Summary
Samenvatting fonetiek en psycholinguïstiek
- Course
- Institution
Uitgebreide samenvatting van de volledige lessenreeks fonetiek en psycholinguïstiek
[Show more]
Seller
Follow
camilledecoster
Reviews received
Content preview
FONETIEK EN PSYCHOLINGUISTIEKCOMMUNICATIE
Je kan niet niet communiceren
Psycholinguistiek
• “inwendig”
• “mentale” stappen om tot spraak te komen
Fonetiek
• “uitwendig”
• “motorische of zintuiglijke” fasen
• Spraak zelf
Communicatie:
• Spreken, schrijven, lichaamstaal, gebarentaal, mimiek…
• Zender ontvangt boodschap ook zelf en stuurt zz bij ➔ soort feedbacksysteem
o Hoe groter GV, hoe luider je praat ➔ automatische reactie WANT feedback!
• Ontvanger kan communicatie ook aflezen (lichaamstaal, mimiek)
• Gestueel = gebarentaal
• BV wenkbrauwen fronsen ➔ niet-intentioneel & weinig symbolisch
• BV schrift ➔ veel symbolische betekenis
Mc Gurk effect: wanneer er een andere klank gehoord wordt dan gezien (zien mond bewegen), worden de 2
verschillende klanken gecombineerd in de hersenen en nemen we een combinatie waar
o Visueel: ga ga + Auditief: ba ba ➔ Perceptie: da da / tha tha
Boodschap:
1
, • Conventioneel & arbitrair: lukraak gekozen symbolen/klanken, maar ingeburgerd dus iedereen die
Nederlands spreekt verstaat het
• Niet altijd intentioneel: non-verbaal ➔ kunnen veel uit lichaamstaal aflezen: gezicht, houding…
Taalsymbolen:
• Meestal geen link/koppeling tussen ding en gesproken woord ➔ lukraak
• Onomatopee: koppeling tussen gesproken woord en ding (zelfde)
o BV: klanknabootsing IA = ezel
• Kenmerken!!!:
Vorm, inhoud en gebruik
• Inhoudelijke dimensie: “taal gaat altijd ergens over”
• Vormelijke dimensie: om de inhoud aan te wijzen worden tekens/symbolen gebruikt
➔ welke klanken/symbolen?
• Utilitaire dimensie: taal om te communiceren
o Taal = handelen
o Taaldaden
▪ Voorwaarde: aangepast aan doel, omstandigheden (luisteraar, voorkennis…)
2
, o Taal als instrument in de sociale omgang = pragmatische vaardigheden
▪ Taalpragmatische problemen BV adhd: van de hak op de tak springen
Taal
• Taalvorm:
o Fonologie = klankleer: onderdeel vd taalwetenschap dat de kleinste samenstellende onderdelen
vd menselijke taal beschrijft en bestudeert
▪ bij gesproken talen: klinkers & medeklinkers
▪ bij gebarentalen: handvormen, bewegingen… die een gebaar uitmaken
o Morfologie: interne structuur van woorden
→ vorming van verschillende vormen van hetzelfde woord
o Syntaxis: opbouw van zinnen
• Semantiek: betekenis van woorden en zinnen ➔ TAALINHOUD
• Pragmatiek: gebruik van taal & communicatie ➔ TAALGEBRUIK
• Metalinguïstisch bewustzijn: nadenken over taal
Spreken en verstaan: psycholinguïstisch model
• Bedoeling: communicatieve intentie
• Formuleren: omzetten in zin: woorden selecteren, in juiste volgorde ➔ inwendig spraakplan!
→ spieren geprogrammeerd om die klanken te produceren ➔ spraakgeluid!
• Ontvanger luistert EN kijkt!
• Ontvanger begrijpt boodschap niet meteen: krijgt akoestisch signaal binnen
→ moet spraakklanken herkennen ➔ fonetische reeks
→ woorden detecteren, zinsontleding ➔ begrijpen!!
• Als zin deels ontleed, kan je zelf de onduidelijke spraakklanken invullen en begrijpen
• Legt functionele architectuur bloot vd taalgebruiker
• Modules:
o Successief voorgesteld → er kan iets foutlopenBV begrijpen bij autisme
o Werken parallel
o Corresponderen niet noodzakelijk met een hersenzone (hersenactiviteit ≠ zones)
• Neuropsychologisch & neurolinguïstisch OZ ➔ psycholinguïstische experimenten
•
3
, SPRAAKKLANKEN
Terrein van fonetiek
Geen onderscheid tussen klinkers en medeklinkers in fonetiek (wel in spelling)
Foneem: kleinste betekenis onderscheidend element
• Minimaal paar woorden
• Geen betekenisvragend element
• Kat k a p ➔ 1 foneem veranderen = ander woord
• Allofonen: varianten van eenzelfde foneem
o Individuele varianten
o Groepsvarianten
o Combinatorische varianten: door combinatie van andere klanken
BV koek & kaak: k verschilt akoestisch licht oiv klinkers
o Betekent zelfde, maar is akoestisch verschillend
BV R o t met huig R of met tongpunt R
Sonorante spraakklanken: spraakgeluid op basis van resonerend stemgeluid
• Stemhebbend
• Resonantie: luchtdrukvariaties komen terecht in resonantieruimte
Obstruente spraakklanken:
• Turbulentie uitgeademde lucht
• Vernauwing/afsluiting mondkeelkanaal
• Lucht buiten geperst
o Geruis
o Langzaam: fricatief BV f, s ➔ schurend geluid
o Plots: plosief BV b, p, t
o Stemhebbend/stemloos ➔ Voice Onset Time VOT (oscillogram)
▪ Onmiddellijk na vernauwing stemgeluid: stemhebbend
▪ > 20 ms: stemloos
▪ Heel korte ‘pauze’ tussen vernauwing en stemgeluid: gehoor is in staat dit te detecteren
Co-articulatie & assimilatie:
• Neiging om de articulatiebewegingen voor een bepaalde klank aan te passen zodat ze beter aansluiten bij
articulatiebewegingen van naburige klanken
• Klanken worden beïnvloed door andere klanken die vooraf of erna komen → kleine variaties
• Mechanisch
o Traagheid van de articulatieorganen
o “kunnen niet meer op tijd aankomen”
• Zenuwstelsel
o Bewegingsinstructies voor spieren
o Co-articulatie is al ingebouwd ➔ vooraf geprogrammeerd
o Neuromotorisch ingecalculeerd
o Talen met weinig klinkers: veel co-articulatie → klinkers vervormen, maar wel kunnen
onderscheiden
o Talen met veel klinkers: weinig co-articulatie
• Minimale perceptuele distinctiviteit: luisteraar in staat om verschillende klinkers van elkaar te
onderscheiden
• Co-articulatie:
o Identiteit van spraakklank wijzigt niet
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller camilledecoster. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.63. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
56326 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now