Rechtsnormen: gedragsregels die door de overheid wettelijk zijn vastgelegd. Het totaal van
alle wettelijk vastgelegde regels heet het recht.
Nut van rechtsnormen:
- Regels laten het maatschappelijk leven goed verlopen (bijv. verkeersregels)
- Regels sluiten aan bij waarden en normen die we met elkaar delen (bijv. schoolplicht)
Rechtsgebieden:
- Publiekrecht → regels over de relatie tussen overheid en burger
- Privaatrecht → regels over de relatie tussen burgers onderling
Burgers worden ook wel rechtspersonen genoemd.
Het recht is altijd in beweging; wetten veranderen mee ten opzichte van onze opvattingen
Rechtsstaat: een rechtssysteem waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen
machtsmisbruik en willekeur.
Kerntaken van de overheid in een rechtsstaat:
- Rechtshandhaving → de staat zorgt ervoor dat we ons aan de wet houden
- Rechtsbescherming → wetten beschermen ons tegen machtsmisbruik
Doel van een rechtsstaat:
- Veiligheid
- Gelijkheid
- Vrijheid
Autoritaire staat of dictatuur: 1 machthebber die de regels bepaalt
Voorwaarden voor een rechtsstaat:
- Grondrechten zijn vastgesteld in de grondwet
- Er is een verdeling van de macht
- Er is een legaliteitsbeginsel: alles wat de overheid doet, moet volgens de wet. Een
legaliteitsbeginsel zorgt voor rechtszekerheid.
Grondwet: bevat grondrechten / basisrechten en mensenrechten.
- Klassieke grondrechten → overheid moet je deze rechten garanderen (recht op gelijke
behandeling, vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst).
- Sociale grondrechten → overheid kan deze rechten niet garanderen, maar moet zich
er wel voor inspannen (recht op werk, gezondheidszorg, woonruimte).
Trias politica: verdeling van de macht, voorkomt machtsmisbruik en onrecht.
- Wetgevende macht → parlement → maakt wetten
, - Uitvoerende macht → regering → zorgt dat wetten uitgevoerd worden
- Rechterlijke macht → rechters → beoordeelt of iemand de wet heeft overtreden
Doel: elkaar controleren, elkaar scherp houden (systeem van checks and balances)
Rechterlijke macht is een onafhankelijke rechtspraak (onafhankelijk van overheid).
Dit zorgt voor:
- Een eerlijk proces
- Bescherming tegen overheid
- Voorkomt dat mensen zelf rechter spelen
Benoeming voor het leven: rechters kunnen niet ontslagen worden als de overheid het niet
eens is met de uitspraak.
Wraking: rechter maakt partijdige indruk, andere rechter behandelt de zaak.
Misdrijven: ernstige strafbare feiten (moord, diefstal, mishandeling), max staf: levenslang.
Overtredingen: minder ernstige strafbare feiten (door rood rijden, wildplassen), max straf: 1
jaar celstraf.
Criminaliteit: alle misdrijven die in de wet staan
Procedure misdrijven opsporen:
1. Politie verzamelt informatie, het opsporingsonderzoek + proces verbaal. De OvJ heeft
leiding van het onderzoek.
2. OvJ heeft 3 mogelijkheden:
- Seponeren → de zaak afdoen
- Transactie / strafbeschikking → OvJ regelt zaak zelf zonder rechter (schuldige
krijgt vaak boete / taakstraf)
- Vervolging → OvJ stapt naar rechter
Politie mag (zonder toestemming OvJ):
- Iemand staande houden (verdachte laat ID zien / krijgt boete)
- Iemand aanhouden (verdachte moet naar politiebureau voor verhoring)
- Fouilleren (mag alleen in een veiligheidsrisicogebied)
Deze dwangmiddelen mag de politie pas na redelijke vermoeding gebruiken.
Politie mag (met toestemming OvJ):
- Een woning binnengaan (huiszoekingsbevel nodig)
- Telefoongesprekken afluisteren / aftappen van internetverkeer
- Preventief fouilleren (zonder verdenking fouilleren)
- Iemand langer dan 9 uur vasthouden
- Infiltratie van misdaadorganisaties (undercover gaan)
Onschuldvermoede: je bent schuldig tot de rechter het tegendeel bewijst.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sophietolk. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.36. You're not tied to anything after your purchase.
