Class notes
Uitwerkingen werkgroepen Constitutioneel recht
- Course
- Institution
De antwoorden van alle weken van Constitutioneel recht.
[Show more]
Seller
Follow
isaroede
Reviews received
Content preview
Week 1Opdracht 1:
‘De rechtsstaat is geen rustig bezit, geen huis waarin we onbezorgd kunnen gaan slapen’.
Aldus wijlen Willem Witteveen in 2014, vlak voordat de Tilburgse hoogleraar rechten en
senator, bij de ramp met de MH017 om kwam. Centraal in het citaat staat verandering. De
Nederlandse Grondwet dateert officieel van 1814 (of 1815, daar bestaat discussie over).
Daarmee is het één van de oudste grondwetten van de wereld. Is het nodig dat zo’n Grondwet
bij de tijd wordt gehouden? De beroemde 19de -eeuwse staatsman Rudolf Thorbecke vond
van wel. De Grondwet was volgens hem een combinatie van ‘het bestaande, het historisch
gewordene’ en de scheppingsdrang om aan gewenste nieuwe ontwikkelingen vorm te geven.
Gebeurde dat niet, dan bleef Nederland achter bij eisen van de tijd. Anderen, zoals zijn
tijdgenoot Groen van Prinsterer, zag dat anders.
a. Noem (minimaal) twee manieren om de Nederlandse constitutie maatschappelijk relevant
te houden. In hoeverre vinden we deze manieren terug in het Nederlandse staatsrecht?
1. Wijzigen van de Gw de zin van art. 137 Gw, de Nederlandse constitutie relevant houden.
Het parlement moet in de 1e en 2e lezing over een grondwetswijziging beslissen, waartussen er
verkiezingen hebben plaatsgevonden en dus een nieuw parlement. (2/3e meerderheid, dan
verkiezingen en dan nog een keer gestemd worden).
2. Wijzigen van statuur ex. Art. 55 Statuut
3. constitutie kan interpretatief gewijzigd worden. Dit kan slechts beperkt in Nederland
aangezien de rechten wetten in formele zin niet aan de Grondwet mag toetsen. Rechter kan
interpreteren, maar ook Tweede kamer of minister of staatssecretaris.
b. Noem (minimaal) twee ontwikkelingen in (of elementen van) het staatsrecht, waarover u in
de Grondwet vandaag de dag niet echt iets terugziet.
1. Vertrouwensregel. Vertrouwensband tussen parlement en regering. Belangrijk element
van het staatsrecht. Een of meer ministers of staatssecretarissen moeten ontslag aan de koning
aanbieding via Kamerontbinding. Dit kan alleen als een meerderheid van de kamer
onvoldoende vertrouwen in desbetreffende bewindspersoon heeft gegeven. Het kan ook
voorkomen dat een heel kabinet hierdoor ontslag aanbiedt. De vertrouwensregel is
ongeschreven en hiervan is dus niets terug te vinden in de Gw.
2. Eenzelfde kabinet kan naar aanleiding van hetzelfde conflict in de Tweede Kamer maar een
keer mag ontbinden. Deze regel is ook ongeschreven. ??
3. EU-recht. Lidmaatschap Europese Unie
4. Koning heeft niet echt macht meer
c. Welke ontwikkeling(en) ziet u wél terug in de Grondwet?
- Kiesrecht. Eerst algemeen kiesrecht, democratisering van de Gw
- Ministeriële verantwoordelijkheid. Je moet jezelf kunnen verantwoorden, dit kan alleen
als jij die macht hebt. Sinds 1848 is in Nederland de ministeriële verantwoordelijkheid
ingevoerd en gecodificeerd (art. 42 lid 2 Gw). De internationalisering van het recht is ook
in onze Grondwet te vinden, zoals artikel 90, 91 en 92 Gw. In deze artikelen zijn het
belang van de internationale rechtsorden te vinden en ook de doorwerking van
internationaal recht.
- Art. 93 en 94 – doorwerking internationaal recht
- Opkomst legaliteitsbeginsel
,d. Wat vindt u tot slot zelf? Is het nodig om de Grondwet bij de tijd te houden? Motiveer uw
antwoord.
Ja, stelt debat wel op scherp, weerspiegelt waarden die dan ook ter discussie blijven staan. Er
zullen altijd veranderingen zijn. Je kan niet 1 perfecte Gw maken die nooit meer veranderd
hoeft te worden. Fundamentele opvattingen binnen een maatschappij veranderen ook, de
Grondwet zou dan zeker mee moeten veranderen.
Opdracht 2:
De rechtsstaat wordt zowel in de media, als in de rechtszaal en ’s lands Vergaderzaal
regelmatig aangehaald. Maar soms lijkt het erop alsof niemand precies weet wat met ‘de
rechtsstaat’ precies wordt bedoeld.
a. Wat wordt volgens Kortmann c.s. precies onder de ‘rechtsstaat’ verstaan?
Hij verzamelt 6 elementen waaruit de rechtsstaat bestaat:
- Legaliteitsbeginsel: elk overheidsoptreden moet berusten op een algemene (voor
herhaalde toepassing vatbare) regel en het optreden moet conform deze regel zijn
- Vereiste van voorafgaande algemene regel ten aanzien van burgers belastend
overheidsoptreden, art. 16 Gw
- Regelgeving en uitvoering dienen niet in 1 hand gelegd te worden
- Democratieprincipe: de wetgeving moet door de kiezers zelf of door een
volksvertegenwoordiging tot stand worden gebracht
- Onafhankelijke rechter: er moet rechtsbescherming bij een onafhankelijke en
onpartijdige rechter zijn
- Aanwezigheid klassieke grondrechten: deze beogen een totalitaire staat te voorkomen
door bepaalde privésferen te beschermen tegen overheidsbemoeienis
b. Welke betekenissen worden volgens de bekende jurist Ernst Hirsch Ballin in het
maatschappelijk en het politiek debat onderscheiden?
In het maatschappelijk en het politieke debat worden volgens Ballin drie betekenissen
onderscheiden.
Eerst is de Rechtsstaat als een waarborg voor grondrechten.
Ten tweede is Rechtsstaat als waarborg voor onafhankelijke en integere rechtsspraak.
Ten derde fungeert de Rechtsstaat als deel van de beschaving: burgers houden zich aan de
regels.
c. En hoe omschrijft de Staatscommissie parlementair stelsel het begrip ‘rechtsstaat’? Bij
welke benadering (Kortmann c.s. of Hirsch Ballin) past deze omschrijving het best?
Volgens de Staatscommissie kan de rechtsstaat omschreven worden als een verzameling van 7
waarden:
1. Spreiding van macht (horizontaal). Spreiding tussen nationaal, regionaal etc is verticale
machtenscheiding
2. Controle van macht: het parlement controleert de regering en kan de regering ten alle
tijden ter verantwoording roepen
3. Bescherming tegen de macht. legaliteitsbeginsel: de grondrechten van de burger bieden
bescherming tegen onnodig of onrechtmatig overheidsoptreden en bieden
rechtsbescherming door een onafhankelijke en onpartijdige rechter
4. Vreedzame wisseling van de macht via eerlijke verkiezingen: dit betekent de afwezigheid
van elke vorm van manipulatie van wie dan ook en de toegang tot een
uitgebreid/gevarieerd aanbod van informatie via vrije en onafhankelijke media
, 5. Pluriformiteit en inclusiviteit: iedereen hoort erbij (art. 1 Gw). Er hoort hierbij rekening
gehouden te worden met de belangen van minderheden in welke vorm dan ook
6. Democratie heeft meer dan alleen de politiek: burgers moeten zich betrokken en
verbonden voelen met de democratie
7. Afleggen van verantwoording: de regering legt verantwoording af aan het parlement,
bestuurders en politici behoren verantwoording af te leggen aan de samenleving.
Deze benadering met 7 waarden past het beste bij de betekenis die Kortmanns aan het begrip
rechtsstaat geeft. Kortmanns definitie bestaat uit 6 elementen met het doel om de macht van
de overheid te reguleren. De definitie Ballin richt zich juist op het verlenen van macht aan de
overheid.
e. Welke functie(s) heeft het concept van de rechtsstaat voor het staatsrecht? Illustreer uw
antwoord aan de hand van (al dan niet zelfbedachte) voorbeelden.
- Waarborgen vrijheid
- Levering instituties die de werking van het recht garanderen
- Rechtsstaat als meetlat waartegen overheidsbeleid wordt afgemeten
- Fundament als bestaan voor constitutie
Opdracht 3 (casus):
Stelt u zich het volgende scenario voor. Na de verkiezingen van november 2021 treedt in
januari 2022 een nieuw kabinet aan onder leiding van voormalig journalist en RTL-
boulevardpresentator Edgar Spieghel. Spieghel heeft een partij opgericht die ‘tegen corruptie,
tegen elites, en vóór de gewone Nederlander’ is. De gewone Nederlander heeft massaal op
hem gestemd. Helaas wordt het nieuwe kabinet-Spieghel al snel geconfronteerd met de
gevolgen van weer een nieuwe variant van het coronavirus: de Molossiaanse variant. Deze
variant is besmettelijker dan alle voorgaande varianten, en de ziekte heeft ook een veel
ernstiger verloop. En het allerergste is: het zou weleens kunnen zijn dat deze virusvariant
resistent is tegen de beschikbare vaccins.
Het kabinet-Spieghel besluit om hard op te treden tegen het virus. Een hele reeks
verscherpingen en nieuwe maatregelen is het gevolg. Zo wordt onder meer een avondklok
ingesteld vanaf 16.00 ’s middags. Ook overweegt het kabinet om alle mensen met
coronagerelateerde klachten verplicht te isoleren in vakantieparken die door politie en leger
van de buitenwereld worden afgesloten.
Gevraagd naar de wettelijke grondslag voor deze maatregelen, meldt het kabinet de Kamers
dat dit alles gebeurt bij Koninklijk Besluit, op basis van diverse bepalingen van de Wet
buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag (Wbbbg), de Wet verplaatsing bevolking
(Wvb), en de Wet publieke gezondheid (Wpg).
a. Kunnen de genoemde wetten inderdaad een voldoende basis vormen voor de genoemde
maatregelen, en wat moet de regering daarvoor doen?
Isolatie:
Art. 8 lid 1 Wbbbg en art. 2b Wvb kunnen een meldingsplicht inhouden voor mensen die
verdacht worden van het besmet zijn met corona. Art. 1 Wbbbg eerst.
Echter zijn deze bepalingen nog niet geactiveerd en moet dit dus nog wel gebeuren. Dit kan
het kabinet doen door de noodtoestand uit te roepen. Het kabinet kan nogmaals de
noodtoestand uitroepen ex. Art. 1 Coördinatiewet uitzonderingstoestanden. Bepalingen van
eerdergenoemde wetten worden dan van kracht.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller isaroede. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.81. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now