4. H4: COGNITIEVE EN EMOTIONELE STURING OBSERVATIE Pscyhodiagnostiek
4.1 Wat is conitieve en emotionele observatiebias? Nut, effecten en bijsturing
Je bewuste waarneming = snelle&automatische interpretatie altijd cognitief&emotioneel vervormd is
= cognitieve en emotionele observatiebias én drijsveren van de observatie
- Sommige bronnen van bias zijn gelijksoortig voor veel mensen
- Sommige bronnen van bias zijn afhankelijk van je unieke denk- en voelwijzen en ervaringen
Proffessioneel observeren vraagt dus:
- Kennis van automatische interpretatiestrategieën die ieder mens heeft
- Inzicht in je eigen, individuele denk- en voelwijzen en -behoeftes
Aanbevolen bijsturingen per bias
EFFECT FOCUS BIJSTURING
Logicafout Redenering Intervisie, supervisie, apart
registreren en interpreteren
Actor-observatorfenomeen Besef eigen gevoelens
Fundamentele attributiefout Oefenen in perspectiefname
Leniency Weging persoonsinformatie Systematisch registreren van
concrete observaties en
randkenmerken, achteraf
interpreteren
Stereotypen Sociale plaatsing Zelfobservatie
Groepsdruk
Gevoelsintensiteit Emoties
Vroegere ervaringen
1
, In het algemeen:
- Gedragsregistratie van interpretatie scheiden
- Indien mogelijk: stapsgewijs, systematisch observeren
- (treining in continue) zelfobservatie
- Intervisie en Supervisie
= horizontale toetsing = verticale toetsing
Collega’s zelfde laag van hiërarchie Collega’s verschillende laag hiërarchie
Tunnelvisie = enge zienswijze waardoor je focust op 1 gedrag of deel van de situatie,
zonder rekening te houden met de gehele context.
Actor-observatorfenomeen = andere kenmerken gebruikt om het eigen gedrag te verklaren dan
om dat van anderen aan te duiden
Fundamentele attributiefout = oorzaak ven negatief gedrag van anderen toeschrijft aan blijvend
persoonskenmerk zonder oog te hebben voor omgevingsinvloeden
Gezagsdruk Sociale druk die uitgaat van meerderheid andere leden van de groep
Sociale druk druk die je van een sociale groep of gezagshebbende ondergaa
4.1.1 Cognitieve en emotionele observatiebias
1) Primacy- recency effecten
Ontstaan uit ongelijke manier waarop je brein waarnemingen bemerkt en bewaart in tijd
Primacy Bemerk en onthoud je vooral waarnemingen die je eerst observeert
Recency Blijven ook meest recente, laatst waargenomen, observaties toegankelijk
2) Toegankelijkheidseffect =availability-effect
= hoe toegankelijk kennis en ervaringen voor je zijn
Veroorzaakt: overrapportage en onderrapportage sommige waarnemingen
= selectieve toegankelijkheid van specifieke kennis in je geheugen, volgens mate waarin
je die kennis actief gebruikt of waarin je er ervaring mee hebt
Vb Ik ben leerkracht lager onderwijs van opleiding. Ik heb gemerkt dat ik tijdens de observatieopdracht
aandacht had voor de fijne en grove motoriek. Ik ging na hoe goed deze was en ook hoe vlot Otis kan praten.
Ik vergeleek dit met andere kindjes van ongeveer dezelfde leeftijd. De kennis en ervaring die ik heb met
kinderen van 2,5 jaar is vrij beperkt maar toch merk ik op dat deze kennis mee bijdraagt aan de interpretatie
die ik tijdens de observatie gaf aan de gedragingen van Otis.
3) Logicafout
Verbanden die je brein legt tussen waarnemingen hebben ook fouten
= Neiging om tussen waarnemingen een oorzaak-gevolgverband te leggen alleen maar
omdat ze tegelijk gebeuren
Vb Otis sprong op de zetel. Dit zou ik kunnen hebben geïnterpreteerd als aandacht zoeken. Dan zou springen
de oorzaak en aandacht het gevolg zijn. Dit kan ik echter niet zeggen. Ik was me ervan bewust dat dit gedrag
niet noodzakelijk als oorzaak en gevolg moet geïnterpreteerd worden. Misschien was er een andere
verklaring.
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller photographyeline. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.58. You're not tied to anything after your purchase.