De kernvragen van studiehandleiding overheidsfinanciën 2022/2023 worden allemaal beantwoord (Hogeschool van Amsterdam, Bestuurskunde, 1e jaar). Daarnaast worden er theorieën en begrippen uit het boek toegelicht. Het is dus een beknopte samenvatting van het boek en de hoorcolleges.
- Wat is economie?
o Economie gaat over de keuzes die mensen maken, gegeven een beperkte hoeveelheid
middelen.
o Markteconomie: de onzichtbare hand zorgt voor optimale verdeling van welvaart (vraag
& aanbod)
o Budgeteconomie: plannen en afspraken zorgen voor een verdeling van welvaart
(collectieve voorzieningen en bij crisis of politieke wensen)
- Wat verstaan we onder overheidsfinanciën?
o Deelgebied van de economie dat zich bezighoudt met de manier waarop de overheid
omgaat met geld.
- Waarom bemoeit de overheid zich met de economie?
o Vanwege marktfalen:
Collectieve goederen
Externe effecten
Monopolies
o Vanwege politieke motieven
Paternalisme (bemoeigoederen)
Inkomensongelijkheid
o Vanwege financieel-economische motieven
Recessie/crisis
Onevenredig hoge uitvoeringskosten
- Wat zijn de drie functies van overheidsingrijpen?
o Stabilisatie: zorgen voor duurzame ontwikkeling en dempen conjunctuur
o Allocatie: zorgen voor evenwichtige samenstelling van productie/consumptie
o Verdeling: beleid gericht op redelijke inkomensverdeling
- Welke beleidsinstrumenten kan de overheid inzetten?
o Wortel via uitgaven en inkomsten
o Zweep via wet- en regelgeving
o Preek via voorlichting
- Wat is de gewenste omvang van de overheidsbemoeienis?
o Collectieve uitgavenquote = overheidsuitgaven / bbp x 100
Stijgt door:
Opbouw verzorgingsstaat
Meer onderwijsparticipatie
Meer zorgkosten
, Achterblijvende economische groei
Daalt door:
Hogere arbeidsparticipatie van vrouwen
Loonmatiging
Minder hoge uitkeringen
Bezuinigingen in het onderwijs
Privatisering
Minder militaire dreiging
o Collectieve lastenquote = totale lasten / bbp x 100
o Links georiënteerd:
Keynesiaanse begrotingsvisie (lenen mag)
Voorkeur grotere rol overheid, minder van de markt
Meer uitgaven sociale zekerheid en onderwijs
o Rechts georiënteerd:
Klassieke = liberale begrotingsvisie (lenen mag niet)
Voorkeur marktwerking = kleinere rol overheid
Meer uitgaven defensie en justitie
Thema 2; politieke en rationele besluitvorming
- Hoe komen beslissingen over overheidsingrijpen in de economie tot stand?
o Budgetmechanisme; het besluitvormingsproces waarbij wordt vastgesteld welke taken
de overheid uitvoert, wat dat mag kosten en hoe het wordt betaald.
o Prijsmechanisme; proces waarbij vraag en aanbod op elkaar reageren (marktsector)
o Stemprocedures
Beslissen met eenvoudige meerderheid
Beslissen met gekwalificeerde meerderheid (bij wijziging grondwet)
Unanimiteitsregel (soms bij Europese unie)
- Welke partijen spelen een belangrijke rol bij budgetmechanisme?
o Parlement
Stemt over voorstellen
Stemmenmaximalisatie = zo veel mogelijk stemmen willen
Risico; angst voor stemmenverlies, bijziende kiezers
o Minister van Financiën
Zorgt ervoor dat de totale uitgaven binnen de grenzen blijft
o Ambtenaren
Voeren het beleid uit
Politici en ambtenaren zijn afhankelijk van elkaar
Risico: budgetmaximalisatie = zo veel mogelijk voor eigen doel willen (ambtenaar
van onderwijs wil liever meer geld voor onderwijs dan voor milieu)
o Centraal Plan Bureau
CPB analyseert verkiezingsprogramma’s
Partijen zijn dit niet verplicht te doen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller daniquehesp. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.16. You're not tied to anything after your purchase.
