Summary
Samenvatting neurolinguïstiek
- Course
- Institution
Uitgebreide samenvatting van de lessenreeks neurolinguïstiek
[Show more]
1 review
By: hanahoogers • 7 months ago
Seller
Follow
camilledecoster
Reviews received
Content preview
NEUROLINGUÏSTIEKLES 1: DE GESCHIEDENIS VAN DE AFASIOLOGIE
3 grote perioden:
• Afasie in oudheid en middeleeuwen
• Van renaissance tot 18e eeuw
• Van 19e tot 21e eeuw
Afasie in oudheid en middeleeuwen
• Het oude Egypte (3300-2200 v.C.)
o Eerste melding spraak- en taalstoornissen na ontwikkeling schriftsystemen (3500 v.C.)
o Cardiocentrische visie: hart belangrijker dan de hersenen
▪ Hart is het centrum van alles
o Edwin Smith Papyrus (+/- 1600 v.C.)
▪ Auteur ongekend
▪ Imhotep (+/- 2655-2600 v.C.)
▪ 48 medische cases
▪ 5 cases: ‘speechless’ ≈ letsel in hersenen/bovenkaak
• Grieken en romeinen
o Ziekte < onevenwicht in lichaamsvloeistoffen
o Cardiocentrische visie
▪ Aristoteles (384-322 v.C.)
▪ Hart staat in voor de cognitieve functies
o Ventriculaire theorie ➔ kwam stillaan op
▪ Herophilos (335-250 v.C.) ➔ vader van ventriculaire theorie
▪ Rol van de hersenen beperkt zich tot de hersenventrikels
o Aandacht voor de esthetiek van de spraak
▪ Arena’s, theater, redevoeringen op marktpleinen
o Hippocrates (460-370 v.C.): link tussen spraak en hersenen (stroke)
o Aristoteles (384-322 v.C.) tong als oorzaak van spraakstoornissen
▪ Nog geen link met hersenen, MAAR ging wel al weg van het hart
▪ Verhaal van Demosthenes: stotteren, articulatiemoeilijkheden…
➔ steentjes in mond + stem verheffen boven geluid van branding
• Middeleeuwen
o Geen vooruitgang
▪ Geketterd als je onderzoek deed
o Ideeën van de oudheid zonder veel kritische zin overgenomen
o Ventriculaire theorie
o Afasie = geheugenstoornis (vierde ventrikel)
o Tong als oorzaak van spraakproblemen blijft wijdverspreid idee
Van Renaissance tot 18e eeuw
• Meer onderzoek!
o Men werd niet meer geketterd wnr men onderzoek deed
• Vooruitgang o.b.v. neuro-anatomie en –fysiologie
• Pogingen om gedragsmatige/cognitieve functies te linken aan het brein
• Afasie = geheugenstoornis ➔ dit bleef
• Johannes Schenck (1530-1598)
o Duitse arts
o Verwierp de ventriculaire theorie
1
, o Taal gestoord in afwezigheid van tongparalyse
o Afasie = taalstoornis (≠ spraakstoornis)
o Oorzaak: geheugenstoornis
• 18e eeuw: toename beschrijvingen afasie → verschillende soorten afasie
• Johann Gesner (1738-1801)
o “The Language Amnesia”
o Eerste associationistische theorie omtrent afasie
o Oorzaak: selectieve stoornis geheugen, nl. lexicaal geheugen
Van de 19e tot de 21e eeuw
1. Lokalisatieleer/associationisten
• Franz Joseph Gall – Frenologie
o Verschillende delen van het brein hebben een verschillende grootte al naargelang hun ontwikkeling
o Ging hoofd betasten en kende bepaalde functies toe aan uiterlijke kenmerken
o Vooruitstekende ogen ≈ goed verbaal geheugen
o Wallen onder de ogen ≈ filologisch talent
o Frenologische kaart ➔ soort landkaart met hersenfuncties
o ‘Phrenology is a pseudoscience’ - F. Lélut
• Jean-Baptiste Bouillaud (1796-1881)
o Franse arts
o > 500 cases spraak/taalproblemen
o Spraak en taal georganiseerd in de frontale kwab
o Taal-/spraakproductie vooraan in de hersenen
o Letsel vooraan: spraak- en/of taalproblemen
2
,• Marc Dax (1770 – 1837)
o Franse neuroloog
o “Observations tending to prove the constant coincidence of disturbances of speech with a lesion of
the left hemisphere of the brain” (1836)
o Ontdekking linker hemisfeerdominantie taal
o Zoon Gustave Dax publiceerde zijn werk in 1865 nadat Broca zijn werk had gepubliceerd
• Paul Broca (1824-1880)
o Franse chirurg en antropoloog
o Patiënt Leborgne (Monsieur Tan):
▪ Kon enkel tantan zeggen ➔ recurring utterance (enige uiting die pt kan zeggen na
hersenletsel
▪ Sprakeloos
▪ post mortem autopsie
▪ laesie in de linker frontaalkwab (2e en 3e winding ➔ area van Broca = taalproductieregio)
• deel vd inferieur frontale gyrus
o Publicatie 1865: taallateralisatie
▪ Rechtshandig: LH dominantie
▪ Linkshandig: mogelijks RH dominantie
o Neuroplasticiteit
• Cerebrale dominantie: de hemisfeerdominantie voor taal en handvoorkeur
o Broca: verband tussen taal en handvoorkeur
o
o Cave:
▪ Gradaties voor handvoorkeur en hemisfeerdominantie
▪ Ambidexters: 75% LH-dominantie
▪ Hemisfeerdominantie evolueert doorheen de levensloop
• Cerebrale dominantie: cerebrale dominantie als een proces
o Equipotentialiteitshypothese (Lenneberg, 1921-1975):
▪ aanvankelijk beide hemisferen in dezelfde mate betrokken bij taalverwerking
▪ pas later progressieve lateralisatie
▪ lateralisatie voltooid in puberteit
▪ bijgevolg: rechterhemisfeer heeft taalmogelijkheden
o Heden:
▪ beide hemisferen bij de geboorte in staat tot taalverwerking
▪ pas later ontwikkelt zich een taaldominante hemisfeer
o Vanaf 25 jaar: geleidelijke afname hemisfeerdominantie
▪ Myelinisatie stopt! ➔ isolatie rond zenuwbanen
▪ Verouderen ➔ netwerken verschuiven
• Cerebrale dominantie: anatomische verschillen tussen linker en rechter hemisfeer
o 1. Planum temporale in temporale cortex
▪ Links (9mm) langer dan rechts
▪ Asymmetrie minder uitgesproken aanwezig bij vrouwen in vergelijking met mannen
o 2. Fissuur van Sylvius
▪ Links langer dan rechts
▪ De rechter fissuur eindigt hoger dan de linker
▪ het operculum temporale, pariëtale en frontale links groter dan rechts
• letsel in operculum ➔ grote kans op afasie
o 3. Anatomische asymmetrie = functionele asymmetrie?
3
, • Carl Wernicke (1848-1905)
o Duitse neuroloog en psychiater
o “Das Aphasische Symptomenkomplex”
▪ Geen frontaal, maar temporaal letsel ➔ area van Wernicke = taalbegripsregio
▪ Fluent +, begrip –
o Vermogen taalbegrip: 1e winding links temporaal (sensorisch spraakcentrum)
o 3 soorten afasie: motorisch, sensorisch, conductie
• Specifieke taalzones: het klassieke Wernicke-Lichtheim model
o
• Algemene overtuiging einde 19e eeuw
o Het klassieke Wernicke-Lichtheim model
o Afasie = gevolg laesie taalcentra en/of hun verbindingen (input/output)
o Afasie ≠ geheugenstoornis/intelligentiestoornis
o 3 syndromen o.b.v. lokalisatie letsel: motorisch, sensorisch, conductie (probleem nazeggen)
• Problemen met het klassieke model
o
2. Holisten
• Hughlings Jackson (1835-1911)
o Neuroloog met praktijk in Londen
o Kinderen met afasie kunnen zingen, terwijl ze spraak verloren hebben
o Positieve (relatief) en negatieve symptomen door reorganisatie van processen na hersenletsel
o Stapt af van de lokalisatieleer
o “I have never acceded to the opinion that speech is to be localised in any one spot”
o “In addition, to locate the damage which destroys speech and to locate speech are two different
things”
• Sigmund Freud (1856-1939)
o Aanhanger Hughlings Jackson
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller camilledecoster. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.65. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now