De samenvatting is grotendeels gebaseerd op de cursus, naar mate de laatste hoofdstukken heb ik mij meer gericht op de power-points van tijdens de les en mijn eigen notities.
Sociologie 2022 - W. Weyns
Hoofdstuk 1. Sociologische Verbeelding........................................................................................................................3
1.1 Het ‘sociologisch bewustzijn’ is tamelijk recent....................................................................................................3
1.2 De sociologische verbeelding ontstond in crisistijden/ uit crisisbesef....................................................................3
1.3 De twee ‘revoluties’...............................................................................................................................................3
1.4 Intermezzo: beleefde verandering..........................................................................................................................4
1.5 Het sociaal probleem als bron v/d sociologische benadering.................................................................................4
1.6 Wright Mills over sociologische verbeelding........................................................................................................5
1.7 Twee voorbeelden van sociologische verbeelding: Compte en Spencer................................................................5
Hoofdstuk 2. Cultuur en Maatschappij............................................................................................................................7
2.1 Het begrip cultuur..................................................................................................................................................7
2.2 De menselijke soort en co-evolutie........................................................................................................................7
2.3 Sociale instituties...................................................................................................................................................8
2.4 Culturelere diversiteit............................................................................................................................................8
2.5 Culturele identiteit en etnocentrisme.....................................................................................................................9
2.6 Culturele universalia..............................................................................................................................................9
2.7 Contact tussen culturen..........................................................................................................................................9
Hoofdstuk 3. Maatschappij types...................................................................................................................................10
Hoofdstuk 4. Socialisatie...............................................................................................................................................11
4.1 De mens als sociaal wezen...................................................................................................................................11
4.2 Opvoedingspatronen............................................................................................................................................11
4.3 De vroege ontwikkeling v/h kind.........................................................................................................................11
4.4 Theorieën over de ontwikkeling v/h kind............................................................................................................12
4.5 Socialiserende instituties.....................................................................................................................................13
4.6 Secundaire socialisatie.........................................................................................................................................14
4.7 Hersocialisatie en ‘total institutions’....................................................................................................................14
4.8 De levensloop......................................................................................................................................................14
4.9 Overgangsrituelen................................................................................................................................................15
4.10 Sociale controle.................................................................................................................................................15
Hoofdstuk 5. Sociale interactie......................................................................................................................................16
5.1 De samenleving als interactie..............................................................................................................................16
5.2 Garfinkels ‘breaching experiment'.......................................................................................................................16
5.3 Conversatie-analyse & Goffmans dramaturgie....................................................................................................16
5.4 Gezichtsuitdrukkingen en emotie........................................................................................................................18
5.5 De sociale rol en de ‘dubbele contingentie’ van sociale interacties....................................................................18
5.6 Afhankelijkheidsrelaties en perverse effecten.....................................................................................................18
5.7 Interacties in tijd en ruimte.................................................................................................................................18
Hoofdstuk 6. Groepen en Organisaties..........................................................................................................................19
6.1 Soorten verenigingen...........................................................................................................................................19
6.2 Webers bureaucratie...........................................................................................................................................20
Hoofdstuk 7. Stratificatie & Sociale klasse...................................................................................................................22
7.1 Systemen van sociale stratificatie........................................................................................................................22
7.2 Theorieën over sociale stratificatie.....................................................................................................................23
7.3 Klassen in Westerse maatschappijen...................................................................................................................24
Hoofdstuk 8. Deviantie & Criminaliteit.........................................................................................................................25
8.1 Wat is deviantie?.................................................................................................................................................25
8.2 Veranderingen in wijze van bestraffen................................................................................................................25
8.3 Sociogenese van de gevangenis...........................................................................................................................25
8.4 Biologische en psychologische theorieën van crimineel gedrag.........................................................................26
8.5 Maatschappij en misdaad: sociologische theorieën.............................................................................................26
8.6 Gevangenissen en straffen..................................................................................................................................27
8.7 Het begrip ‘geestesziekte’...................................................................................................................................27
8.8 Deviantie en sociale orde....................................................................................................................................27
Hoofdstuk 9. Gender & Seksualiteit..............................................................................................................................28
, 9.1 Seks, ‘gender’ en biologie..................................................................................................................................28
9.2 Freud over de ontwikkeling van gender..............................................................................................................28
9.3 Patriarchaat en productie: de dominantie van mannen........................................................................................29
Hoofdstuk 10. Verwantschap, huwelijk & gezin...........................................................................................................30
10.1 Gezin en huwelijk.............................................................................................................................................30
10.2 De oorsprong van het gezin – een sociobiologische benadering.......................................................................30
10.3 Parsons over het verband tussen nucleair gezin en industrialisatie...................................................................30
10.4 Echtscheidingen in het Westen.........................................................................................................................30
10.5 Het gezin en het huwelijk in de Europese geschiedenis....................................................................................31
Hoofdstuk 11. Etniciteit.................................................................................................................................................32
11.1 Inleidend voorbeeld: de ‘Burakumin’...............................................................................................................32
11.2 Etnische groepen, minderheden en rassen in plurale maatschappijen...............................................................32
11.3 Etnische tegenstellingen, vooroordelen en discriminatie..................................................................................32
11.4 Sociologische interpretaties..............................................................................................................................33
Hoofdstuk 12. Arbeid & Economie...............................................................................................................................34
10.1 De Vereconomiseerde Samenleving.................................................................................................................34
12.2 De fabriek..........................................................................................................................................................34
12.3 Moderne Arbeidsethos !!!..................................................................................................................................35
12.4 Arbeid en Tijd....................................................................................................................................................35
,Hoofdstuk 1. Sociologische Verbeelding
1.1 Het ‘sociologisch bewustzijn’ is tamelijk recent
Ontwikkeling van de wetenschap Merkwaardig patroon
Het is gemakkelijker om verafgelegen zaken wetenschappelijk te benaderen,
dan zaken dicht bij ons.
Sociologie onderzoekt de sociale voorwaarden waaronder men ‘mens’ wordt.
Alles wat we typisch menselijk noemen heeft de mens te danken aan de
sociale verbanden waarin hij leeft.
1.2 De sociologische verbeelding ontstond in crisistijden/ uit crisisbesef
Er is geen ‘natuurlijke distantie’ tussen individuele mens en maatschappij
vb. menselijke geest/ taal/ menselijk lichaam/ getemde honger/
Tijdperk v/d sociologie:
1) Natuurlijke distantie ontbreekt; de maatschappij zit rondom ons, maar ook in ons
m.a.g. ‘wetenschap v/d maatschappij’ moeilijk te onderzoeken want het is moeilijk om een afstandelijke,
objectieve houding aan te nemen t.o.v. de samenleving
2) Sociologie ontluisterd en wekt weerstand op; mensen zijn geneigd om zich anders voor te doen dan ze zijn.
‘De sociologische waarheid’= de zien (nood aan waarheid liever niet onder ogen democratie)
Peter Berger: vergelijkt de socioloog met een ontdekkingsreiziger die een onbekende wereld (de alledaagse
leefwereld) leert kennen, maar dan op een manier belicht dat het duidelijk wordt hoe alle sociale groepen (school,
werk, vriendengroep, ...) werkelijk in elkaar steken
Montesquieu: omkering van perspectief; ‘bekijk jezelf door de bril van anderen
3) Het sociologisch bewustzijn wordt geprikkeld door crisis
18e&19e eeuw: Grote maatschappelijke veranderingen m.a.g. sociale werkelijkheid ontstond
Relativerende bedenking; ieder tijdperk heeft de neiging om zichtzelf te zien als een sleuteltijdperk
Taal = het medium dat de mens verbindt; toegangsticket tot het sociale leven + biedt het vermogen tot denken &leren
Sociologisch denken = Vrij denken, verwondering, niet alles vanzelfsprekend zien
1.3 De twee ‘revoluties’
Stroomversnelling: mensen overschreden drempels en kwamen terecht in nieuwe sociologische omstandigheden
Landbouwmaatschappij
NU
beheersing van het vuur Agrarisering - 'neolithische Indutriële revolutie (2de Informatiemaatschappij
ca. 1 tot 1,5 miljoen jaar revolutie helft v/d 18de eeuw)
geleden 12.000 jaar geleden politieke omwenteling
begonnen (Franse revolutie)
Industriële maatschappij
Clanmaatschappij
Van landbouw naar industrie: De opkomst v/d industriële maatschappij
Overgang van de jacht- en verzameleconomie (jagers-verzamelaars) naar de landbouw = neolithische revolutie
Jagers en verzamelaar:
- Vestigen zich: Gaven nomadische levens op en leerden akkers bewerken
- Ontstaan van eigendom: Hechten zich aan grondgebied waarvan ze afhankelijk waren en eigenden het zich toe
- Steden kwamen tot stand m.a.g. nood aan organisatie v/h sociale leven; complexe arbeidsindeling, bestuur &
rechtsregels
m.a.g. beschaving te danken aan de invoering v/d landbouw
Franse Revolutie
= de politieke omwenteling in Frankrijk van 1789 tot1794; symbool voor politieke modernisering en democratisering
In snel tempo opeenvolging van revolutionaire vernieuwingen
, Industriële Revolutie
= De toepassing van technische innovaties, te beginnen met het aanwenden van stoomkracht in de productie &
transsport (begon in England late 18e eeuw)
Gevolgen:
- Handel kreeg sterke stimulans (door verbeterde transsport- en communicatiemiddelen)
- Komst van fabrieken, kanalen, spoorwegen & havens
- Dagelijks leven veranderde
- Productieverhoudingen werden onpersoonlijker (‘sociale vraagstuk’)
m.a.g. hoogontwikkelde beschaving te danken aan de invoering van industrie & democratie
Sociologie = een studie; ze beogen een synthese en zijn gericht op het bestuderen van de menselijke samenleving in
het algemeen; het samenspel van veranderingen begrijpen in het licht van de toegenomen menselijke interdependentie
= De wetenschap van het sociale handelen/ de wetenschap v/d maatschappij
De moderne mens heeft de overgang naar de hoogontwikkelde beschaving te danken aan de invoering van industrie en
democratie.
‘modernisering’ = het doelbewust organiseren v/d samenleving; doelbewuste inrichting v/d maatschappij
OVERZICHTSTABEL VAN SOCIALE VERANDERINGEN (p20!)
Domeinen v/d Clanmaatschappij Landbouwmaatschappij Industriële maatschappij
samenleving/
maatschappijen
Politieke Stam Landbouwstaat (feodaliteit Democratische staat
organisaties en traditie)
Autoriteit Charismatisch Traditioneel Rationeel-legaal
Gezag Gebaseerd op charisma Gebaseerd op afstamming Gebaseerd op regels en
(natuurlijke kwaliteiten) procedures
Techniek - Aanpassing aan de natuur - Domesticatie v/d natuur - Beheersing v/d natuur
- Primitieve - Ambachtelijke werktuigen - Machines, chemie, robotica,
handwerktuigen informatica
Wonen Nomadisch Sedentair: dorp en stad Megalopolis
Economie Overlevingseconomie Begin geldeconomie; Kapitalisme; verhandeling alle
Uitsluitend consumptie verhandeling zeldzame en soorten goederen
van natuurlijke goederen primaire goederen machinale, industriële
ambachtelijke productie productie
Recht Gewoonterecht Gewoonterecht, charterrecht, Burgerlijk recht, formeel
overwegend strafrecht recht, grondwetten
Wereldbeeld - Animistisch, magisch, - Filosofisch-godsdienstig - Wetenschappelijk
mythisch - mondelinge & schriftelijke - Multimediaal
- mondelinge traditie traditie
* Argumentatie De sterkste heeft gelijk Gezagsargumenten Rationele argumenten
1.4 Intermezzo: beleefde verandering
De schok die het sociologisch denken deed ontstaan werd niet alleen ervaren door sociologen; de ervaring werd door
velen gedeeld. (Zweig S.)
1.5 Het sociaal probleem als bron v/d sociologische benadering
De basis van een sociologische vraagstelling ligt dikwijls bij een sociaal probleem
Wat is een sociaal probleem?
Waarom iets als een sociaal probleem wordt gezien hangt af van een aantal factoren. Het is de uitkomst van sociale
definiëring door individuen en groepen. (niet vanzelfsprekend)
- Er moet objectief iets schorten aan het samenleven (armoede, werkloosheid, …); objectieve feiten
- Subjectieve component van een sociaal probleem: mensen moeten het sociaal probleem als problematisch
ervaren (wat voor de ene groep problematisch is, hoeft dit niet voor de andere te zijn = collectief aspect)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jasmijnvinck. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.43. You're not tied to anything after your purchase.
