Hoofdstuk 2.3
In de westerse samenleving zijn bacteriën en virussen de belangrijkste
ziekteverwekkers. Micro-organismen worden onderverdeeld naar biologische
eigenschappen. Zo kunnen bacteriën worden ingedeeld naar vorm. Bijvoorbeeld
kokken (rond), of bacillen (staafvormig). Een andere indeling is Gram-positief of
Gram-negatieve bacteriën. Gram heeft betrekking op de kleuringsmethode van
de bacterie wand. Bacteriën hebben geen celkern maar wel DNA. Ze kunnen zich
voortplanten (delen) in gunstige omstandigheden. Er is een grote diversiteit aan
bacteriën wat betreft hun biologische eigenschappen. Sommige soorten zorgen
voor de kringloop van organische stoffen, anderen zorgen weer voor het
geschikt maken van water voor consumptie. In 1 gram grondaarde bevinden zich
5 a 6 miljard bacteriën. Vaak zijn ze tussen de 0,5 en 5,0 micrometer groot.
Bacteriën die mensen als voedingsbron hebben gekozen bevinden zich op het
lichaamsoppervlak, dus de huid en de slijmvliezen. Slijmvliezen van de
luchtwegen, het spijsverteringskanaal en de geslachtsorganen bevinden zich niet
aan de buitenkant van het lichaam, maar staan wel in open verbinding met de
omgeving. Hier vormen de slijmvliezen, net als de huid, een barrière tussen de
buitenwereld en het lichaam. Bacteriën die zich op de huid en slijmvliezen
genesteld hebben gebruiken organische stoffen van de gastheer als voedsel. Ze
dringen niet door tot het weefsel zelf. De samenleving commensalisme is het
evenwicht in de relatie tussen bacterie en gastheer.
Kwaadaardige bacteriën worden virulent genoemd. Het afweersysteem
(antistoffen, fagocyten) maakt bacteriën die door het slijmvlies heen dreigen te
dringen onschadelijk. Pathogene bacteriën veroorzaken een infectie: de
weefselstructuur raakt beschadigd en lichaamsfuncties verstoren. Er bestaan
verschillen tussen bacteriën in virulentie (ernst) en voorkeur van orgaan. Zo
worden neus- en keelholte vaak geïnfecteerd. De hersenen blijven vaak gespaart
door de bloed-hersen barrière. Receptoren (eiwitconstructies) bepalen welke
celtypen geschikt zijn om binnen te dringen. De toegang tot een cel wordt
gecontroleerd door bepaalde herkenningsmoleculen (eiwitconstructies) die het
endocytoseproces regelen. Als een bacterie zich in het bloed kan handhaven
spreken we van sepsis (bloedvergiftiging). Sommige bacteriën kan het lichaam
moeilijk te baas. Bijvoorbeeld tuberculose (btc) is een infectieziekte waarbij de
tuberkelbacil zich weet te ‘verschansen’. De schade die dan wordt toegebracht is
niet alleen uit directe beschadiging van cellen maar ook uit de vorming van
schadelijke stoffen (bijv. tetanustoxine) die ergens anders in het lichaam de
functie van cellen aantast. Het lichaam verdedigd zich tegen pathogene
bacteriën door fagocytose. Macrofagen vanuit weefsel en leukocyten vanuit
bloed oefenen deze functie uit door bacteriën op te ‘slorpen’ en te verteren. Bij
grote aantallen bacteriën of resistentie kan dit niet. Het immuunsysteem zorgt
voor ondersteuning doordat specifieke antistoffen en killer-lymfocyten moleculen
met antigene eigenschappen aan het oppervlak van de bacterie herkennen. Het
duurt een paar dagen om de capaciteit deze specifieke afweer op peil te brengen.
In deze tussentijd kunnen er ziekteverschijnselen ontstaan. De infectie kan
onderdrukt worden, naast lichaamseigen verdediging, door antibiotica. Door de
ontdekking van penicilline zijn infectieziekten niet meer doodsoorzaak nummer 1.
Bacteriën kunnen betrokken zijn bij het ontwikkelen van een auto-immuun ziekte.
Een antigeen van een bacterie komt dan erg veel overeen met een eigen
weefselantigeen, dat de gevormde antistof het betreffende weefsel aanvalt en zo
een ontstekingsproces veroorzaakt. Bijvoorbeeld een infectie met een bepaald
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jadeeh. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.