Staatsrecht: KORTE samenvatting aan de hand van leerdoelen + bulletpoints
5 views 0 purchase
Course
Staatsrecht (RGPST00105)
Institution
Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Book
Beginselen van het Nederlands staatsrecht
Een hele korte en bondige samenvatting van Staatsrecht, waarin alle onderwerpen worden behandeld aan de hand van leerdoelen per onderwerp + bijbehorende artikelen.
Al het relevante wat je moet voor het tentamen wordt behandeld!!
Week 1 – Staat, overheid en constitutie
Wat is een democratische rechtstaat, welke elementen spelen hierin de hoofdrol
en wat is de betekenis en relevantie van die elementen?
Democratie:
Besluitvorming bij meerderheid
Volksvertegenwoordiging door directe/indirecte verkiezingen
Rechtstaat:
Staatsvrije sfeer: overheid bemoeit zich niet met klassieke grondrechten
o Staat kan gezag uitoefenen door dwanguitoefening, maar moet
daarbij alsnog de klassieke grondrechten waarborgen
Legaliteitsbeginsel: basis moet in de wet liggen
o Controle vooraf: overheidshandelen berust altijd op voorafgaande
regel
Machtenscheiding: wetgevend, uitvoerend, rechtsprekend
o Controle achteraf: controle op overheidshandelen
Onafhankelijke rechter: voor geschillen tussen burger-staat
Welke bronnen van staatsrecht zijn er en wat is de hiërarchische verhouding?
Statuut
Grondwet
Wetten in formele zin
Ministeriële regeling
Provinciale verordening
Ongeschreven staatsrecht bestaat pas als er een rechtsovertuiging is bij
betrokkenen dat zij zo horen te handelen. Bijvoorbeeld: vertrouwensregel in
parlementair stelsel.
Week 2 – Regering en Staten-Generaal
Hoe krijgt het democratie in het Nederlandse kiesstelsel vorm in de wijze waarop
de Tweede Kamer wordt samengesteld?
Wetgevers zijn regering en Staten-Generaal gezamenlijk. Voor alle wetten en
koninklijke besluiten geldt contraseign niet alleen koning ondertekend, maar
ook staatssecretaris / minister. Voor AMVB’s gelden veel handelingen
Raad van State moet gehoord worden
Afdeling advisering moet om advies gemaakt worden
Melding bij RvS
Tweekamerstelsel sinds 1815.
Passief kiesrecht: recht om gekozen te worden art. 56 Gw geldt voor Eerste en
Tweede kamer.
Actief kiesrecht: recht om te kiezen art. 54 en 55 Gw.
Nederland heeft een evenredige vertegenwoordiging = elke stem wordt geteld
en er gaat geen stem verloren. Nadeel geen enkele partij behaalt als enige de
meerderheid, dus er is een coalitie nodig.
De Eerste Kamer is voor checks and balances extra stap binnen
wetgevingsprocedure. Maar niet geheel democratisch, aangezien ze niet direct
door het volk zijn verkozen, maar door getrapte verkiezingen
Bestaat uit 75 leden art. 51 Gw
Verkiezing 3 maanden na verkiezing van de provinciale staten art. 55 Gw
o Evenredige vertegenwoordiging art. 53 lid 1 Gw
Tweede Kamer
Bestaat 150 leden art. 51 lid 2 Gw
, Leden die ouder dan 18 jaar en Nederlands zijn art. 54 lid 1 Gw
Tweede Kamer is een onafhankelijke organisatie ministers en
staatssecretarissen hebben wel toegang tot vergaderingen, maar geen
stemrecht. = waarborgen van democratie.
Welke staatsrechtelijke bevoegdheden zijn er en wat is de onderlinge
verhouding?
Centraal staat checks and balances bevoegdheden controleren elkaar en
houden elkaar in evenwicht.
Grondwet 1815: wetgevende macht lag bij het parlement en de uitvoerende
macht lag bij de koning.
Grondwet 1840: contraseign, vanwege strafrechtelijke verantwoordelijkheid.
Grondwet 1848: politiek ministeriële verantwoordelijkheid
Centrale keuzes in de handen van de ministers
Dualisme van regering en volksvertegenwoordiging: regering en Staten-Generaal
hebben eigen verantwoordelijkheid, zijn nevengeschikt en zijn hiërarchisch even
hoog. Regering heeft initiatief voor wetgeving en besluit en
volksvertegenwoordiging controleert dat.
Parlementair meerderheidskabinet: coalitie heeft de meerderheid tegenover
oppositie.
Parlementair minderheidskabinet: regeerakkoord heeft geen meerderheid.
Extraparlementair: passieve, niet duidelijk gerichte meerderheid. Er is geen
binding tussen kabinet en parlementaire meerderheid.
Sinds 2012 nieuw formatieproces met informateur art. 139 RvOTK
De Kamer kan de procedure zelf aanpassen art. 154 RvO
Over welke controle-instrumenten beschikken leden van de Staten-Generaal?
Motie van wantrouwen: leidt tot ontslagaanbieding door vertrouwensbreuk.
Ook vertrouwensbreuk als minister vermeldt dat hij geen verwerping tegen
zijn wetsvoorstel wil.
Vanuit de vertrouwensnorm wordt er door de Eerste Kamer veel druk opgelegd
dreigen op te stappen als Tweede Kamer een wetsvoorstel niet aanneemt.
Week 3 – Wetgeving, wetgevende bevoegdheid en Grondwetsherziening
Waarom zijn wetten het hoogste belang in een democratische rechtsstaat?
Wet naleven voorkomen van willekeur. Willekeur is in strijd met
legaliteitsbeginsel.
Meerenberg-arrest: geen AMvB zonder grondslag in de wet (in formele zin).
Uitzondering: als de bepaling niet door straffen gehandhaafd wordt art. 89
lid 2 Gw
Welke wetgevers zijn er, langs welke procedures komt hun wetgeving tot stand
en wanneer kan regelgevende bevoegdheid gedelegeerd worden?
Raad van State is onafhankelijk van de regering Afdeling advisering en
Afdeling bestuursrechtspraak
Voor het leven benoemd art. 74 lid 2 Gw
Rechtspositie bij wet geregeld art. 74 lid 5 Gw
Beperkte mogelijkheden tot ontslag art. 74 lid 3 en 4 Gw
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller suzannevisscher1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.43. You're not tied to anything after your purchase.
