Klinische psychologie
samenvatting
Hoofdstuk 1: Over klinische psychologie en 'abnormaal'
gedrag
Hoogleraar Duijker (1959) onderscheidt basisdisciplines en toepassingsgerichte disciplines in de
psychologie.
Toepassingsgerichte disciplines:
klinische en gezondheidspsychologie
arbeids- en organisatiepsychologie
onderwijspsychologie
1.1 Het terrein van de klinische psychologie
'Het gebied van de psychologie dat zich bezighoudt met afwijkend, slecht aangepast en abnormaal
menselijk gedrag. Onder de paraplu van klinische praktijken vallen diagnose, classificatie,
behandeling, preventie en onderzoek.'
'Clinical Psychology wordt ook wel ‘Abnormal Psychology’ genoemd.
(Ab)normaal?
1. Binnen een persoon afwijkende gedachten, gedrag of belevingen.
2. In relatie tot andere mensen (overbezorgd, extreem agressief of extreem teruggetrokken).
3. Kunnen alleen worden verklaard tegen de achtergrond van normale processen.
4. Kennis van de 'normale' psychologische functies (waarnemen, denken, geheugen), van
'normale’ ontwikkeling, sociale en persoonlijkheidspsychologie, is nodig om afwijkingen van
de norm te begrijpen.
Psychiater versus klinische psycholoog:
1.2 Aspecten van ‘abnormaal’ gedrag
Zeven factoren die bepalen of gedrag pathologisch wordt beschouwd (Seligman, Walker en Rosenhan
(2001)):
1. Persoonlijk lijden.
2. De (dis)functionaliteit van het gedrag.
3. Irrationeel en onbegrijpelijk gedrag.
, 4. Onvoorspelbaarheid en controleverlies.
5. Opvallend en onconventioneel gedrag.
6. Gedrag dat een ongemakkelijk gevoel bij anderen teweegbrengt.
7. Het overtreden van morele normen.
Psychische stoornis. (Definitie blz 22):
'Een syndroom gekenmerkt door klinisch significante symptomen op het gebied van cognitieve
functies, de emotieregulatie, of het gedrag van een persoon, dat een uiting is van een disfunctie in de
psychologische, biologische of ontwikkelingsprocessen die ten grondslag liggen aan het psychische
functioneren.‘ Gaan gewoonlijk gepaard met lijden of beperkingen in functioneren.
Drie uitsluitende omstandigheden:
1. Te verwachten en cultureel aanvaardbare reacties.
2. Deviant gedrag dat voortvloeit uit het behoren tot een politieke, religieuze of seksuele
minderheid.
3. Afwijkend gedrag moet niet voortkomen uit een persoonlijk conflict tussen het individu en de
maatschappij.
1.3 Normaal en abnormaal: waar ligt de grens?
Drie modellen onderscheiden abnormaal van normaal:
1. statistisch model.
2. medisch of ziektemodel.
3. leer- of onderwijsmodel.
1.3.1 Het statische model
Kritiek op het statische model:
1. Grens is arbitrair.
2. Specificeert niet hoe ongewoon gedrag moet zijn.
3. Onduidelijk of er sprake is van individueel lijden.
1.3.2 Het medisch of ziektemodel
“Psychologische stoornissen lijken op somatische stoornissen en moeten verholpen worden door de
onderliggende mechanismen te bestrijden.
Somatogeen (oorzaak in het lichaam)
Psychogeen (oorzaak in de psyche)
,Kritiek op het medisch of ziektemodel:
1. Bij veel psychische stoornissen geen onderliggend mechanisme aangetoond.
2. Stigmatisering.
1.3.3 Het leer- of onderwijsmodel
“Uitgangspositie is niet een ziekte of abnormaliteit, maar een persoonlijk probleem”
Kritiek op het leer- of onderwijsmodel:
Demarcatie (=afbakening)- of afgrenzingscriterium:
Zolang iemand verantwoordelijkheid kan dragen of aanspreekbaar is wordt hij/zij niet als ziek gezien.
Voordelen van het leer- of onderwijsmodel:
Minder stigmatisering.
Doet meer recht aan eigen verantwoordelijkheid van mensen met een persoonlijk probleem.
Hoofdstuk 2: Neurobiologische benadering van de
psychopathologie
2.1 Een historische schets
Reductionisme (terug brengen tot): Zoeken naar één of een beperkt aantal onderliggende
mechanismen om gedrag te verklaren. Reductionisme is een kenmerk van de wetenschap.
Biologische benadering: De hersenen zijn in hoge mate betrokken bij het tot stand komen van
(psychopathologisch) gedrag. Schade aan hersenen -> effecten zichtbaar in gedrag (bvb impulsbeheer
is niet meer mogelijk).
Broca en Wernicke – afasie taalstoornissen
Belangrijke “klassieke” stoornissen
, Je hebt 2 hersenen gebieden: gebied van
Broca (spreken van taal) en gebied van
Wernicke (zinnen hebben betekenis)
Stel je hebt een herseninfarct in Broca.
Mensen gaan heel erg hakken in de zinnen,,
het lukt niet om met een vaart een zin uit te
spreken.
Stel je hebt een herseninfarct in Wernicke. De
woorden die de mensen zeggen kloppen en
versta je, de woorden achter elkaar maken
alleen geen volledige zin met inhoud. Deze
mensen kunnen niet meer een inhoudelijke
zin maken. Je weet wat je wilt zeggen, maar
kan je niet meer uitvoeren.
(reductionistisch denken)
Toepassing van reductionisme: Samenhang tussen psychische processen en neurobiologische
functies. Je kan ingrijpen op de neurobiologische ziekte op verschillende manier oplossen (alle
medische veranderingen hebben bijwerkingen):
Medicatie
Cingulotomie (lobotomie in het klein en specifiek. Dit doe je in het uiterste geval)
Deep brain stimulation (ze maken een paar gaatjes in schedel en brengen daar elektronen
aan, hierdoor worden je hersenen van buiten af gestimuleerd. Dit doe je in het uiterste
geval)
rTMS (repetitieve transcraniële magnetische stimulatie) ze gaan aan de slag met magnetische
velden (kans op geheugen verlies)
2.2 Psychopathologie: een genetisch perspectief
Alledaagse eigenschappen staan onder vergaande genetische controle. Van sommige somatische
afwijkingen is eveneens bekend dat ze genetisch bepaald zijn. Het is dus een legitieme vraag of ook
de diverse psychische stoornissen een genetische achtergrond hebben. Bij het genetische onderzoek
wordt over het algemeen gebruikgemaakt van een drietal bronnen:
Familiestudies
Tweelingstudies: eeneiig versus twee-eiig. Concordantiecoëfficiënt loopt van 0 tot 1
Adoptiestudies
Genen werken nooit in isolatie, altijd in samenwerking met de omgeving.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller evagteren. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.86. You're not tied to anything after your purchase.