Dit is een samenvatting waarin alle thema's worden behandeld die zijn besproken tijdens de hoorcolleges en werkgroepen voor het tentamenonderdeel bestuursrecht.
Na de bestudering van dit thema kan de student:
- Een definitie geven van het begrip bestuursrecht.
- Uitleggen hoe het bestuursrecht zich verhoudt tot andere belangrijke rechtsgebieden, zoals
het staatsrecht, het privaatrecht en het strafrecht.
- Onderscheid maken tussen privaatrechtelijke en publiekrechtelijke bevoegdheden.
- Een aantal belangrijke kenmerken van publiekrechtelijke bevoegdheden benoemen.
- Onderscheid maken tussen ‘algemeen bestuursrecht’ en ‘bijzonder bestuursrecht’ en
uitleggen wat het belang van dit onderscheid is.
- Uitleggen dat het bestuursrecht zowel een instrumentele dimensie (instrumentele functie)
als een waarborgdimensie (waarborgfunctie) kent.
- Het onderscheid tussen regelgevende bestuursbevoegdheden en uitvoerende
bestuursbevoegdheden globaal toelichten.
- Uitleggen dat er meerdere wetgevers zijn, hoe de wetten heten die deze wetgevers maken
en toelichten wat normenhiërarchie inhoudt.
Nederland bestuurd door openbaar bestuur. Dit is het deel van overheid dat bezig is met besturen.
Besturen = veranderen van rechtsposities van burgers: het ordenen, reguleren en sturen van
activiteiten en regels handhaven. Openbaar bestuur behartigt het algemeen belang.
Bestuur is uitvoerende macht van trias politica.
Openbaar bestuur gecontroleerd door democratisch gekozen vertegenwoordigende organen.
Regering is belangrijke bestuur + gecontroleerd door parlement. Besturen op decentraal niveau:
provincie en gemeente (college van burgermeester en wethouders).
Artikel 10 Waterschapswet: algemeen bestuur, dagelijks bestuur en voorzitter.
In democratische rechtsstaat: wetgever bepaalt hoofdlijnen van bestuursrecht.
Besturen wordt vaak gedaan door middel van het nemen van besluiten.
Besluit = rechtshandeling omdat het een verandering beoogt in de wereld van het recht.
Op rijksniveau is de voornaamste taak van het bestuur = opstellen van algemene regels bij algemene
maatregel van bestuur (AMvB).
Geschiedenis bestuursrecht:
- Periode tot 1795:
Heffingen geïnd om openbare orde te bewaken + meer centrale regelingen gemaakt.
- Periode 1795-1848:
Vestiging eenheidsstaat: snelle ontwikkeling bestuursrecht, ministeries (departementen)
kwamen tot stand, ontwikkeling van parlementair stelsel, vertrouwensregel en politieke
ministeriële verantwoordelijkheid, het Meerenberg-arrest: koningen geen zelfstandige
bevoegdheden meer op grond van Grondwet, vestiging van democratische rechtsstaat.
- Periode na 1848: hoeveelheid bestuurswetgeving groeit, na Tweede Wereldoorlog werd
Nederland verzorgingsstaat. Eerst kwamen er klassieke grondrechten en daarna sociale ( =
taken voor de overheid).
Bevoegdheden van het bestuur:
- Vaststellen van AVV’s: kan in wetten in formele zin, in AMvB’s en verordeningen. Dit is
gedelegeerde regelgeving.
- Vergunningen verlenen. Wetgever verbiedt bepaalde activiteit en maakt het strafbaar,
waarna burger om toestemming kan vragen om het toch te doen.
, - Handhaven: belangrijke is last onder bestuursdwang. Artikel 5:21 Awb omschrijft wat een
last onder bestuursdwang is. Het is een herstelsanctie met daarin:
een last tot “geheel of gedeeltelijk herstel van de overtreding“
de bevoegdheid om “de last door feitelijk handelen ten uitvoer te leggen, indien de
last niet of niet tijdig wordt uitgevoerd” (bestuursdwang).
In normale mensen taal is de last onder bestuursdwang dus twee dingen:
een opdracht om iets te doen en
een waarschuwing dat als je dat niet doet, de overheid het zelf gaat doen
- Verlenen van vrijstellingen of ontheffingen van AVV’s.
Bestuur moet een bevoegdheid gebaseerd op de wet hebben om bindende besluiten te kunnen
nemen = beginsel van wetmatigheid van bestuur / legaliteitsbeginsel of legaliteitsvereiste. Dit
waarborgt rechtszekerheid.
Wetgever bepaalt welke belangen het bestuur moet meewegen bij het nemen van een besluit.
Alleen deze mogen worden meegewogen = specialiteitsbeginsel.
Bestuursrecht:
- Waarborgdimensie = burger krijgen bescherming tegen onrechtmatig overheidsoptreden
- Instrumentele dimensie = bestuursbevoegdheden dienen als instrument voor bestuur
Bestuursbevoegdheden = vorm van publiekrechtelijke bevoegdheden. Alle publiekrechtelijke
bevoegdheden: uitgeoefend door wetgevende macht of uitvoerende macht (bestuur) of
rechtsprekende macht.
Kenmerken:
- Bevoegdheid = vermogen van orgaan om rechtsgevolgen teweeg te brengen.
- Publiekrechtelijk = bevoegdheid van overheidsorgaan om positief recht te creëren en te
handhaven.
- Door overheidsorgaan = uitoefening van publiekrechtelijke bevoegdheid is eenzijdig
Bestuursrechtelijke rechtsbescherming: belanghebbende maakt bezwaar tegen besluit, vervolgens
beroep bij bestuursrechter en daarna eventueel bij hogere bestuursrechter.
Formeel bestuursrecht = procedure bij het nemen van besluiten, vorm en inrichting van besluiten
- Bestuursprocesrecht
- Besluitvormingsrecht
Materieel bestuursrecht = vooral over inhoud van besluiten. Over rechten en plichten van burgers.
Bestuursrecht te verdelen in algemeen deel & bijzondere delen. Bestuurswetgeving in Nederland =
erg gefragmenteerd.
In 1994 kwam eerste deel van Algemene wet bestuursrecht: bevat algemene leerstukken en
rechtsnormen van bestuursrecht.
Vanaf 20e eeuw ging wetgever steeds meer vaag geformuleerde regels maken waarin discretionaire
bevoegdheden werden toegekend: bestuur kreeg meer vrijheid. Op een gegeven moment moest die
vrijheid worden genormeerd door algemene beginselen (bijv. algemene beginselen van behoorlijk
bestuur).
Organieke wetgeving is wetgeving dat tot stand komt doordat er een opdracht daartoe is gegeven in
de Grondwet.
, Het Meerenberg-arrest is een zeer belangrijk arrest omdat hiermee de Nederlandse rechtsstaat
definitief is gevestigd. In dit arrest heeft de Hoge Raad bepaald dat de Koning alleen maar AMvB’s
kan uitvaardigen als ze zijn gebaseerd op de Grondwet of een uitdrukkelijke bepaling in een wet in
formele zin. Hiermee werd de wetmatigheid van het bestuur bevestigd. Dit werd een beetje
gerelativeerd in de Grondwet van 1887. In deze Grondwet stond dat AMvB’s in principe zelfstandig
mochten worden vervaardigd, tenzij deze bepalingen inhielden die door straffen te handhaven zijn
(art. 89 lid 2 Grondwet). In praktijk is heel weinig ruimte voor zelfstandige AMvB’s omdat veel
bepalingen door straffen te handhaven zijn.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lynn14. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.75. You're not tied to anything after your purchase.
