Summary
Samenvatting Internationaal Publiekrecht
- Course
- Institution
volledige samenvatting alle lessen + behandelde casusen van internationaal publiekrecht - moet zeker voldoende zijn om er door te geraken
[Show more]
1 review
By: dcm • 1 year ago
A concise and clear summary, please note that some examples of the lesson are not included..
Seller
Follow
MisterD4R
Reviews received
Content preview
INTERNATIONAAL PUBLIEKRECHTINHOUDSOPGAVE
1. Powerpoint 1 – Internationaal publiekrecht in 2022 ................................................................................ 9
1.1. Kenmerken ............................................................................................................................................... 9
1.2. Ontwikkeling .......................................................................................................................................... 10
1.3. Crisis?..................................................................................................................................................... 11
1.4. Toekomst? ............................................................................................................................................. 11
2. Powerpoint 2 – Bronnen van het internationaal recht ........................................................................... 12
2.1. Algemeen ............................................................................................................................................... 12
2.2. Hiërarchie .............................................................................................................................................. 13
2.3. Verdragen .............................................................................................................................................. 13
2.3.1. Voorbeeld: Klimaatakkoord Parijs ................................................................................................. 14
2.3.2. Voorbeeld: Iraans klimaatakkoord ................................................................................................ 14
2.3.3. Voorbeeld: Niet bindende internationale akkoorden ................................................................... 15
2.4. Internationaal gewoonterecht............................................................................................................... 16
2.4.1. Voorbeeld: The North Sea Continental Shelf- Case ....................................................................... 17
2.4.2. Draft conclusions on identification of customary international law ............................................. 19
2.5. Soft law & Informal law-making ............................................................................................................ 19
2.5.1. Voorbeeld van soft LAW: de urgenda zaak.................................................................................... 20
3. Powerpoint 3 – Verdragsrecht ............................................................................................................... 21
3.1. Algemeen ............................................................................................................................................... 21
3.2. Totstandkoming en inwerkingtreding ................................................................................................... 21
3.2.1. Voorbehouden............................................................................................................................... 21
3.3. Toetsing en interpretatie ....................................................................................................................... 22
3.4. Wijziging, beëindiging en nietigheid...................................................................................................... 22
3.4.1. Voorbeeld: Somalië tegen Kenya .................................................................................................. 23
3.5. Voorlopige toepassing ........................................................................................................................... 23
3.5.1. Voorbeeld: de yukos-zaak ............................................................................................................. 24
3.5.1.1. Het energy charter treaty (ect) .............................................................................................. 24
3.5.2. De Gabcikovo – nagumaros zaak ................................................................................................... 26
4. Powerpoint 4 – Interactie nationaal en internationaal recht .................................................................. 29
4.1. Algemeen ............................................................................................................................................... 29
4.2. Twee theorieën ...................................................................................................................................... 29
4.2.1. Dualisme ........................................................................................................................................ 29
1
, 4.2.1.1. Illustraties dualisme............................................................................................................... 29
4.2.1.1.1. Arrest Supreme court of Ghana, NML capital/argentina (2013) ....................................... 29
4.2.1.1.2. Miller, Brexit ruling UK Supreme Court ............................................................................. 30
4.2.2. Monisme ........................................................................................................................................ 30
4.2.2.1. Illustratie monisme ................................................................................................................ 30
4.2.2.1.1. Arrest rvS SAbena et al. t. Gemeente Zaventem ............................................................... 30
4.2.3. Nuance onderscheid tussen beide benaderingen ......................................................................... 31
4.3. Case study – Avena en Medellin ............................................................................................................ 32
4.3.1. Achtergrond................................................................................................................................... 32
4.3.2. Zaken voor het IGH ........................................................................................................................ 32
4.3.2.1. Breard (Paraguay t. VS) .......................................................................................................... 32
4.3.2.2. LaGrand (Germany t. VS) ....................................................................................................... 32
4.3.2.3. Avena (Mexico t. VS) .............................................................................................................. 33
4.3.3. Ontwikkelingen in de vs................................................................................................................. 33
4.3.4. Medellin vs texas ........................................................................................................................... 33
4.3.4.1. Is het Avena-arrest van het IGH “directly enforceable law”? ................................................ 33
4.3.4.2. Vervolg – The interpretation of Avena (2008) ....................................................................... 34
4.4. Case study – Het italiaans grondwettelijk hof ....................................................................................... 35
4.4.1. Voorgeschiedenis .......................................................................................................................... 35
4.4.1.1. Duitsland gaat naar het IGH .................................................................................................. 35
4.4.1.2. Reactie ItaliË .......................................................................................................................... 35
4.4.2. Uitspraak Grondwettelijk hof ........................................................................................................ 36
4.4.2.1. staatsimmuniteiten in het internationaal gewoonterecht .................................................... 36
4.4.2.2. Het Italiaanse Grondwettelijk Hof ......................................................................................... 36
4.4.2.3. Hoe gaat men om met dit spanningsveld tussen nationaal en internationaal recht? ........... 37
5. Jurisdictie .............................................................................................................................................. 38
5.1. Algemeen ............................................................................................................................................... 38
5.1.1. Veelzijdig begrip ............................................................................................................................ 38
5.1.2. Jurisdictie en soevereiniteit ........................................................................................................... 38
5.1.3. Uitgangspunten internationaal recht ............................................................................................ 39
5.1.3.1. PIGH-LOTUS zaak uit 1927 ..................................................................................................... 39
5.2. Universele jurisdictie in strafzaken ........................................................................................................ 40
5.2.1. Algemeen....................................................................................................................................... 40
5.2.2. Universele jurisdictie ..................................................................................................................... 40
5.2.2.1. Tenuitvoerlegging universele jurisdictie ................................................................................ 41
5.2.2.2. Betekend dit een einde aan de universele jurisdictie in strafzaken? .................................... 41
5.2.2.3. Mondaliteiten uitoefening universele jurisdictie .................................................................. 41
5.2.3. Soms uitoefening mogelijk/verplicht............................................................................................. 42
5.2.4. Quid ICC (International criminal court) ......................................................................................... 42
5.3. Universele civiele jurisdictie ................................................................................................................... 43
5.3.1. Algemeen....................................................................................................................................... 43
5.3.1.1. Grenzen internationaal publiekrecht..................................................................................... 43
5.3.2. Alien tort statue............................................................................................................................. 43
5.3.2.1. Sosa v. Humberto Alvarez machain - zaak ............................................................................. 44
5.3.2.2. Kiobel-zaak............................................................................................................................. 44
5.3.2.3. Uitspraak Kiobel..................................................................................................................... 46
5.3.2.4. Impact Kiobel ......................................................................................................................... 46
2
, 5.3.2.4.1. Jesner v. arab bank (2018) ................................................................................................. 46
5.3.2.4.2. Nestlé V. Doe (2021) .......................................................................................................... 46
5.3.3. Universele civiele jurisdictie buiten de VS ..................................................................................... 46
5.4. Andere illustraties van extraterritoriale jurisdictie ................................................................................ 47
5.4.1. Mededingingsrecht – de effects doctrine...................................................................................... 47
5.4.2. Economische sancties .................................................................................................................... 47
5.4.2.1. Economische sancties van de VS ........................................................................................... 48
5.4.2.2. Legaliteit secundaire sancties ................................................................................................ 48
5.4.3. Wat met Europa?........................................................................................................................... 49
5.4.4. Conclusie ....................................................................................................................................... 50
5.5. Jurisdictie in internationale mensenrechtenverdragen ......................................................................... 50
5.5.1. Jurisdictie & mensenrechten ......................................................................................................... 50
5.5.2. Toepassing EVRM in internationale militaire operaties ................................................................ 50
5.5.2.1. EHRM – Bankovic (2001) ....................................................................................................... 51
5.5.2.2. Al Skeni – EHRM (grote kamer) 2011..................................................................................... 51
5.5.2.3. Jaloud – EHRM (grote kamer) 2014 ....................................................................................... 52
5.5.2.4. Georgië t. Rusland (II) – EHRM (grote kamer) 2021 .............................................................. 52
6. Immuniteiten ........................................................................................................................................ 54
6.1. Algemeen ............................................................................................................................................... 54
6.1.1. Bronnen ......................................................................................................................................... 54
6.1.2. Begrenzingen ................................................................................................................................. 54
6.1.3. Internationale immuniteiten ......................................................................................................... 55
6.2. Staatsimmuniteiten ............................................................................................................................... 55
6.2.1. Bronnen ......................................................................................................................................... 55
6.2.2. Immuniteit van rechtsmacht ......................................................................................................... 55
6.2.2.1. Uitzonderingen immuniteit van rechtsmacht........................................................................ 56
6.2.2.2. Illustratie – uitspraak HvB Gent 25/02/2016 ......................................................................... 56
6.2.3. Uitvoeringsimmuniteit................................................................................................................... 57
6.2.3.1. Illustratie – NML Capital v. Argentinië ................................................................................... 57
6.2.3.2. Illustratie – Yukos zaak .......................................................................................................... 58
6.2.3.2.1. Juridsiche analyse in België n.a.V. Yukos-zaak ................................................................... 58
6.2.4. Staatsimmuniteit en toegang tot de rechter ................................................................................. 59
6.2.5. Staatsimmuniteit en ernstige schendingen internationaal recht .................................................. 59
6.2.5.1. Illustratie – Duitsland t. Italië (2012) ..................................................................................... 59
6.2.5.1.1. Eerste argument Italië – Territorial tort principe .............................................................. 60
6.2.5.1.2. Tweede argument Italië – uitzondering o.g.v. ernst schendingen .................................... 61
6.2.5.1.3. Derde argument Italië - Jus Cogens ................................................................................... 61
6.2.5.1.4. Vierde argument Italië – Last Resort ................................................................................. 61
6.2.5.1.5. Conclusie............................................................................................................................ 61
6.2.6. Immuniteit en state sponsored terrorism ..................................................................................... 62
6.2.6.1. Procedures hangende voor het IGH ...................................................................................... 63
6.3. Immuniteiten vreemde overheidsfunctionarissen ................................................................................. 64
6.3.1. Immuniteit ratione personae ........................................................................................................ 64
6.3.1.1. Illustratie – Arrest WArrant (DRC t. België) = Yerodia zaak ................................................... 64
6.3.2. Immuniteit ratione materiae ......................................................................................................... 65
6.3.2.1. Illustratie – Jones v. Uk (2014) ............................................................................................... 66
6.3.3. Bijzondere zendingen .................................................................................................................... 67
3
, 6.3.3.1. Illustratie - Sis aide................................................................................................................. 67
6.3.4. Nationale vertegenwoordigers bij io’s........................................................................................... 67
6.4. Immuniteiten io’s en hun personeelsleden ............................................................................................ 67
6.4.1. Illustratie SCOTUS, Jam v IFC (2019) .............................................................................................. 68
6.4.2. De verenigde naties ....................................................................................................................... 69
6.4.3. Immuniteiten visiting forces .......................................................................................................... 69
6.4.4. Immuniteiten io’s en mensenrechten ........................................................................................... 70
6.4.4.1. EHRM: WAite en Kennedy & Beer and regan V. GERMANY (1999) ....................................... 70
6.4.4.2. Moeders van srebrenica- zaak ............................................................................................... 71
6.4.4.3. Haiti Cholera – affaire ............................................................................................................ 72
7. Diplomatiek en consulair recht .............................................................................................................. 74
7.1. Algemeen ............................................................................................................................................... 74
7.1.1. Bronnen ......................................................................................................................................... 74
7.2. Diplomaten ............................................................................................................................................ 74
7.2.1. Algemeen....................................................................................................................................... 74
7.2.2. Immuniteit en onschendbaarheid ................................................................................................. 75
7.2.2.1. Diplomaten zelf (+ inwonende gezinsleden) ......................................................................... 75
7.2.2.2. Administratief en technisch personeel (en gezinsleden)....................................................... 76
7.2.2.3. Bedienend personeel ............................................................................................................. 76
7.2.2.4. Particuliere bediende zendingsleden .................................................................................... 77
7.2.2.5. Bescherming van eigendom .................................................................................................. 77
7.2.2.6. Andere beschermingsmaatregelen – COMMUNICATIE EN BEWEGINGSVRIJHEID ................ 77
7.2.2.6.1. Opties bij misbruik ............................................................................................................. 78
7.2.2.7. Illustratie – UKSC, Reyes v. AL-Malki (mensenhandel) .......................................................... 78
7.2.2.8. Illustratie – Wong v. Basfar (mensenhandel)......................................................................... 78
7.2.2.9. Illustratie – Uk: Estrada v Al-Juffali ........................................................................................ 79
7.2.2.10. Illustratie - A. Attiya v Al Thani .............................................................................................. 79
7.2.2.11. Illustratie – ICJ: Eq. Guinea t Frankrijk ................................................................................... 79
7.3. Consuls................................................................................................................................................... 80
7.3.1. Algemeen....................................................................................................................................... 80
7.3.2. Immuniteiten en onschendbaarheid ............................................................................................. 81
7.3.2.1. Bezittingen ............................................................................................................................. 81
7.3.2.2. Communicatie en bewegingsvrijheid .................................................................................... 82
7.3.2.3. Devyani Khobragade (2013) .................................................................................................. 82
7.3.2.4. Filmfragment ......................................................................................................................... 83
8. Internationale aansprakelijkheid ........................................................................................................... 84
8.1. Algemeen ............................................................................................................................................... 84
8.2. Internationaal onrechtmatige gedrag (tort).......................................................................................... 84
8.2.1. Algemeen....................................................................................................................................... 84
8.2.2. Omstandigheden die onrechtmatigheid uitsluiten........................................................................ 85
8.2.3. Illustratie – Rainbow warrior ......................................................................................................... 86
8.3. Toerekenbaarheid.................................................................................................................................. 87
8.3.1. Algemeen....................................................................................................................................... 87
8.3.2. Bijkomende kanttekening.............................................................................................................. 87
8.3.3. Bosnische genocide zaak IGH ........................................................................................................ 88
4
, 8.4. Gevolgen van staatsaansprakelijkheid .................................................................................................. 89
8.4.1. Beïndiging en herstel ..................................................................................................................... 89
8.5. Inroepen staatsaansprakelijkheid.......................................................................................................... 89
8.5.1. Algemeen....................................................................................................................................... 89
8.5.1.1. Gambia tegen Myanmar 22/07/2022 .................................................................................... 90
8.5.2. Grenzen diplomatieke bescherming .............................................................................................. 90
8.6. Tegenmaatregelen ................................................................................................................................ 91
8.6.1. Algemeen....................................................................................................................................... 91
8.6.1.1. Europese instrumenten voor tegenmaatregelen .................................................................. 91
8.6.2. Tegenmaatregelen door derde staten........................................................................................... 92
8.7. Internationale organisaties ................................................................................................................... 92
8.7.1. Algemeen....................................................................................................................................... 92
8.7.2. Toerekenbaarheid optreden staatsorganen.................................................................................. 93
8.7.2.1. Illustratie – moeders van srebrenica ..................................................................................... 93
8.7.2.2. Illustratie – Belgische case m.b.t. Rwanda............................................................................. 95
9. Jus ad bellum ........................................................................................................................................ 96
9.1. Het geweldverbod ................................................................................................................................. 96
9.1.1. Algemeen....................................................................................................................................... 96
9.1.2. Interventie op uitnodiging ............................................................................................................. 97
9.1.3. Uitzonderingen op het geweldverbod ........................................................................................... 97
9.2. Machtigingen VN-veiligheidsraad ......................................................................................................... 97
9.2.1. NAVO interventie in Libië in 2011 ................................................................................................. 98
9.3. Recht op zelfverdediging ....................................................................................................................... 98
9.3.1. Algemeen....................................................................................................................................... 98
9.3.2. Pre-emptieve/ preventieve zelfverdediging .................................................................................. 99
9.3.3. Quid niet statelijke groepen? ........................................................................................................ 99
9.4. andere uitzonderingen (niet in VN handvest) ...................................................................................... 100
9.4.1. Humanitaire interventie .............................................................................................................. 100
10. Jus in bello....................................................................................................................................... 101
10.1. Algemeen ......................................................................................................................................... 101
10.1.1. Historiek ...................................................................................................................................... 102
10.1.2. Verschil internationale en niet internationale gewapende conflicten ........................................ 102
10.1.3. Interactie met mensenrechten .................................................................................................... 103
10.2. Toepassingsgebied Recht der gewapende conflicten (RGC) ............................................................ 103
10.2.1. Algemeen..................................................................................................................................... 103
10.2.2. IAC/NIAC – BASIS ......................................................................................................................... 104
10.2.2.1. Internationally Armed Conflicts (IAC) - BASIS ...................................................................... 104
10.2.2.2. Non Internationally Armed Conflicts (NIAC) - BASIS ............................................................ 104
10.2.3. IAC/NIAC – BIJZONDERE GEVALLEN............................................................................................. 104
10.3. Targetting ........................................................................................................................................ 105
10.3.1. Onderscheid strijders/burgers..................................................................................................... 105
10.3.2. Identificatie militaire doelwitten ................................................................................................. 105
10.3.3. Toepassing targetting rules ......................................................................................................... 106
5
, 10.4. Methoden & middelen van oorlogsvoering ..................................................................................... 106
10.4.1. Middelen ..................................................................................................................................... 106
10.4.2. Methoden (praktijken) ................................................................................................................ 107
10.5. Beschermde personen – recht van geneve ...................................................................................... 107
10.5.1. POW’s = krijgsgevangenen (Prisoners of war) ............................................................................. 107
10.5.2. Burgers ........................................................................................................................................ 108
10.6. Afdwinging jus in bello..................................................................................................................... 108
10.6.1. Afdwinging als achilleshiel ........................................................................................................... 108
10.7. Interactie RGC en terreurbestrijding ................................................................................................ 108
10.7.1. Algemeen..................................................................................................................................... 108
10.7.2. Belgische wetgeving .................................................................................................................... 109
10.7.3. Belgische rechtspraak .................................................................................................................. 109
10.7.3.1. Illustratie – Sharia4Belgium ................................................................................................. 109
10.7.3.2. Illustratie – PKK .................................................................................................................... 110
10.7.4. Evaluatie ...................................................................................................................................... 110
11. Internationaal economisch recht ..................................................................................................... 111
11.1. Algemeen ......................................................................................................................................... 111
11.1.1. What’s in a name ......................................................................................................................... 111
11.1.2. Institutioneel kader ..................................................................................................................... 111
11.1.3. Bronnen ....................................................................................................................................... 112
11.2. Internationaal investeringsrecht: evolutie en bronnen.................................................................... 112
11.2.1. Algemeen..................................................................................................................................... 112
11.2.2. Bescherming in gewoonterecht................................................................................................... 112
11.2.3. Bilaterale verdragen .................................................................................................................... 113
11.2.4. Multilaterale initiatieven ............................................................................................................. 114
11.3. Internationaal investeringsrecht: Inhoudelijke bescherming & ISDS ............................................... 114
11.3.1. Algemeen..................................................................................................................................... 114
11.3.1.1. Controversiële zaken ........................................................................................................... 115
11.3.2. Toepassingsgebied verdragen ..................................................................................................... 116
11.3.2.1. Russia – Ukraine BIT ............................................................................................................ 116
11.3.3. Inhoudelijke bescherming ........................................................................................................... 116
11.3.3.1. Onteigening ......................................................................................................................... 117
11.3.3.2. Fair and equitable treatment (FET) ..................................................................................... 118
11.3.3.3. Rechten én plichten? ........................................................................................................... 118
11.3.3.4. Waarborgen ten gunste van de ontvangststaat .................................................................. 118
11.3.3.5. Illustratie: Philip morris t Uruguay (2016) ........................................................................... 118
11.3.4. Procedureel ................................................................................................................................. 119
11.3.5. Quo Vadis .................................................................................................................................... 120
11.3.6. Wat moet de toekomst van het ECT............................................................................................ 121
11.4. Post scriptum: de security exception ............................................................................................... 121
11.4.1. Algemeen..................................................................................................................................... 121
11.4.2. Rechterlijke toetsing .................................................................................................................... 121
12. Gastles Klimaat................................................................................................................................ 123
12.1. Waar gaat het over ......................................................................................................................... 123
6
, 12.2. Parijs akkoord .................................................................................................................................. 124
12.3. 2100 warming projections ............................................................................................................... 125
12.4. Urgenda v. Nederlandse staat ......................................................................................................... 125
12.4.1. Mondiaal karakter van klimaat verandering ............................................................................... 125
12.4.2. Het aandeel van NL bepaald ........................................................................................................ 126
12.4.3. Concrete verplichtingen voor nL ................................................................................................. 126
12.4.4. Scheiding der machten ................................................................................................................ 126
13. Internationaal zeerecht ................................................................................................................... 127
13.1. Inleiding ........................................................................................................................................... 127
13.1.1. Historische context ...................................................................................................................... 127
13.1.2. UNCLOS........................................................................................................................................ 127
13.2. De territoriale zee en de aansluitende zone .................................................................................... 128
13.2.1. Territoriale zee & Interne wateren .............................................................................................. 128
13.2.2. Jurisdictie kuststaat ..................................................................................................................... 128
13.2.3. Aansluitende zone ....................................................................................................................... 129
13.3. Het continentaal plat en Exclusief economische zone ..................................................................... 129
13.3.1. Continentaal plat ......................................................................................................................... 129
13.3.2. EEZ = Exclusief economische zone............................................................................................... 130
13.3.3. Rol eilanden ................................................................................................................................. 131
13.4. De volle zee ...................................................................................................................................... 131
13.4.1. Vrijheden van de volle zee........................................................................................................... 131
13.4.2. Exclusieve jurisdictie vlaggenstaat .............................................................................................. 132
13.4.2.1. Flag of convenience (FOC) ................................................................................................... 132
13.4.3. Port state (jurisdiction & control) ................................................................................................ 132
13.4.4. Uitzonderingen excl jurisdictie vlaggenstaat ............................................................................... 133
13.5. De diepzee bodem ........................................................................................................................... 134
13.5.1. Het gebied ................................................................................................................................... 134
13.6. Maritieme afbakening ..................................................................................................................... 134
13.6.1. Algemeen..................................................................................................................................... 134
13.6.2. Illustratie – Zuid Chinese zee ....................................................................................................... 134
13.7. Geschillenbeslechting ...................................................................................................................... 135
13.7.1. Algemeen..................................................................................................................................... 135
13.7.2. Spraakmakende zaken ................................................................................................................. 136
13.7.2.1. Filippijnen v. China............................................................................................................... 136
13.7.2.2. Mauritius v. UK .................................................................................................................... 136
13.8. Illustratie – arctic sunrise case......................................................................................................... 136
13.8.1. Feiten ........................................................................................................................................... 136
13.8.2. Procedure(s) ................................................................................................................................ 136
13.8.3. Veiligheidszone rond boorplatform............................................................................................. 137
13.8.4. Maatregelen tegen Arctic sunrise & Bemanning ......................................................................... 138
13.8.5. Besluit .......................................................................................................................................... 138
13.9. Visserij ............................................................................................................................................. 138
13.9.1. UNCLOS........................................................................................................................................ 138
13.9.2. Andere instrumenten/initiatieven............................................................................................... 139
7
, 13.9.3. What’s next?................................................................................................................................ 139
14. Gastles – WTO ................................................................................................................................. 140
14.1. Waarom regels internationale handel ............................................................................................. 140
14.1.1. Waarom internationale handel ................................................................................................... 140
14.1.2. Waarom handelsbelemmeringen ................................................................................................ 140
14.2. Wat zijn de regels - institutioneel .................................................................................................... 140
14.2.1. WTO ............................................................................................................................................. 140
14.2.1.1. Onderhandelingsforum ....................................................................................................... 141
14.2.1.2. Geschillenbeslechting .......................................................................................................... 141
14.3. Wat zijn de regels - Materieel.......................................................................................................... 142
14.3.1. WTO-Akkoorden .......................................................................................................................... 142
14.3.2. GATT verplichtingen – overzicht .................................................................................................. 142
14.3.2.1. GATT uitzonderingen ........................................................................................................... 143
8
, 1. POWERPOINT 1 – INTERNATIONAAL PUBLIEKRECHT IN 2022
1.1. KENMERKEN
Een definitie van het internationaal publiekrecht is moeilijk te geven – inhoudelijk gezien kunnen we wel
stellen dat het gaat om recht die betrekking heeft tussen staten, maar deze dekt niet alles (bv. zo zijn er ook
verdragen tussen internationale organisaties zoals de Europese Unie)
Een andere definitie die vaak naar voor geschoven wordt = het internationaal publiek recht gaat om
internationale betrekkingen maar ook deze laat enkele belangrijke elementen buiten beschouwing zoals de
relatie tussen de staat en haar burgers, de mensenrechten…
Op de vraag waar de oorsprong ligt voor het modern internationaal publiekrecht, is ook geen eenduidig
antwoord te geven: het hangt er namelijk vanaf hoe je het definieert: zolang er al georganiseerde
samenlevingen waren, waren er regels die ervoor zorgden dat mensen met elkaar konden omgaan.
De term internationaal publiek recht werd voor de eerste keer gebruikt door J. Bentham in 1789 waar er
sindsdien een overgang kan worden waargenomen van een natuurrecht naar een positief recht.
• Natuurrecht: een bron buiten de wil van de soevereine staat: deze regels regelen de betrekkingen
tussen de verschillende vorstendommen onderling. Ze bestonden al voordien en kwamen uit de
goddelijke wil (vroeger: de regels bestonden al en je moest ze als het ware vinden)
• Positief recht: gaan over de belangen en de wil van de Staat: de focus hier ligt op de formele
bronnen, gemaakt door de Staten. Tevens maakt men hier een onderscheid tussen (1) Lex Lata:
de wet zoals die bestaat - objectief, en (2) Lex Ferenda: het recht zoals het zou moeten zijn –
subjectief. Echter zien we de dag van vandaag steeds meer een opkomst van informele
rechtsvormingen (denk maar aan experten of bepaalde ambtenaren)
Alhoewel het natuurrecht dus een overblijfsel is van het verleden, zien we de invloed ervan vandaag nog
steeds terugkomen in onze rechtsorde, denk bijvoorbeeld maar aan Juscogens= “verwijst naar de regels die
door alle staten erkent en aanvaard worden, het gaat hier om dwingend recht- rechten en verdragen die altijd
gelden, ook al heeft een bepaalde staat daar niet expliciet mee ingestemd”
Vandaag wordt de functie van het internationaal publiekrecht gezien als (1) het recht op co-existentie en (2)
het recht van co-operatie
Het internationaal recht is een horizontaal en onvolmaakt systeem: de instemming van Staten is immers vaak
cruciaal voor de uitwerking ervan. Het zijn de Staten zelf die het recht creëren en vrij kiezen welke regels men
aanvaard te volgen, en welke niet. Dit is heel verschillend van ons nationaal recht waarin een duidelijk
hiërarchie bestaat tussen de wetgever, de uitvoerende macht, de rechterlijke macht en wij als subjecten in ons
verticaal systeem.
Dit horizontale systeem wordt gekenmerkt door:
• Soevereine gelijkheid tussen Staten
• Geen centrale wetgever (dus ook niet bv. de algemene vergadering van de VN-veiligheidsraad,
wanneer zij een resolutie aannemen is deze niet bindend voor alle Staten – vandaar dat zij niet
kunnen gezien worden als een wetgever in deze betekenis ook al worden hier wel verdragen
aangenomen. Deze zijn echter louter bindend voor diegene die ze ratificeren. Daarbij kan de VN-
veiligheidsraad wel dwingende sancties opleggen die iedereen moet volgen maar het is meer een
9
, uitvoerend orgaan (enkel indien een bedreiging voor de vrede en de veiligheid) want de VN-
veiligheidsraad kan geen nieuwe normen creëren of regels opleggen die gelden voor onbepaalde
duur. De Europese Unie heeft wel enkele supranationale bevoegdheden, waarbij moet gestemd
worden met meerderheid.)
• Geen centrale rechter (er is namelijk altijd instemming nodig van beide partijen om een geschil
tot aan een internationaal hof voor te leggen, en deze instemming kan altijd worden ingetrokken)
De aanvaarding van de rechtsmacht van het Internationaal gerechtshof kan op meerdere
manieren gebeuren:
o Op grond van art. 36 lid 2 van het statuut van het IGH kan een staat verklaren de
rechtsmacht te aanvaarden
o Een compromissoire clausule opnemen in een verdrag
o Staten sluiten een compromis om een reeds gerezen geschil voor te leggen aan het IGh
o Forum prorogatum: Wanneer een gedaagde staat voor het IGH verschijnt en geen
verweer voert voor de bevoegdheid, maar wel op de hoofdzaak dan mag men afleiden
dat de rechtsmacht aanvaard wordt.
Voorbeeld rechtsmacht IGH:
“Rusland doet een invasie in Oekraïne, maar aangezien Rusland geen verklaring heeft
afgelegd voor het aanvaarden van de rechtsmacht kan Oekraïne Rusland niet op die wijze
voor het IGH brengen. Dus we moeten kijken naar andere manier waarop Oekraïne kan
berusten om Rusland de rechtsmacht van het IGH te doen erkennen; via het Genocide verdrag
die beide Staten getekend hebben. Echter hierdoor kan het IGH enkel uitspraak doen over de
toepassing van het Genocide verdrag en dus niet over de wettigheid van de invasie. Oekraïne
heeft deze procedure opgestart omdat Rusland het (onterecht) beschuldigd van Genocide in
Donbas-region, waardoor Rusland dit excuus gebruik om zelf Genocide te plegen in Oekraïne”
• Geen mogelijkheid tot centrale afdwinging (Dit wordt voor een stukje ingevuld door de VN-
veiligheidsraad, maar enkel met oog op vrede en veiligheid, met het idee van de
tegenmaatregelen: indien je SO bent van een schending van een verdrag, kan je ervoor kiezen om
het recht in eigen handen te nemen als het ware en reageren door één van jouw eigen
verplichtingen bewust te schenden om de andere partij ertoe te dwingen de initiële inbreuk stop
te zetten. Ook de naming en shaming van de andere Staten speelt hier wel een rol in)
1.2. ONTWIKKELING
Na WO II zien we een sterke ontwikkeling in het internationaal publiekrecht met een codificatie en de opkomst
van nieuwe sub domeinen, na de koude oorlog (1947-1991) zien we hier een versnelling in waarbij er meer
focust wordt gelegd op de humanization of international law, global governance: met het beheer van global
commons en bescherming van global public goods. Ook zien we een toeneming in de juridische
geschillenbeslechting (zie de jaren ’90 met de Tribunalen) vanaf de jaren ’90 zien we echter ook bezorgdheid
opkomen waarbij de vraag rijst of er niet te veel tegenstrijdige beslissingen zullen komen.
Gaat het internationaal recht over politiek? We zien bijvoorbeeld veel botsende belangen en politieke keuzes
(vb. in het zeerecht: mare liberum ¹ mare closum, waarbij de belangen van kuststaten en ingesloten staten niet
dezelfde zijn). Aangezien het internationaal grotendeels een creatie is van de westerse landen is er vandaag
een spanningsveld met de opkomende landen of de Global South.
Voorbeeld verschillende belangen:
“hoe Rusland andere klemtonen legt dan bv. België wanneer het gaat over welke elementen zijn
belangrijk vinden: “Rusland zoekt toenadering tot China, en beiden hebben al vaker hun mening
gegeven over hoe zij kijken naar internationaal recht – document uit 2016 die momenteel niet meer te
10
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller MisterD4R. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $13.95. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
49160 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now