Summary
Samenvatting strafrecht
- Course
- Institution
Goede samenvatting van strafrecht, ik haalde hiermee een 16/20
[Show more]
Seller
Follow
elisebaeckelmans60
Content preview
StrafrechtHOOFDSTUK 1: NADENKEN OVER DE BESTRAFFING
1.1 KLEINE HISTORIEK VH STRAFRECHT
Oudste recht: gewoontes en tradities => conflicten w onderling opgelost = privekarakter
Bij lichte vergrijpen=> wraak afkopen dr schadevergoeding waardoor vrede w hersteld=>enige vorm v strafrecht:
overtredingen en straffen stonden vast en straf w is verhouding tot aard en ernst v vergrijp
Bij opkomst steden (1200)=> verbod op eigenrichting: vergelding w genomen dr overheid namens slachtoffers als
je klacht indiende =>wrede straffen, vernederend, publiekelijk
Late middeleeuwen=> erge misdaden mt w vervolgd, ookal w geen klacht ingediend=>rechterlijke macht gaat
vanaf nu ook zelf criminelen opsporen en vervolgen:
o Proces w geheim, strafuitvoering openbaar
o Tijdens strafprocedure: hoofdbewijsmiddel=bekentenis =>mag pas overgaan tot straffen als bekentenis w
afgelegd
o Straffen w wreed =>doodstraf die publiek w diende als moraal-les om goede burger te z
Hobbes, Locke, Rousseau, Rawls: ‘leer van het maatschappelijk verdrag’ of ‘sociaal contract’=wnr alle bestaande
structuren en instellingen, wetten, handhavers… afwezig z, komt natuurtoestand: situatie waarin alleen individuen
bestaan, zonder toezicht, zonder staat=>leidt tot chaotische en uiterst gevaarlijke situatie
o Natuurtoestand verlaten=>door door-regels-beheerste-SL: dr onderlinge afspraken kan SL tot stand w
gebracht waarv collectieve beslissing is om zich aan regels te onderwerpen=maatschappelijke verdrag +
levert legitimiteit vd staat op (gezag komt nt v bovenhand maar vanuit individuen)
Verlichting=>verlichtingsfilosofen reageerden op wrede onderzoeksmethoden zoals foltering=>leidde tot nieuwe
ideeën die vandaag ook nog gelden:
1 Proportionaliteitsbeginsel
2 Grondslag vh legaliteitsbeginsel (=geen straf zonder wet)
3 Subsidiariteitsbeginsel
1.2 DOODSTRAF
=wnr iemand vh leven w beroofd op grond ve vonnis dat is uitgesproken dr bevoegde rechter na strafrechtelijk
proces
RETENTIONISCHE LANDEN= landen die doodstraf behouden
GEDEELTELIJKE ABOLITIONISCHE LANDEN=landen die doodstraf enkel voorbehouden in oorlogstijd
ABOLITIONISCHE LANDEN= doodstraf bestaat nt in wet en praktijk
Opleggen v doodstraf aan minderjarigen is verboden in Verdrag vr Rechten vh Kind
Beccaria: tegenstander v doodstraf=>alternatief: levenslange gevangenisstraf
o Volgens hem wekt vooruitzicht vd doodstraf bij misdadiger de suggestie dat er toch niks te verliezen
is=>werkt contraproductief en disproportioneel
o Volgens hem: recht op leven is onoverdraagbaar en bijzonder omdat rechthebbenden er geen volledige
beschikkingsmacht over heeft
Kant => iedereen mt ervaren wat z daden waard z
Recht op bestraffing is gebonden aan 3 principes=magna carta:
1 Legaliteitsbeginsel: misdaden + straffen mt op voorhand in wet z vastgelegd en rechter mt wet
toepassen
2 Subsidiariteitsbeginsel: gedragingen z enkel strafbaar als bestraffing echt noodzakelijk is
3 Proportionaliteitsbeginsel: straffen mt in verhouding z met ernst vh misdrijf
Tijdens verlichting:
o Meer belang vr gevangenisstraffen
o Anderzijds kosten-baten analyse: wie rationeel te werk gaat, ziet dat kosten (straf) hoger is dan baten
(buit) en dus zien dat misdaad verliesgevend is
Voorwaarden doodstraf:
o Alleen bij ernstige misdrijven en na eerlijk proces
1
, Strafrecht
o Er mt recht z om in beroep te gn tegen doodvonnis + men mt gratie kunnen aanvragen
o Mag nt aan zwakzinnigen, minderjarigen op ogenblik vd feiten, zwangere vrouwen
o Mag gn spektakel z
o Mag nt gepaard gn met toebrengen v onnodige pijn
Anno 2021: vanuit Verenigde Naties veel pogingen ondernomen om doodstraf wereldwijd te bannen
1.2.1 DOODSTRAF IN EUROPA EN BELGIË
EU: verbod w verankerd in Handvest vd Grondrechten Unie
België:
o 1 vd laatste landen die doodstraf afschaft
o Doodstraf is ook in oorlogstijd afgeschaft
o Sinds 2005 afschaffing v doodstraf opgenomen in Grondwet
1.2.2 DOODSTRAF ID VS
Elke staat heeft eigen strafwetgeving mr uitspraken v Amerikaans Hooggerechtshof z binden vr alle deelstaten
Nt bij zwakzinnigen, nt bij minderjarigen, nt meer als dader geen dodelijk slachtoffer heeft gemaakt behalve bij
misdrijven tegen de Staat (vb spionage)
Garland: ‘doodstraf w verklaard vanuit politisering vh justitieel apparaat=> rechters, gouverneurs bemachtigen
zitje via publieke verkiezingen=>publieke opinie weegt zwaar door, ook in strafrechtelijk beleid=>veel mensen z
voorstander v doodstraf
Kans op veroordeling op doodstraf is vele groter bij slachtoffer dat blanke man is dan bij Afro-Amerikaanse man
1.3 LEVENSLANGE GEVANGENISSTRAF: MENSWAARDIG ALTERNATIEF?
Raad van Europa=>beschouwt levenslange gevangenisstraf zonder mogelijkheid op invrijheidsstelling als
onmenselijke straf
Europees Hof vr Rechten vd Mens stelt dat wnr er geen enkele hoop op invrijheidstelling is, is straf onmenselijk en
dus in strijd met art. 3 EVRM: verbod op foltering en onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing=>is
absoluut recht die niet kan worden ingeperkt.
=>Levenslange gevangenisstraf is in Europa dus geen onvoorwaardelijk mensenrechtelijk alternatief voor
doodstraf
In België= levenslang 30j
1.4 ACHTER DE TRALIES IN BELGIE
1.4.1 MENSENBEELD DOORHEEN DE GESCHIEDENIS
Voor 1830=>gevangenisstraffen gebruikt als dwang om schulden af te betalen e, tijdens onderzoek en proces om
te vermijden dat verdachte zou vluchten
Na 1830=>edouard Ducpétiaux w inspecteur-generaal vh gevangeniswezen=>ideeën berusten op rationeel
mensenbeeld=>terug te vinden in klassiek strafrecht
Klassieke leer: mens heeft vrije wil en kan kiezen tss goed en slecht=>mensbeeld: iemand die in staat is om
gevolgen v z handelen in te schatten en kosten-baten analyse te maken=>er w vaste straffen ingevoerd die nt
verhoogd/verzwakt w in individuele gevallen=>op die manier zouden baten v straf mt w overschaduwd door
kosten ervan
Ducpétiaux dacht dat criminaliteit opgelost kon w dr mensen tot inkeer te brengen via godsdienstige oefeningen
en gesprekken met aalmoezeniers=>delinquent komt automatisch tot verbetering
Lombroso=grondlegger vd positivistische stroming=>accent gelegd op gevaarlijkheidsgraad vmisdadiger meer
dan op eigenlijk gepleegde misdaad=>wou bewijzen dat er zoiets bestaat als geboren crimineel en dat je dit kon
herkennen aan uiterlijke kenmerken
Tss 2 wereldoorlogen w meer gewezen op determinerende factoren waardoor wilsvrijheid v dader + klassieke
strafrecht in vraag w gesteld =>recht op bestraffing steune nt langer op schuld mr op gevaar dat betrokkene vr
maatschappij betekend=>visie heeft tijdens WOII geleid tot misbruiken vh mensbeeld (afwijkende
ideeën=gevaarlijk)
=>GEVOLG: ontwikkeling nieuw sociaal verweer: blijft strafrecht hanteren om maatschappij te beschermen tegen
gevaarlijk gedrag + introduceert principe v respect vr grondrechten
Vandaag in België: nieuw sociaal verweer=heersende leer waardoor er geen misdrijf is zonder schuld=>rechter
krijgt mogelijkheid om bij straftoemeting straf in hogere mate te individualiseren, doel: sociale re-integratie vd
delinquent
2
, Strafrecht
in België: TWEESPORENSTELSEL: compromis tss klassiek strafrecht en sociaal verweer waardoor vr “normale”
delinquenten klassiek strafrecht gold en straf een moraliserende werking mt hebben omdat ze handelen uit vrije
wil, terwijl voor minderjarigen en geesteszieken nt gestraft w maar onderworpen w aan maatregelen
1.4.2 GEVANGENISPOPULATIE
België: 34 gevangenissen (17 in VL, 16 Wallonië en 1 Brussel)=>beheer is in handen vh directoraat-generaal
Penitentiaire Inrichtingen
ARRESTHUIZEN=gevangenissen vr personen die nog nr veroordeeld z en in voorlopige hechtenis zitten
STRAFHUIZEN=gevangenissen vr veroordeelden
GESLOTEN GEVANGENISSEN=klassieke gevangenissen met alle nodige bewakingsmiddelen en
veiligheidsvoorzieningen, gedetineerden brengen grootste deel vd tijd id cel door
HALFOPEN GEVANGENISSEN= gedetineerde kunnen overdag in werkplaatsen v gevangenis of buiten gevangenis
werken, ’s nachts mt ze verplicht in hun cel=>minder strenge veiligheidsmaatregelen
Sterkst vertegenwoordigde misdrijfcategorieën in België: diefstal met geweld, diefstal, drugs, al dan nt
gecombineerd met andere misdrijven, seksuele delinquenten vormen kleinere groep mr hun aandeel is, zeker
gestegen
Gevangenispopulatie: voornamelijk jonge, laaggeschoolde mannen afkomstig uit maatschappelijk kwetsbare
gezinnen met complexe problemen, in 2017 bestond gemiddelde dagelijkse bevolking per nationaliteit uit 56%
Belgen en 44% nt-Belgen, verhouding vrouwelijke - mannelijke gedetineerden is 4% - 96%
1.4.3 OVERBEVOLKING
Door reductionistische en expansionistische maatregelen
REDUCTIONISTISCH BELEID=in België vooral gevoerd dr in te grijpen via nt- of gedeeltelijke uitvoering v
gevangenisstraffen met straftotaal tem 3j + elektronisch toezicht w gebruikt om omvang v populatie te beheersen
=>land werd hiervoor op vingers getikt dr Raad v Europa
In combinatie met personeelstekorten heeft overbevolking in veel gevangenissen impact op normale beoefening v
activiteiten
1.4.4 ANDERE PROBLEMATIEKEN ID GEVANGENIS
Suïcide, druggebruik, toegang tot adequate gezondheid en psychiatrische zorg vr gedetineerden, besmettelijke
ziekten, geestelijke gezondheidsproblemen
In België: suïcide in detentie ligt 6x hoger dan id SL, meeste zelfmoorden gebeuren in 1 e maand v vrijheidsberoving
Gofman: gevangenis= totale institutie dat gekenmerkt w dr fundamenteel onderscheid tss grote groep bewoners
en kleine groep die hen controleert
ROLE STRIPPING= in buitenwereld heb je verschillende sociale rollen (papa, broer, wn,…), in gevangenis verlies je
al die rollen en ben je nog maar 1 persoon
MORTIFICATION= dr verlies v autonomie, privacy en controle over eigen leven w je rol en identiteit v gedetineerde
en delinquent aangeleerd
1.4.5 IMPACT OP WETGEVING
Vanaf 1980:
o Ontstond binnen justitie mogelijkheid om hulpverlenend tss te komen=>ontstaat samenwerking tss justitie
en welzijn
o Invoering BASISWET=vrijheidsstraf/vrijheidsbenemende maatregel mt uitgevoerd w in psychosociale,
fysieke en materiële omstandigheden die waardigheid vd mens eerbiedigen, die behoud of de groei vh
zelfrespect v gedetineerde mogelijk maken en die hem aanspreken op z individuele en sociale
verantwoordelijkheid
o Uitvoering vd vrijheidsstraf/vrijheidsbenemende maatregel mt vermijdbare detentieschade
voorkomen=>veroordeelden w overeenkomstig id gelegenheid gesteld om constructief mee te werken aan
de realisering vh individueel detentieplan
Problemen/spanningsvelden detentieplan:
o Plan w opgesteld rekening houdend met mogelijkheden vd gedetineerde en vd penitentiaire
administratie=> risico dat HV al te makkelijk mee stapt in concept v sociale integratie zoals dat door
Justitie voorop w gesteld
o Bijkomend=>gedetineerden stellen zelf dat échte straf pas begint als ze buiten komen=>hebben gevoel
dat SL hen blijft stigmatiseren
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller elisebaeckelmans60. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.64. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
50155 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now