Beknopte samenvatting van de cursus Rechtsvergelijking (editie 2021), geschreven en gedoceerd door prof. Bert Demarsin. Aangevuld met notities en ppt. Opgelet: de hoofdstukken die academiejaar 22-23 niet te kennen waren, zijn niet opgenomen!
DEEL 3 – BIJ WEGE VAN ILLUSTRATIE: RECHTSVERGELIJKING IN PUBLIEK- EN PRIVAATRECHT ........ 65
HOOFDSTUK 1 – STAATSVORM EN GEZAG (NIET KENNEN 2022-2023) .......................................................... 65
HOOFDSTUK 2 – DE PERSOON EN ZIJN FAMILIE......................................................................................... 65
HOOFDSTUK 3 – VERMOGEN, VERBINTENISSEN EN AANSPRAKELIJKHEID (NIET KENNEN 2022-2023) ................... 69
1
,Deel 1 – Rechtsvergelijking: algemene principes
Hoofdstuk 1 – Wat is rechtsvergelijking?
Rechtsvergelijking, begrip en buitenlandrechtskunde
• Rechtsvergelijking
o Recht = heel rechtsstelsel, rechtstakken, bepaalde rechtsbegrippen, …
o Vergelijking = onderzoeken van verschillen en gelijkenissen
Discipline of methode?
• Wetenschappelijke discipline? à discussie
• Wetenschappelijke methode? à ja!
• Hulpwetenschap voor rechtshistorisch onderzoek, sociologie, …
Soorten rechtsvergelijking
1. Inter-nationaal = vergelijken van nationaal recht tussen verschillende staten
o Bv. recht van België en Frankrijk
2. Inter-internationaal = vergelijken van internationaal- en supranationaalrechtelijke
normen
o Bv. recht van de EU en de Raad van Europa
3. Intra-nationaal = vergelijken van recht van deelstaten binnen eenzelfde land
o Bv. recht van Vlaamse en Waalse Gemeenschap
4. Particulier = vergelijken van recht van niet-publiekrechtelijke entiteiten
o Bv. recht van de katholieke en orthodoxe kerk
5. Zuiver intern = vergelijken van rechtsregels die binnen eenzelfde rechtsstelsel toepasselijk
zijn op diverse fenomenen
o Bv. sociale zekerheid van zelfstandigen en die van werknemers
6. Inter-temporeel = vergelijken van geldend recht op diverse tijdstippen
o Bv. oud en nieuw burgerlijk wetboek
7. Combinatie van bovenstaande
Law in the books vs. law in action
• Law in the books = dogmatisch = het positieve recht
• Law in action = functioneel = hoe reageert het “levend recht” in de praktijk op een
probleem?
• Nooit law in the books van één land met law in action van een ander land vergelijken à
appelen en peren
Micro- vs. macrorechtsvergelijking
• Micro = vergelijken van kleinere onderdelen of invullingen van rechtsbegrippen
• Macro = vergelijken van hele rechtsstelsels
o Aandacht voor rechtsbronnen, juridische denkwijzen, procedures
• Maar: geen dichotomie! (Glijdende schaal)
Relaties met belendende rechts- en wetenschapsdomeinen
• Rechtsvergelijking en buitenlandrechtskunde
2
, o Rechtsvergelijking vergt kennis van buitenlands recht = juridische kennis
o Buitenlands recht bestuderen is impliciet doen aan rechtsvergelijking à probleem
van nationale vooringenomenheid?
• Rechtsvergelijking en juridisch vertalen en tolken
o Vertaler moet voldoende juridische bagage hebben
o Juridische woordenboeken niet altijd optimaal
• Rechtsvergelijking en rechtsfilosofie, -theorie, -sociologie, -geschiedenis
o Rechtsfilosofie en rechtstheorie: eerder abstracte reflectie over het recht
o Rechtssociologie: relatie tussen samenleving en recht
o Rechtsgeschiedenis: wetenschappelijke methoden van historisch onderzoek;
resultaten zijn niet beperkt tot verklaren van gelijkenissen en verschillen
• Rechtsvergelijking en internationaal privaat- en publiekrecht
o Internationaal privaatrecht: conflicten tss diverse rechtsordeningen oplossen
o Internationaal publiekrecht: ‘algemene rechtsbeginselen erkend door beschaafde
naties’ afwegen
Hoofdstuk 2 – Waarom rechtsvergelijking?
Algemeen
• Nabije doelen
= functies die quasi automatisch door RVG w nagestreefd
o Algemene nabije doelen
§ Vreemde recht beter kennen en begrijpen
§ Eigen recht beter kennen en begrijpen
o Specifieke nabije doelen
§ Begrijpen hoe het recht in zijn geheel en onderdelen opgebouwd is
§ Taxonomie van rechtsstelsels en onderdelen opstellen
§ Juridisch vertalen en tolken ondersteunen
• Intermediaire functies
= functies die door de rechtsvergelijker zelf vervuld w en leiden tot concrete output
o Rechtsonderwijs
o Interpretatie van eigen recht
o Interpretatie van internationaal en supranationaal recht
o Vreemde recht correct toepassen
o Bijdragen tot verdere ontwikkelingen van de methodologie van de
rechtsvergelijking
• Verwijderde doelstellingen
= functies die de RVG nastreeft, maar waarbij de resultaten van de RVG alleen niet tot
onmiddellijke conclusie leiden
o ‘De lege ferenda’-functie: makers van nieuw recht helpen in hun taak
o Ontwikkelingen van coördinatie-instrumenten
o Ontwikkelingen van harmonisatie-instrumenten
o Ter inspiratie van privaatrechtelijke OK’s
o Als hulpwetenschap
o Ontwikkeling van een ius commune
3
, Hoofdstuk 3 – Hoe recht vergelijken?
Methoden van rechtsvergelijking
• Dogmatische/descriptieve methode = uitgaan van bepaalde rechtsbegrippen en -figuren
en die dan vergelijken met wat aan gelijkaardige begrippen in andere rechtsstelsels
gevonden wordt
• Functionele methode = achterhalen van hoe diverse rechtsstelsels eenzelfde probleem
oplossen
• Teleologische methodebenadering = vertrekken vanuit het doel van de rechtsvergelijking
è In functie van het doel van de RVG, zal de benaderingswijze verschillen
Fasen van de rechtsvergelijking
1. Formuleren van de rechtsvergelijkende vraagstelling
o Wat is het doel?
à Centrale onderzoeksvraag formuleren
o Welke rechtsstelsels of onderdelen vergelijken?
à Keuze van de comparanda, verantwoord in licht van doel en vraagstelling
2. Verzamelen van de informatie en het duiden hiervan
o Structuur en hiërarchie van bestudeerde land respecteren, alsook het
rechtsdenken en de juridische cultuur
o Law in the books vs. law in action
3. Vergelijken en verklaren van de vastgestelde verschillen en gelijkenissen
o Verschillen en gelijkenissen in kaart brengen en vervolgens verklaren
o Praesumptio similitudinis = vermoeden van gelijkaardigheid (tenzij het tegendeel
wordt bewezen)
4. Waarderen van de resultaten van de rechtsvergelijking
o Gevaar van hemeiscentrisme
= vreemde rechtsordeningen benaderen door bril gekleurd door het eigen
rechtsstelsel
à exogene benaderingswijze belangrijk = onderzoeksvraag moet onafhankelijk
staan van de vergeleken rechtsordes
Hoofdstuk 4 – Hoe landen groeperen?
Rechtsfamilies
1. Europees-continentale rechtsstelsels of civil law-groep
2. Anglo-Amerikaanse rechtsstelsels of common law-groep
3. Religieuze rechtsstelsels
4. Oosterse rechtsstelsels
5. Chtonische rechtsstelsels
à Hybride is mogelijk!
Overname van recht
• Bronrecht en overnemer-recht liggen zeer dicht bij elkaar à “legal transplant”
• Hoe?
o Via rechtspraak, rechtsleer en vooral wetgeving
o Vaak niet openlijk
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller apfelstrudel. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.47. You're not tied to anything after your purchase.
