Summary
Samenvatting cultuurgeschiedenis 2021/2022
- Course
- Institution
Samenvatting van al de mappen, zelf haalde ik op dit examen een 14/20 met deze samenvatting.
[Show more]
Seller
FollowStudentBrusselarchitectuur
Content preview
Samenvatting map 1 cultuurgeschiedenis1.1 Cultuurgeschiedenis Inleiding en overzicht
- Wat is cultuurgeschiedenis?
Cultuurgeschiedenis is een specifieke gebied binnen de geschiedschrijving.
Cultuurgeschiedenis tracht een samenhangend beeld van verschillende aspecten van een
cultuur (op alle mogelijke vlakken).
- In onze cursus focussen wij vooral op de ruimte en de architectuur.
- Zowel in de kunst (schilderkunst voornamelijk) als in de literatuur kan de ruimte worden
voorgesteld. Wij gaan hier zo verder op in.
- We analyseren 2 ruimtes die op verschillende manieren kunnen weergegeven worden.
- 1ste De bebouwde ruimte: Otto Wagner, psychiatrische instelling Am Steinhof (1901-1909)
- Duidelijke logica in deze instelling, de logica
van transparantie (optische transparantie)
- Het gebouw is geconstrueerd vanuit de fictie van een kijker die een zo volledig mogelijk
overzicht heeft over het gehele complex.
- Concept van transparantie beperkt zich niet alleen tot de architecturale logica, maar
reflecteert in een bredere cultuur.
Het reflecteert opvattingen over de psychiatrie, de patiënt in die tijd.
Het reflecteert ook hoe een gezonde maatschappij eruit moet zien.
- Psychiatrie draaide meer om controle en over de decriminalisering van de patiënt, patiënt
werd gezien als iemand ziek die men kon genezen en het genezen van iemand heeft te
maken met de gezondheid van de maatschappij.
- Architecturale compositie kan ons veel leren over:
Opvattingen van de psychiatrie (keert weer terug op de decriminalisering en controle)
Opvattingen patiënt: geen ‘gevangene’ of misdadiger, maar iemand die ziek is en genezen
kan worden.
Opvattingen over wat een ‘gezonde’ maatschappij is.
- 2e Imaginaire ruimte: Antoine Watteau, Les plaisirs du bal,
1714
- Goed voorbeeld van Rococo
- Dit voorbeeld sluit goed aan bij de pastorale literatuur.
, - Pastorale literatuur: Literatuur in de zin van toneelstukken etc. waar herders en een
geïdealiseerde boer een centrale rol speelt. Dit is belangrijke literatuur voor de adel.
- We zien een architecturale constructie die een ordening brengt, creëert een afscheiding
tussen voorgrond en achtergrond.
- Van voor zien we heel wat adellijke figuren “feesten”, een sociale bijeenkomst. Heel
theatraal en hard in scène gezet.
- Op de achtergrond zie je een wazig landschap dat we wel vaker zien terugkomen met
Watteau.
- We krijgen zogezegd een soort reflectie door de architectuur naar een imaginaire wereld.
- De buitenwereld is een reflectie van hoe de adel de buitenwereld ziet. Op een heel andere
manier dan het echt was. Maar dit duid dus heel goed aan een manier waarop een sociale
klasse naar de wereld keek.
- De ruimte kan heel snel een subjectieve ruimte worden. (Ruimte van fantasie)
1.1 De cultuur van de barok
- Verhaal begint rond het begin van 17 e eeuw met de opkomst van de barok
- 16e en 17e eeuw heel turbulente eeuwen: opkomst van protestantisme, godsdienstoorlogen
tussen katholieken en protestanten, de gevolgen van de ontdekkingsreizen…
Op politiek vlak zien we een ontwikkeling van het vorstelijke absolutisme, maar ook de
ontwikkeling van een burgerlijke architectuur.
- In deze les gaan we vooral in op de schilderkunst van de barok, we kijken vooral naar de
illusie (trompe-l'oeil)
- 1 van de grote vragen die we ons stellen is: Kunnen we de werkelijkheid wel kennen, of
worden wij onvermijdelijk bedrogen door onze zintuigen? Is de objectiviteit zoals we die
ervaren wel een objectiviteit? (Zo ja) Op welke criteria kunnen we dit beteren?
- Is de wereld geen subjectieve verbeelde wereld? In deze context wordt de
ruimte ook een ervaringsruimte, een haast psychologische ruimte.
- Inleiding: Het Leven is een droom
In 1635 wordt voor het eerst het theaterstuk van Pedro Calderón de la Barca
opgevoerd.
1 van de meest vooraanstaande voorbeelden van de literaire barok,
geschreven tijdens de “Spaanse Gouden eeuw”.
- Vragen die centraal staan: Kunnen we droom en realiteit onderscheiden?
Is er überhaupt iets buiten een droom?
Vindt het individu zich slechts niet weerspiegelt in schijnbeelden?
Wat is echt en wat is een illusie?
- Het leven is een droom gaat over een Poolse prins die opgesloten zit in een
kerker. Zijn vader houdt die daar gevangen omdat hij in de sterren had gelezen
dat zijn zoon een tiran zou worden. Prins wordt ingeslapen met een drank om
zijn vader te zien, maar wanneer hij wakker wordt begint hij zich wreed te
gedragen en wordt weer opgesloten. Na opnieuw gedrogeerd te zijn zegt zijn
bewaker als hij wakker wordt dat alles een droom is.
- Chronologisch kader en voorbeelden barok
- Kunst en cultuur veel te maken met expressieve kracht die het beeld moest hebben.
- Overweldigend karakter en een illusie van de realiteit het heeft ook een bijzonder sterke
natuurgetrouwheid.
- Je had de katholieke landen die katholieke hervormingen gingen aangaan en extern ook de
strijd aanging met het protestantisme oftewel de contrareformatie.
,- In protestantse landen was barok eerder van de burgerij, niet in de kerk zoals de katholieke
landen. Daarom was het minder monumentaal en moest het binnen het kader van het
protestantisme passen. Het was veel soberder en minder overvloedig.
- In de les kijken wij vooral naar enkele voorbeelden van de schilderkunst.
- Zo hebben we Caravaggio die een heel mooi voorbeeld is van chiaroscuro (licht-
schaduwcontrast) en kon Caravaggio ook heel mooi de dramatische spanning op het doek
weergeven.
- Nog 1 van de grootste vertegenwoordigers van de vroege barok was
Carracci.
- Pieter Paul Rubens was dan weer meer een voorbeeld van een zeer
exuberante stijl, niet ingetogen maar met heel veel beweging.
- Enkele voorbeelden: Caravaggio, Narcissus, 1597-1599, Galleria Nazionale
d’Arte Antica, Rome
- Het is de perfecte spankracht tussen dynamiek en psychologische fixatie
van Narcissus die opgaat in zijn spiegelbeeld.
- Vatten van het meest dramatische moment – Narcissus gaat verdrinken in
zijn eigen spiegelbeeld.
- Caravaggio, Avondmaal te Emmaüs,
1606, Pinacoteca di Brera, Milaan
- Zelfde bespreking als Narcissus
- Pieter- Paul Rubens, De kruisiging, 1610-11, Kathedraal van Antwerpen
- Werk van Rubens en je ziet direct dat hier
veel meer beweging en dramatiek inzit dan
vorige 2 werken. Lichtwerking is hier ook
anders dan hoe Caravaggio het zou
toepassen.
- Pieter- Paul Rubens, De kruisafneming, 1611, Kathedraal van Antwerpen
- Zelfde criteria als vorige kunstwerk
- In beide werken is er ook veel spraken van
diagonalen die geaccentueerd worden door het
gebruik van chiaroscuro
, - De barok, een paradox
- Paradox want langs de ene kant kan kunst een net echte illusie creëren, maar aan de andere
kant toont kunst aan dat dit echt een illusie is, want het gaat over een bedrieglijke afbeelding
van de realiteit.
- Mooi voorbeeld van zo een illusie zijn de exemplarische plafonds van de rococo.
- Sommige stillevens laten de wereld van de representatie haast letterlijk doorbreken in de
ruimte van de kijker, Beruchte voorbeelden zijn het illusionisme van Jan van der Vaarst ‘Viool
en boog’ (1723) en Cornelius Gijsbrechts “De achterkant van een ingekaderd schilderij (1668-
72 )
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller StudentBrusselarchitectuur. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.73. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now