Twee volledige samenvattingen van alle filosofie eindtermen (inclusief plaatjes)
6 views 0 purchase
Course
Filosofie
Level
HAVO
Book
IK
Een samenvatting van alle eindtermen van het vak filosofie. Inclusief foto's van alle filosofen om hun ideeën nog beter te leren! Een erg uitgebreide samenvatting inclusief voorbeelden.
Hoofdstuk 1: Wat maakt dat je door de tijd heen hetzelfde blijft?
Eindterm 4
KERN: toeschrijven van verantwoordelijkheid aan een persoon veronderstelt een
metafysische opvatting over persoonlijke identiteit
BEGRIPPEN:
Metafysica: ‘twee werelden leer’, wat je wel en niet kunt waarnemen met je zintuigen
zijn twee aparte werelden
Persoonlijke identiteit: wie je bent als persoon
UITLEG: Of iemand ergens verantwoordelijk voor is, kun je niet alleen baseren op de dingen
die je waar kunt nemen. Je moet metafysisch kijken naar de situatie: rekening houden met het
deel van de persoon die je niet waar kunt nemen.
VOORBEELD: Als iemand een moord pleegt, wordt gekeken naar de verantwoordelijkheid.
Dit is niet alleen op basis van de waarneembare dingen zoals bijvoorbeeld camerabeelden,
maar ook de dingen die je niet kunt waarnemen met je zintuigen. Zoals de psychische
toestand waarin de dader zich bevindt. Als blijkt dat de dader bijvoorbeeld een ernstige
psychose heeft, kan hij of zij niet volledig verantwoordelijk worden gesteld aan de daad.
Eindterm 5
Het schip van Theseus
KERN: doormiddel van het gedachtenexperiment ‘'het schip van Theseus’' kunnen uitleggen
wat de metafysische vraag naar (persoonlijke) identiteit inhoudt en daarnaast de volgende
dingen kunnen onderscheiden en toepassen:
de continuïteit van een persoon en de continuïteit van een ding
kwalitatieve en numerieke identiteit
BEGRIPPEN:
Schip van Theseus: was een held uit de Griekse mythologie, zijn schip werd ten toon
gesteld, maar begon steeds meer kapot te gaan en werd beetje bij beetje vervangen.
Uiteindelijk waren alle onderdelen nieuw.
Kwalitatieve identiteit: waarneembaar
Numerieke identiteit: niet waarneembaar
UITLEG:
In dit gedachtenexperiment is de vraag of het schip dat vervangen is, nog steeds dezelfde
identiteit heeft. Hierin is metafysica heel belangrijk. De identiteit van dit schip ligt namelijk
niet in de waarneembare en vervangen onderdelen, maar in het idee en verhaal erachter. Dit
komt onder andere omdat je geen moment kunt noemen wanneer het schip dan veranderd in
,het tweede schip. De kwalitatieve identiteit van het schip veranderd dus als het ware, maar de
numerieke identiteit blijft hetzelfde.
Eindterm 6
Het psychologische criterium voor persoonlijke identiteit van Locke
KERN: Het psychologische criterium voor persoonlijke identiteit van Locke kunnen
weergeven, uitleggen en toepassen en er voorbeelden van kunnen geven. Daarbij kunnen
aangeven welke rol het bewustzijn en geheugen speelt in Lockes onderscheid tussen persoon
en mens.
UITLEG: Locke bedacht een identiteitscriterium, om te kunnen veronderstellen of iemand
hetzelfde bleef door de tijd heen. Om dat te doen bedacht hij eerst het verschil tussen persoon
en mens. De mens definieerde hij als een biologisch organisme zonder materiele continuïteit,
maar wel met dezelfde ziel. De persoon is een denkend, intelligent, maar vooral bewust
wezen. Je bent dezelfde persoon zodra het je je nog kan herinneren. En als je dezelfde
persoon bent, ben je verantwoordelijk.
Eindterm 7
KERN: kunnen uitleggen dat herinneringen volgens Locke zowel een noodzakelijke als
voldoende voorwaarden zijn voor persoonlijke identiteit en dit toepassen op vragen naar
verantwoordelijkheid
UITLEG: Volgen Locke vormen herinneringen zowel een voldoende als noodzakelijke
voorwaarde voor persoonlijke identiteit. Voldoende, omdat mijn herinnering aan mijn
vroegere zelf er automatisch voor zorgt dat ik dezelfde persoon ben. En noodzakelijk, omdat
ik alleen een dezelfde persoon kan zijn als ik mij dingen van die persoon herinner.
Eindterm 8 & 13
Reids kritiek op Locke
KERN: Vier bezwaren van Thomas Reid op Lockes criterium voor persoonlijke identiteit
kunnen weergeven, toepassen en uitleggen.
UITLEG:
1) Geen enkel mens herinnerd zich alles in zijn leven. Het bewustzijn heeft dit vermogen
niet. In de periodes die je bent vergeten zou je volgens Locke dus een ander persoon
zijn.
2) Locke zegt dat het bewustzijn hetzelfde is als het vermogen om dingen te onthouden.
Dit klopt niet, het is namelijk een eigenschap.
3) Je bewustzijn veranderd voortdurend, maar je identiteit staat vast door de tijd heen.
Identiteit en bewustzijn kunnen dus niet hetzelfde zijn.
, 4) Filosofen gebruiken alledaagse begrippen op een onbegrijpelijke manier en daarom
maken ze denkfouten. Het alledaagse begrip identiteit is ‘'dit is een...’' verward hij
met het begrip persoonlijke identiteit.
Voorbeeld: Locke zegt dus eigenlijk dat je een ander persoon bent in de momenten die je
je niet meer kan herinneren. Stel, je weet niet meer wat je vorige week hebt gegeten, dan
zou je op dat moment een andere persoon zijn geweest. Dat is natuurlijk onzin.
Eindterm 9
KERN: overeenkomsten en verschillen tussen het psychologische criterium voor persoonlijke
identiteit van Derek Parfit en Locke weergeven, uitleggen en toepassen, daarbij kunnen
aangeven welke problemen bij Lockes criterium worden opgelost door het criterium van
Parfit
Overeenkomst: Derek Parfit is het eens met Locke dat een herinnering (een directe
psychologische connectie) een voldoende voorwaarde vormt voor een persoonlijke identiteit,
maar vraagt zich af of dit criterium ook noodzakelijk geldt. Volgens Parfit vormt een keten
van overlappende herinneringen een persoonlijke identiteit.
Verschil: Parfit ziet een keten van overlappende herinneringen als een relatie van
persoonlijke continuïteit en deze relatie vormt volgens hem een voldoende voorwaarde voor
persoonlijke identiteit. Daarmee is Parfits theorie van persoonlijke identiteit gradueel: als bij
wijze van een gedachte-experiment iemand slechts enkele herinneringen van een andere
persoon krijgt ingeplant, dan is het nog aannemelijk dat hij dezelfde persoon zal blijven.
Problemen die Parfit’s criterium oplost bij het criterium van Locke:
Volgens Locke zou je dus als je je iets niet meer kunt herinneren, een andere persoon zijn.
Dit probleem lost Parfit in zijn criterium op. Parfit ziet een keten van overlappende
herinneringen namelijk als een relatie van persoonlijke continuïteit en deze vormt volgens
hem een voldoende voorwaarde voor persoonlijke identiteit.
Eindterm 10
KERN: met een gedachten-experiment uitleggen dat je in meer of mindere mate dezelfde
persoon kunt zijn en uitleggen dat vragen naar persoonlijke identiteit daarom volgens Parfit
soms leeg zijn
UITLEG: Volgens Parfit is een persoon niets meer dan een verzameling
karaktereigenschappen, overtuigingen, verlangens en intenties en als daarin iets wordt
vervangen, dan is de vraag of het dezelfde persoon is gebleven of iemand anders is geworden
een ‘lege vraag’: een vraag waarop geen betekenisvol antwoord bestaat. Als je dus iets
vergeet of veranderd (iets wordt vervangen) ben je dus nog wel min of meer dezelfde
persoon.
, Eindterm 11
KERN: de kritiek van Paul Ricoeur op Parfits theorie over persoonlijke identiteit weergeven
en uitleggen, onderscheidingen tussen ipse-identiteit en idem-identiteit, tussen een huidig en
toekomstig perspectief en tussen een eerste- en derde persoonsperspectief toepassen
BEGRIPPEN:
Ipse-identieit: de continuïteit van wat hetzelfde blijft door de tijd heen
Idem-identiteit: over het wie: wij blijft hetzelfde door de tijd heen
UITLEG:
-Waar Parfit genoegen neemt met een derdepersoonsperspectief, verkiest Ricoeur een
eerstepersoonsperspectief van de persoon die het zelf aangaat, zelfs als er bij een
dementerende persoon van psychologische continuïteit nagenoeg geen sprake meer is.
-Wat heel belangrijk is als je kijkt naar de verantwoordelijkheid van een persoon is het
toekomstige perspectief. Als iemand weet dat hij moordneigingen. heeft terwijl hij
slaapwandelt, zou die er iets tegen kunnen doen. Je zou hem daarom verantwoordelijk
kunnen stellen voor een moord in zijn slaap, ook al pleegde hij de moord niet bewust. Parfit
en Locke zien dat allebei over het hoofd.
Eindterm 12
KERN: met een voorbeeld kunnen uitleggen welke verschillende praktische gevolgen voor
persoonlijke verantwoordelijkheid er zijn vanuit Parfits en Ricoeurs opvatting over
persoonlijke identiteit.
UITLEG: We gebruiken het voorbeeld van de slaapmoordenaar om te kijken hoe de
opvattingen van Parfit en Ricoeur praktisch kunnen worden toegepast.
Volgens Parfit ligt de persoonlijke verantwoordelijkheid ingewikkeld. Parfit vindt niet alleen
net als Locke herinneringen belangrijk, maar ook andere psychologische toestanden.
Psychologische continuïteit speelt een belangrijke rol. De mate waarin een slaapwandelende
moordenaar verantwoordelijk kan worden gehouden hangt volgens Parfit af van de
hoeveelheid psychologische continuïteit. Dus in hoeverre de persoon in de bewuste staat lijkt
op de slaapwandelende staat. Volgens Parfit zou in dit geval de persoon niet schuldig zijn.
Ricoeur stelt echter dat als de persoon weet dat hij slaapwandelt, hij dit kan voorkomen.
Omdat wij controle hebben over onszelf en ons ipse-identiteit, oftewel het 'wie' dat door de
tijd heen hetzelfde blijft, zijn wij verantwoordelijk voor handelingen van ons verleden zelf en
ons toekomstige zelf. Volgens Ricoeur is in dit geval de slaapwandelaar wel schuldig.
Eindterm 14
KERN: met de gedachtenexperimenten ‘Simple Teletransportation’ en ‘Branch-Line Case’
uitleggen wat Parfit zijn opvatting over persoonlijke identiteit is, daarbij kunnen zij het
psychologisch criterium en het verschil tussen numerieke en kwalitatieve identiteit toepassen
BEGRIPPEN;
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jenniferschoolenberg. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.93. You're not tied to anything after your purchase.
