De samenvatting gaat over de lessen, de powerpoints en de syllabus. Het gaat onder andere over de cultuurstromingen, de historiek, cultuur elementen en eigenschappen, cultuur in sociaal werk, beeldvorming,...
1. Inleiding
Twee discussies die de Vlaamse canon vormen (= wat we in de Vlaamse traditie
willen):
1. Wij en zij discussie
2. Hoe leven wij, wat willen wij wel / niet
Van mensen wordt verwacht dat ze zich aanpassen aan de maatschappij, maar de mens
wilt zijn eigenheid bewaren.
Deel 1: Cultuur: enkele kaders
1 Inleiding
➢ Oorspronkelijke betekenis cultuur: bewerking van de bodem
○ Alles wat aan de natuur toegevoegd wordt
○ Ingrijpen, bewerken en beheersen van de natuur
➢ Het heeft te maken met aspecten van het menselijke zijn en handelen die in relatie staan
tot wat we leren als deel van een samenleving.
○ Het grootste deel wordt onbewust aangeleerd
➢ Cultuur is een antropologisch begrip
1.1 Antropologie als vertrekpunt voor een definitie kader
➢ Ontstond midden van de 19de eeuw
➢ Het voelde zich aangetrokken tot de niet-Europese of ‘inheemse’ samenleving ⇨ Ze
gingen de schriftloze culturen bestuderen
➢ Ze noemden zichzelf de etnologen of volkenkundigen
➢ Doel studie: het bestuderen van anderen
➢ Ontstaan door Europese expansie, slavernij en kolonisering
⇨ Voor het eerst intensief contact met andere samenlevingen
➢ Deze beweging was vooral in Europa, ze registreren feiten van inheemse culturen voordat
ze van de aardbodem verdwenen (ze focussen zich vooral op de verschillen)
➢ Werden de primitieve cultuur genoemd
➢ Antropologie wordt ook wel het kind van het kolonialisme genoemd
➢ Kolonialisme werd toen beschouwd als gelijke ruil: het aanleren van beschaving tegenover
arbeid en grond
, 1.2 Omschrijving antropologie
➢ Tot na WO2 de termen etnologie en volkenkunde met hun klassieke invulling
(het verzamelen van informatie over de primitieven)
➢ In realiteit beperkte de etnologie zich tot het beschrijven van 1 volk, en nog lieft
in traditie van natuurwetenschappen
○ Hier kwam kritiek op
○ Stelde ook vast dat deze informatie niet of verkeerd gebruikt werd
➢ Vanaf jaren ’50 door VS: “culturele antropologie”
○ Het is een middel om na te denken over hedendaagse samenlevingen
en indien mogelijk een bijdrage te leveren aan concrete vraagstukken
○ Interpretatieve en humanistische benadering
○ Informatie door veldwerk
➢ Twee definities:
1. Letterlijk de studie (logos) van de mens (anthropos) – Stroeken, 2013
2. Of nog de studie van de mensheid zoals Pinxten voorstelt – Pinxten, 2009
1.3 Wat is cultuur vanuit antropologisch perspectief
➢ Het is fascinerend en zeer ingewikkeld
➢ Het kan gaan over een cultuur van een regio (dominante gewoonten en gebruiken) of over
een groep in een regio (bv de Turken in Gent)
➢ Of cultuur tout court (bv muziek, kunst,…), eetcultuur, internetcultuur,… - We hebben een
definitie nodig om grenzen te geven aan cultuur
○ Actueel thema met migratie -> we willen onze cultuur beschermen
○ Het is van alle tijden, alleen ervaren we het anders
➢ British Association for the Advancement of Science in 1872 een inventaris van
cultuurelementen
○ Een oplijsting om daaruit te categoriseren om tenslotte definities te weerhouden
1.4 Historiek en dynamiek van definities
1.4.1 De aanzet… cultuur krijgt een gezicht
➢ Eerste definitie van Edward Tylor, hij gaf hierin aan wat cultuur kon zijn:
○ Kennis en overtuigingen waren vooral zaken die verworven worden –
ofwel (aan)geleerd – door de leden van een sociale groep en zo vormden
ze een geïntegreerd systeem.
○ Deze definitie heeft zeer lang stand gehouden
➢ In die tijd cultuur en de definitie een erg etnocentrische (=eigen cultuur
, voortrekken) en normatieve invulling
➢ Tylor maakte een onderscheid tussen een mate van cultuur als meerder of als mindere
mate van de beschaving
○ Nu is de mate gelijkwaardig
➢ Nieuwe definitie: Het is het complexe geheel van kennis, geloof, kunst, moraal, recht,
gewoonte en ieder ander vermogen of andere hebbelijkheid waarmee de mens zich
omringt als lid van de maatschappij.
○ Overal ter wereld is een gelijkaardig fenomeen genaamd cultuur
○ Deze zijn ongeveer gelijkaardig van vorm
○ Het gaat in tegen de heersende vrije wil
○ Cultuur bevat een welbepaalde vorm, structuur, aard en systeem die voorbij gaat
aan wat de mens construeert
➢ Tylor starte een nieuw soort denken over cultuur als complex geheel, hij maakte het zo
mogelijk om het te bestuderen vanuit het wetenschappelijke perspectief
➢ Eerste definitie benadrukte:
○ Cultuur is aangeleerd: in een context van een bepaalde groep
○ Cultuur is een complex geheel
○ Cultuur is alleen in context van een samenleving
○ Cultuur is een breed begrip
➢ Tekortkomingen:
○ Het feit dat cultuur een resultaat was van de menselijke vervulling
○ Verwijst weinig naar de constante verandering, geschiedenis en complexiteit •
Zegt niks over de moeilijkheid om er grip op te krijgen
○ Het kan niet wetenschappelijk bestudeerd worden
➢ Tylor was de eerste die cultuur zo kon benaderen en dus een serieuze studie mogelijk
maakte
➢ Het is deels gevoed door het evolutionisme
1.4.2 Het evolutionisme: de klassieke visie op cultuur
1.4.2.1 Achtergrond
➢ Eurocentrisme: alles vertrekt vanuit Europa
➢ De verlichting: uit de donkere periode, we mogen eindelijk zelf denken, het ontstaan van
de modernere wetenschap
➢ België had een kolonie Kongo: hier gebeurde afschuwelijke zaken
○ De wilde in onszelf kwam hier naar boven
➢ Veel ontdekkingsreizen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller axellederop. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.12. You're not tied to anything after your purchase.
