Hfst 2: Hout
2.1 Hout en zijn eigenschappen
Inleiding
Voornaamste houtlanden: Finland, Rusland, Zweden, Canada & rond de evenaar
Gebruikt voor: Eigenschappen:
• Constructiemateriaal • Grote sterkte bij laag eigen gewicht
• Grondstof • Gemakkelijk bewerkbaar
• Brandstof • Esthetische mooi
• Van nature hernieuwbaar
• CO2 neutraal
• Energiezuinig
• Recycleerbaar
Hout heeft anistrope structuur:
eigenschappen zijn in alle richtingen anders
Opbouw van het hout
Dwarsdoorsnede
• Merg:
o doorsnede van enkele mm
o zacht
o functie: eerstejaarsstengel
• kernhout:
o functie: geeft mech weerstand
o (meestal) donkerder als spinthout
• Spinthout:
o Functie: water en voeding tot aan de bladeren transporteren
o Laatst gevormde deel
• Cambium
o Teeltweefsel → maakt diktegroei mogelijk
o Mei → augustus: nieuwe cellen
• Bast:
o Ontstaat uit cellen van cambium
o Functie: dalende sapstroom
• Schors:
o Gevormd van afgestorven delen van de bast
o Functie: Bescherming tegen temp, vochtigheid & mech invloeden
,Celgroei
• Celwand:
o boom krijgt stevigheid door verdikking van celwand
o samenstelling: cellulose (celstof) & lignine (houtstof)
▪ lignine houdt de cellulosedraden bij elkaar
• celruimte:
o wordt omsloten door celwand
o levende cellen: gevuld met voedingsstoffen
o dode cellen: gevuld met afvalproducten
▪ bv looistoffen die de boom beschermen tegen insecten & brand
• intercellulaire ruimte
• middenlamel
o verbindt aan elkaar grenzende cellen
Het houtweefsel of bestaandweefsel
Houtcel wordt een houtvezel door te verhouten
Houtweefsel = groep van cellen
Groot verschil tussen hout van loof- of naaldbomen
Bijzondere vormingen
Groeiringen
Elke groeiperiode ontstaat er een nieuwe laag houtcellen tussen hout en cambium → groeiringen
(duidelijk zichtbaar in transversaal vlak van de boom)
Onze streken: groeiperiode onderbroken in de herfst om in januari weer te starten
→ vroeghout/voorjaarshout = hout gevormd in eerste deel (groeit snelste & lichter van kleur)
→ laathout/zomerhout = kleinere cellen met dikkere wanden gevormd in 2de deel
Groeibreedte en schrijnwerkhout vs constructiehout
Naaldbomen:
dikte van laathoutzone = cte → schommelingen in dikte van jaarringen komt door
vroeghoutzone
Naaldhout met snelle groei (brede ringen & poreus vroeghout) < naaldhout met trage groei
(smalle ringen & weinig poreus vroeghout)
Ringporig loofhout:
Vroeghoutzone blijft ongeveer gelijk qua breedte → schommeling in dikte door laathout
Sapstroom is enkel in de buitenste lagen van de boom: het spinthout.
Waar de sapstroom stopt verkernt het hout: het kernhout.
Kernhout Spinthout
Vochtgehalte Hoger Lager → voor bouw minder
waardevol
Kleur Donkerder Lichter
Geur en smaak Sterkst Minst sterk
Duurzaamheid Meest duurzaam Minst duurzaam:
• Voedsel in spinthout
is deels giftig
• Vaten afgesloten
Beschermbaarheid Moeilijker te Makkelijker
beschermen beschermingsproducten op
toe te passen
Eigenschappen van hout
Vochtgehalte
Hygroscopisch materiaal → kan vocht opnemen of afgeven ifv het heersende klimaat
Houtvochtigheid = de tot hoeveelheid water aanwezig in een stuk hout, in verhouding tot het
absolute drooggewicht van datzelfde stuk hout
Verschilt voor spinthout en kernhout → spinthout bevat sws meer water als kernhout
Houtdeel met kern- en spinthout → scheurvorming bij droogproces door verschillende
droogtijden
2 soorten water:
• Gebonden water: in celwanden; 30%
• Vrije water: in celholten en in openingen tussen cellen; verdwijnt het makkelijkst
Droging: 1) vrije water 2) gebonden water
Vezelverzadiging:
• wanneer er in het hout enkel nog gebonden water aanwezig is
• hoge vezelverzadiging → makkelijker zwammen
Zwellen en krimpen van hout: afstaan of opnemen van gebonden water
Opnemen van gebonden water → mech eigenschappen ↓ (andersom bij afgeven)
Vochtgehalte bepalen: elektrische weerstand meten met elektr vochtmeter (7%-25% vocht)
Progressief drogen:
• Groen hout: gebonden en vrij water
• Vezelverzadiging
• Halfdroog hout: 23% - vezelverzadiging
• Handelsdroog hout: 18 – 23% (gewenst voor spanten)
, • Luchtdroog hout: 12 – 18% (geschikt voor buitenschrijnwerk)
• Kamerdroog hout: ≤12% (binnenschrijnwerk zonder centrale verwarming: 10 – 12%; met
centrale verwarming: 6 – 8%)
Evenwichtsvochtgehalte: vaste waarde van vocht bij relatieve luchtvochtigheid
Krimp bepaald de beweging van een stuk hout in een bepaalde richting
Verhouding tangentiële krimp/radiale krimp = groot → hout = onstabiel/onderhevig aan trek
= klein → hout = stabiel en werkt weinig
→ deze verhouding bepaalt de vormverandering
Oorzaak vormverandering: spanningen die optreden door krimp / vochtgradiënt bij drogen
Krimp vergroot van binnen naar buiten
Vochtbeweging = diffusie; afhankelijk van:
• Houtsoort
• Temp
• Vochtgehalte vh hout en lucht
• Snelheid luchtstroom over opp
• Richting vochtbeweging
Volumegewicht VG
Hout is samengesteld uit zeer veranderlijke verhoudingen
Werkelijk gewicht (volumegewicht) afh van: opbouw & vochtgehalte
Beschrijving van houtsoorten: VG gegeven voor vochtgehalte van 15%
Praktisch belang van VG: transport & gewicht constructie & isolerend vermogen (hoog bij laag VG) &
langere brandweerstand bij hoog VG
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller roosjanssen0. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.61. You're not tied to anything after your purchase.