Dit is de uitwerking/samenvatting van de leerdoelen uit de toetsmatrijs van de kennistoets van basissemester 2. In de uitwerking zijn de aantekeningen uit college's, uitwerkingen van de leerdoelen van PGO, VTV en SRV opgenomen. Voor Verpleegkunde studenten uit leerjaar 1 van Hogeschool Viaa.
Samenvatting Toets matrijs kennistoets BS2 leerjaar 1 Verpleegkunde Hogeschool Viaa
Verpleegkunde
De student onderscheidt de definitie, vormen, oorzaken en patientproblemen van de geriatrische
zorgvrager
Geriatrie
Iemand wordt een geriatrische zorgvrager genoemd wanneer deze een complex ziektebeeld
(multiple pathologie) vertoont. Dit ziektebeeld wordt veroorzaakt door lichamelijke en / of
geestelijke functiestoornissen, verscheidene ziekten en / of een zwak sociaal evenwicht. Daarbij
bestaat er een neiging tot blijvende hulpbehoevendheid (hulp noodzakelijk voor het levensvervolg).
Dementie vormen en oorzaken
Subtypen neurocognitieve stoornissen/dementie:
- Ziekte van Alzheimer: de belangrijkste oorzaak van dementie. Alzheimer is een progressieve
ziekte die wordt gekenmerkt door afzettingen van abnormale eiwitten in de hersenen in de
vorm van plaques en knopen.
- Vasculaire dementie: tweede meest voorkomende oorzaak van dementie. Een gevolg van
verminderde bloedtoevoer naar de hersenen (vernauwing, blokkering van bloedvaten die
bloedcellen van vitale zuurstof en voedingsstoffen berooft.
- Frontotemporale dementie: gekenmerkt door atrofie of wegkwijnen van de frontale en
temporale kwabben v.d. hersenen in de afwezigheid van de ziekte van alzheimer.
• Het treedt meestal eerder op dan de ziekte van Alzheimer en begint vaak tussen de
45 en 65 jaar. Het vordert sneller dan de ziekte van Alzheimer en heeft een kortere
levensverwachting. FTD kan een genetische link hebben.
• Wordt ook wel ‘ziekte van Pick’ genoemd
- Door traumatisch hersenletsel: als gevolg van gewetst, gekneusd of doorgesneden
hersenweefsel, gewoonlijk door een ongeluk of geweldpleging.
• Is aannemelijker wanneer er sprake is van meerdere hoofdtrauma’s dan bij een enkele
verwonding
- Door medicatie/ een middel: verstoring van de hersenfuncties door bijvoorbeeld chronisch
alcohol gebruik (syndroom van Korsakov), thiaminetekort (ziekte van Wernicke), vitamine B1
tekort.
- Lewy Body dementie: wordt gekenmerkt door afzettingen van het eiwit alfa-synucleïne in
hersencellen. Hoewel veel symptomen van Lewy Body-dementie lijken op de ziekte van
Alzheimer, onderscheiden drie symptomen het van andere vormen van dementie: levendige
hallucinaties, verschillende niveaus van bewustzijn of alertheid en ernstige slaapstoornissen.
- Ziekte van Parkinson: de progressieve verslechtering van de zenuwcellen in de hersenen die
de belangrijke chemische stof dopamine in de hersenen produceren. Dopamine werkt als
een chemische boodschapper in de hersenen en coördineert soepele en evenwichtige
spierbewegingen. Zonder dopamine kunnen de hersenen niet adequaat communiceren, wat
leidt tot een verlies van het vermogen om lichaamsbewegingen te beheersen.
In de gevorderde stadia kan Parkinson het cognitief functioneren beïnvloeden, wat leidt tot
problemen met het ophalen van herinneringen, problemen met redeneren, besluitvorming
en probleemoplossing, en depressie. Dementie komt voor bij ongeveer 20% tot 60% van de
patiënten met de ziekte van Parkinson.
- De ziekte van Huntington: is een erfelijke ziekte die meestal optreedt in de 30 of 40 jaar van
een persoon. Het wordt gekenmerkt door ongecontroleerde bewegingen, emotionele
stoornissen en mentale achteruitgang. Bij de ziekte van Huntington kunnen progressieve
mentale achteruitgang met resulterende dementie de eerste tekenen van de ziekte zijn.
Kinderen met één ouder bij wie het Huntington-gen is vastgesteld, hebben 50% kans om de
ziekte zelf te ontwikkelen.
1
, - Door Hiv/aids infectie: het virus kan centrale zenuwstelsel binnendringen en een beperkte
neurocognitieve stoornis veroorzaken. Symptomen van aan aids gerelateerde dementie zijn
onder meer vergeetachtigheid, traagheid, problemen met concentratie en
probleemoplossing, en hallucinaties.
- Ziekte van Creutzfeldt-Jakob: abnormale ophopingen van prionen (proteïnemoleculen) die
infectieus worden. Het kan hersenbeschadiging veroorzaken (die doorgaans uitmond in
dementie) wanneer ophopingen zich in de hersenen verspreiden. Ziekte van Creutzfeldt-
Jakob is een prionziekte die even zeldzaam als dodelijk is. CJD-gerelateerde dementie
vordert vaak snel gedurende meerdere maanden en gaat gepaard met problemen met
aandacht, concentratie, eetlust, zicht en coördinatie.
Alzheimer oorzaken
De ziekte van Alzheimer veroorzaakt krimp (atrofie) van het achterste deel van de hersenen.
Aangetast hersenweefsel bevat:
• Amyloïde plaques (abnormale eiwitafzettingen) die hersencellen beschadigen en vernietigen
• Neurofibrillaire klitten - hersencellen hebben de normale structuur en werking nodig van
een eiwit dat tau wordt genoemd. Bij de ziekte van Alzheimer draaien draden van tau-eiwit
in hersencellen in abnormale klitten, wat leidt tot de dood van deze hersencellen
Er zijn verschillende factoren die het risico op het ontwikkelen van de aandoening kunnen vergroten:
• Leeftijd
• Voorkomen in de familie en erfelijkheid
• Downsyndroom
• Hoofdletsel
• Hoofdtrauma in verleden
• Milde cognitieve stoornis
Patientproblemen dementie
Dementie is een uitgebreide neurocognitieve stoornis. Het betekend een aanzienlijke afname of
verslechtering van het verstandelijk functioneren, die wordt gekenmerkt door een aanzienlijke
aantasting van het geheugen, de denkprocessen, de aandacht, het beoordelingsvermogen en
specifieke cognitieve deficiënties:
- Afasie = verminderd vermogen om taal te begrijpen/produceren
- Apraxie = verminderd vermogen om doelgerichte bewegingen uit te voeren (terwijl er geen
defect is in de motorische functies)
- Agnosie = onvermogen om voorwerpen te herkennen (terwijl zintuigelijk systeem intact is)
- Verstoring in praktisch functioneren = onvermogen om te plannen/organiseren of
activiteiten in de goede volgorde te zetten.
Richtlijnen bij patientproblemen
Richtlijnen die je als verpleegkundige kan inzetten bij de patientproblemen bij dementie.
Voor het leveren van goede dementiezorg en -ondersteuning bestaan diverse richtlijnen en
indicatoren.
• Zorgstandaard Dementie 2020
• Zorgprogramma dementie
• NHG-Standaard Dementie
• Richtlijn Probleemgedrag bij mensen met dementie
• Richtlijn dementie van het IKNL
• Leidraad ketenzorg dementie
• Handreiking Psychologische Hulpverlening bij Gedragsproblemen
• Handreiking euthanasie bij dementie
• Multidisciplinaire richtlijn Pijn bij kwetsbare ouderen
2
, • Richtlijn afweergedrag bij eten en drinken
• Richtlijn mondzorg voor zorgafhankelijke cliënte in verpleeghuizen
• Kwaliteitsstandaard Omgaan met levensvragen in de langdurige zorg voor ouderen
• Richtlijn Behandeling van depressief gedrag bij mensen met dementie
De student onderscheidt recente ontwikkelingen binnen de zorg voor mensen met dementie
Extramurale zorg en dementie
Er zijn verschillende vormen van zorg en begeleiding in de thuissituatie. Zo is er de dagelijkse zorg en
ondersteuning gericht op de ADL-taken zoals eten/drinken en mondzorg. Maar net zo belangrijk is
hulp bij het bekijken hoe iemand opnieuw structuur aan zijn dag kan geven en welke manier van dag
invulling passend is. Ook activiteiten als bewegen en muziek zijn vormen van ondersteuning die
steeds vaker bij mensen met dementie worden ingezet. Zowel in de thuissituatie als in het
verpleeghuis.
De afgelopen jaren heeft een exponentiele groei plaats gevonden in technologische ontwikkelingen
die kunnen helpen om het leven voor mensen met dementie aangenamer te maken en er soms zelf
voor kunnen zorgen dat mensen langer thuis kunnen blijven wonen. Denk hierbij aan
alarmeringssystemen, medicijndispensers met controle op afstand en diverse apps om met het
sociaal netwerk de zorg en ondersteuning zo goed mogelijk te organiseren.
Indicatiestelling
Er zijn drie soorten indicaties die aangevraagd kunnen worden bij dementie. Iedere indicatie heeft
een eigen doel.
- Wmo-indicatie
Deze indicatie is bedoeld voor iemand met dementie die thuis wil blijven wonen. Soorten
ondersteuning die aangeboden kunnen worden met een Wmo-indicatie zijn onder andere een
huishoudelijk hulp, dagbesteding en een rolstoel.
- Wlz-indicatie
Deze indicatie is bedoeld voor mensen die 24 uur per dag zorg nodig hebben. Dat betekent dat
iemand niet meer alleen kan worden gelaten. Het gaat hier dus om een permanente situatie. Met
deze indicatie kan een opname in een verpleeghuis geregeld worden, of u kunt ervoor kiezen om die
zorg thuis te geven. Met deze indicatie krijgt u het zogeheten "volledig pakket thuis". Voor een
opname in een verpleeghuis heb je een WLz-indicatie nodig. Deze kun je aanvragen bij het Centrum
Indicatiestelling Zorg (CIZ). Hierna kun je opzoek naar een verpleeghuis. Er moet een diagnose zijn
onderbouwd door huisarts/psycholoog en vaak komt iemand op huisbezoek, om te checken of
iemand echt zorg nodig heeft of dat prima kan met thuiszorg. Heel document invullen.
- Wzd-indicatie
Deze indicatie is bedoeld voor mensen met dementie die geen hulp willen. Als uw naaste zorg
weigert, moet er met deze indicatie toch gekeken worden naar oplossing. Als het niet anders kan,
mag u ze onvrijwillige zorg geven.
EHealth
- Leefstijlmonitoring: hierdoor mogelijk om mensen met dementie langer thuis te laten
wonen. In huis worden sensoren geplaatst waardoor de bewegingsactiviteiten worden
gemeten en vervolgens wordt de status doorgegeven aan de mantelzorgers. De sensoren
houden 24 uur per dag en 7 dagen in de week alles bij.
- Lokalisatie systeem Dankzij GPS- of lokalisatie-systeem wordt de vrijheid van dementerende
mensen vergroot.
- Valalarmering: bijv. heupairbag van Wolk. Wanneer de drager valt wordt er een alarm
verstuurd, zodat naasten polshoogte kunnen nemen.
3
, - Pillen dispenser: zorgt ervoor medicijnen van de patiënt op tijd worden ingenomen. Het is
ook mogelijk om een stem van iemand die dichtbij staat te programmeren, dit voelt
vertrouwder.
- Wondertelefoon: laat de telefoon van mensen met dementie aanpassen waardoor liedjes
van vroeger worden afgespeeld. Herinneringen van lang geleden worden vaak wel
onthouden door mensen met dementie maar niet van kortgeleden.
- Robotica: De slimme robots zorgen voor zorg, coaching, gezelschap, begeleiding en
veiligheid. Daarnaast bestrijden de slimme robots de eenzaamheid, het huishouden,
persoonlijke verzorging, hulp bij (para)medische zorg en behandeling.
- Verschillende apps en games.
- Beeldschermzorg, via een beeldscherm helpt de zorgmedewerker de alleenwonende
cliënten bij dagelijkse activiteiten.
- Dagstructuur ondersteuning, via een beeldscherm of robot worden mensen herinnerd
aan dagelijkse taken.
- Elektronisch toegangsbeheer, dankzij een elektronisich slot of sleutelkluisje hebben
zorgverleners toegang tot de huizen van cliënten als deze zelf de deur niet meer open
kunnen doen.
De student kan het verpleegkundig proces onderscheiden bij de zorg voor mensen met dementia
Anamnese bij dementie
Anamnese Gordon en NSM
Benaderingswijzen (oa reminicentie, validation, ROT, snoezelen)
Validation: In de omgang met dementerenden merk je, dat ze vroeg of laat in hun eigen
werkelijkheid gaan leven en dat ze zich moeilijk tot niet meer kunnen richten op onze werkelijkheid.
Validation is een manier om gevoelens en gedachten te bevestigen als de realiteit. Je gaat als het
ware mee in de gedachtewereld van de dementerende en bevestigt wat hij of zij zegt als correct.
Ook al kloppen de dingen die de persoon zegt helemaal niet, toch ga je hierin mee.
Reminiscentie: Naarmate de dementia vordert, keert de dementerende steeds verder terug in het
verleden. Reminiscentie is het proces van het terughalen van positieve herinneringen aan
gebeurtenissen of ervaringen uit het verleden. Doelen van reminiscentie zijn het onderhouden van
contacten, het leren kennen van de dementerende, creëren van wederzijds begrip en respect,
herinneringen en culturele achtergrond overdragen aan anderen, gelegenheid krijgen om te
vertellen, gevoel van eigenwaarde versterken, een gevoel van samenhorigheid creëren door het
delen van herinneringen, herkenning en trots creëren. Zo kun je met de dementerende bijvoorbeeld
koper gaan poetsen. Dit haalt vaak herinneringen op omdat dit vroeger vaak werd gedaan.
Realiteits- en oriëntatie training: Vanuit de omgeving wordt er informatie over tijd, plaats en
persoon aangeboden. Er wordt een beroep gedaan op de nog aanwezige cognitieve functies. De
bedoeling is om de oudere zo lang mogelijk in de realiteit van het hier en nu te houden en zijn
niveau van functioneren zo lang mogelijk te handhaven. Zo worden in de omgeving vaak
‘geheugensteuntjes’ opgehangen. Er hangen bijvoorbeeld bordjes met de dag van vandaag, het
jaartal, welk seizoen het is, welke maand. Er hangt een duidelijk zichtbare klok in de kamer waar de
dementerende vaak is.
Snoezelen: Snoezelen is ontspannen in een ruimte waarin voorwerpen, beelden, kleuren, geuren en
geluiden de zintuigen aangenaam prikkelen. Het woord snoezelen is een samentrekking van de
woorden doezelen (wat verwijst naar de sfeer) en snuffelen (wat verwijst naar het onderzoekende
element). Snoezelen biedt een ingang om via aangename zintuiglijke prikkels contact te maken met
de belevingswereld. Dit heeft een positief effect op hun stemming en gedrag waardoor het bijdraagt
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller anne-mariedewolf. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.43. You're not tied to anything after your purchase.
