Samenvatting Basisboek Integrale Veiligheid
Hoofdstuk 13 Organisatie- en omgevingsbewustzijn
13.1 Introductie
In het landelijk beroepsprofiel van de opleiding integrale veiligheidskunde is een definitie van organisatie- en omgevingsbewustzijn
opgenomen.
“De veiligheidskundige signaleert relevante ontwikkelingen in de omgeving van de organisatie, kan daarop anticiperen en is in staat
om deze te vertalen in beleid. Hij benut deze kennis ten behoeve van de organisatie en/of het eigen vakgebied. De veiligheidskunde
kan relaties en effecten van het politieke en bestuurlijke krachtenveld binnen en buiten de organisatie inschatten, begrijpen en weet
op bassi hiervan te handelen.”
Als IVK’er moet je oog hebben voor het ontstaan van incidenten en ongewenste gebeurtenissen.: incidentbewustzijn.
13.2 landschap van organisatie- en omgevingsbewustzijn
Door vragen te stellen over wat je ziet en wat er gebeurt, krijg je langzaam door wat er aan de hand is. Je wordt je bewust van je
omgeving en de organisatie waarin je werkt of te gast bent. Door te kijken en vragen testellen, zet je de radar aan die jouw
bewustzijn van omgeving en organisatie doet toenemen.
Reden voor benoemen radar als metafoor voor omgevings- en organisatiebewustzijn.
1. Korter woord
2. Grenzen tussen organisatie- en omgevingsbewustzijn worden steeds vager (zeker in het veiligheidsveld).
3. Naast de traditionele organisatie- en omgevingsbewustzijn moet je goed in de gaten hebben wat een incident is of wat er
mogelijk een kan worden. Je zou het incidentbewustzijn kunnen noemen.
Je moet je bewust zijn van de situatie als geheel. Je moet dus continue je radar aan hebben staan om de juiste situation awareness
(SA)te bereiken. SA is kortgezegd dat je je bewust bent van de situatie en de omgeving waar je in zit.
13.3 Herijken
In je eigen omgeving weet je radar precies wat er gebeurd en wat gevaarlijk is, dit is in je vertrouwde bubbel. Maar om je verder te
ontwikkelen moet je buiten en tussen je bubbel kunnen kijken, het herijken van je radar. Het is aan jou om je radar steeds verder te
verfijnen en te verbeteren. Door nieuwsgierig te zijn, te lezen en (jezelf) vragen te stellen. Te leren en evalueren dus. Je moet echter
ook iets afleren en dat is kijken met een vooringenomen standpunt. Als IVK’er moet je weten wat er gebeurd, je hoeft het er niet mee
eens te zijn. Kortom het is belangrijk v oor de IVK’er om te zien wat er gebeurd, niet om er een mening over te hebben die goed valt
in je eigen bubbel, eigen vooringenomenheid.
13.3.1 Incidentbewustzijn
Een belangrijke taak van de IVK’er is het herkennen van veiligheidsrisico’s en he adviseren over en maken van beleid om dergelijke
risico’s te beperken en beheersen. Het is belangrijk onderscheid te maken naar vier verschillende incidenttypen. Elk type heeft zijn
eigen kenmerken en vraagt om specifieke deskundigheid en competenties. In deze paragraaf onderkennen we vier verschillende
vormen van een ongewenste gebeurtenis. Die baseren we op de systematiek uit de ISO 22301, de internationale standaard voor
business continuity managementsystemen (NEN-ISO 2019
13.3.2 Vier typen ongewenste gebeurtenissen
• Noodgeval (emergency):
Een onverwachte gebeurtenis met mogelijk gevaar voor levens en/of grote schade die zo snel mogelijk beheerst moet worden.
Keywoorden: Redding, spoed, blussen, ontruimen, evacueren, gevaar, mensenlevens, uitbreiding, opschaling, indammen, beheersen,
gaswolk neerslaan, gewonden.
• Disrupties:
Verstoringen van bedrijfsvoering of dienstverlening van een organisatie, waardoor producten en diensten niet meer volgens vooraf
gedefinieerde, acceptabele niveaus geleverd kunnen worden. Heir moet de afdeling operatie aan de slag, dit gaat meestal voer
business continuity.
Keywoorden: stremming, opstopping, downtime, uitgevallen, schade, onbeschikbaar, kapot, storing, uitval, onbetrouwbaar,
onbeheersbare drukte (crowd), uitwijken, wachttijd.
• Dreingingen:
Incidenten die zich in de nabije toekomst aandienen met mogelijk ernstige gevolgen voor de veiligheid, gezondheid en continuit eit,
waardoor mogelijk een noodgeval, disruptie of crisis ontstaat.
Keywoorden: onzekerheid, afzetten, onderzoek, onbekend, weak signals, alertering, status, kwetsbaarheid, bewaken, beschermen,
onzeker.
• Crisis:
Een abnormale en instabiele situatie die de strategische doelstellingen, de reputatie of levensvatbaarheid van de organisatie in
gevaar brengt. Een crisis kan voortkomen uit een van de andere drie incidenttypen, maar soms staat het ook geheel op zichzelf. Crisis
zijn bijna altijd sociale constructen. Dat betekent dat wat als een crisis wordt gezien, gebaseerd is op de cultuur en datgene wat
mensen onaanvaardbaar vinden. Et zijn schurende normen en waarden van een samenleving of grote groepen daarbinnen. Daarom
zijn crisis sterk verboden met de organisatie en omgeving.
Keywoorden: aansprakelijk, schuld, incompetentie, fout, onduurzaam, alweer, negeren, arrogant, graaiers, onverantwoord, verwijtbaar,
reputatie, imago, beeldvorming, politiek.
Onderlinge verbindindingen van emergency, disrupty, dreiging en crisis:
Noodgeval, disruptie, dreiging en crisis zijn vaak met elkaar verbonden. Elke ongewenste gebeurtenis scoort
in meer of mindere mate op elk van de vier basisvormen, maar ontwikkeld zich soms ook van de ene naar de
andere vorm. Dat is niet altijd direct zichtbaar. We noemen het een verstopte gebeurtenis en die moet
eigenlijk op de radar van elke IVK’er staan: wat komt hier mogelijk nog achter vandaan?
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller RvdBurg. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.17. You're not tied to anything after your purchase.
