen van de juridische interpretatie. Uiteraard zal rechtsleer als bron door de
rechtelijke macht niet gevolgd worden indien zij tegen de duidelijke wetgeving ingaat.
5. Algemene rechtsbeginselen
Het zijn algemene '"evidente" principes die soms al eeuwen erkend worden en algemene denkkaders
vormen. Ze laten toe leemten of tegenspraak in de wetgeving op te vullen, te oordelen bijvoorbeeld
naar de geest van de wet in plaats van de letter van de wet. Je kan in beginsel ook niet tweemaal
voor hetzelfde misdrijf veroordeeld worden, terwijl er GEEN beginsel is dat uitsluit dat je voor
hetzelfde inkomen tweemaal belastingen moet betalen.
6. Billijkheid
De wetgever verwijst hoogst uitzonderlijk naar billijkheid. De billijkheid is een vage vorm van recht.
Een rechter kan alleen maar oordelen op basis van billijkheid als de wet hem daarvoor uitdrukkelijk
de toestemming geeft. Zo stelt artikel 1386bis van het burgerlijk wetboek “Wanneer aan een ander
schade wordt veroorzaakt door een persoon die lijdt aan een geestesstoornis die zijn
oordeelsvermogen of de controle over zijn daden tenietdoet of ernstig aantast, kan de rechter hem
veroordelen tot de gehele vergoeding of tot een gedeelte van de vergoeding waartoe hij zou zijn
gehouden, indien hij de controle van zijn daden had. De rechter doet uitspraak naar billijkheid,
rekening houdende met de omstandigheden en met de toestand van de partijen.
Publiek recht omvat de rechtsregels die de organisatie van de samenleving, de structuur van de
staat en de supranationale structuren tot voorwerp hebben. Het is het deel van het recht dat
bepaalt hoe de overheid functioneert en ook de relatie vastlegt tussen overheid en burgers.
Publiek recht is volledig dwingend: er kan niet van worden afgeweken.
Privaat recht regelt de verhoudingen tussen individuen, groepen van individuen en rechtspersonen
onderling. Privaat recht is deels dwingend, deels aanvullend. Van bepaalde regels mag je niet
afwijken, van andere regels wel. Aanvullend betekent dat de normen pas op de proppen komen om
onderlinge afspraken aan te vullen.
Bij de dwingende rechtsregels is er nog een opdeling. Sommige regels zijn niet alleen dwingend
maar ook van openbare orde. Als een norm van openbare orde wordt geschonden, treedt de
samenleving zelf in het verweer.
Ons land is georganiseerd volgens een aantal fundamentele principes.
- besluitvorming via de parlementaire democratie
- met scheiding van de machten
- de erkenning van de rechtsstaat
- de erfelijke constitutionele monarchie
- georganiseerd als federale staat
1.6 Rechtsstaat
Worden grenzen gesteld aan de macht van de machthebbers, die op een democratische wijze
worden gekozen en gebonden zijn door het recht. Een rechtsstaat is daarom een staat waarin
gezagsdragers gebonden zijn door het objectieve, democratisch tot stand gekomen recht, waarvan
zij de toepassing verzekeren; waarin de bevoegdheden door de fundamentele rechten en vrijheden
van de burgers worden beperkt en waarin rechtsregels afdwingbaar zijn bij een onafhankelijke
rechtbank. Dat betekent ook dat er een scheiding is tussen de wetgevende, de uitvoerende en de
rechterlijke macht.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller phaedrasimoens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.89. You're not tied to anything after your purchase.
