Summary
Samenvatting literatuur Slachtoffers
- Course
- Institution
Samenvatting van alle voorgeschreven literatuur van het vak Slachtoffers van de bachelor Criminologie jaar 1.
[Show more]
Seller
Follow
sannevdstel
Reviews received
Content preview
Samenvatting SlachtoffersWeek 1
Quinney, R. (1972). Who’s the victim? Criminology, 10, 314-323
Een slachtoffer is een concept van de realiteit en van gebeurtenissen. Alle partijen die betrokken zijn
bepalen de betekenis van de situatie. In het algemeen, zijn we allemaal verantwoordelijk voor de
betekenis van criminaliteit en het slachtoffer. Hoe we personen, collectiviteiten en eigendommen
karakteriseren, hangt af van de verbeelding.
Wat de auteur vooral zorgen baart, is het feit dat onze opvattingen over slachtoffers en
slachtofferschap ons niet van nature gegeven zijn, maar optioneel en discretionair zijn. Dit beïnvloedt
onze manier van leven.
Alle misdaden hebben slachtoffers. Iets wordt als misdaad bestempeld omdat er 1 of meerdere
slachtoffers zijn gevallen. Pas als er een slachtoffers is gevallen, benoemen we een daad als
‘strafbaar’. Er kan enkel een ‘slachtofferloze’ misdaad zijn nadat een outsider dit achteraf als zodanig
definieert. Dat elk misdrijf een slachtoffer heeft, wordt erkend in de wettelijke definities van
misdaad.
Perkins (1957): misdaad = elke sociale schade (bv fysieke pijn, maar deze kan ook sociaal van aard
zijn) die bij wet is gedefinieerd en strafbaar is.
Niet al het gedrag wat tot sociale schade leidt, is strafbaar gesteld bij wet. Iets wordt enkel
bestempeld als misdaad als de daad schade toebrengt aan hen die de wet kunnen maken en
handhaven (Quinney). Wetten worden niet langer gehandhaafd indien ze niet langer als aantasting
van de staat worden gezien. Iets wordt enkel een misdaad als een daad het welzijn van de heersende
klasse aantast. Als er een bekend slachtoffer is, is dit een teken dat de bestaande sociale orde wordt
aangetast. De retoriek van slachtofferschap is dat de heersende klasse het bestaan ervan gebruikt
om haar eigen bestaan te rechtvaardigen en bestendigen. Het slachtofferschap wordt (afgezien van
de staat zelf) gebruikt als een verdediging van de sociale orde.
Vanuit legalistisch standpunt is het slachtoffer vaak duidelijk gespecificeerd; wie is het slachtoffer?
Het concept ‘slachtoffer’ wordt lastiger wanneer het wordt verwijderd uit de wet. Maar juist deze
concepten geven betekenis en bepaalt wie/wat als slachtoffer wordt gezien. Dit heeft ook invloed op
het formuleren van nieuwe wetten en de manier waarop we slachtoffers behandelen.
Uit enquêtes is gebleken dat het publiek hedendaags zich veel meer bewust is van slachtofferschap,
anders dan blijkt uit de officiële statistieken. Dit komt omdat de meesten erin faalden hun
slachtofferschap te melden. Reden: slachtoffer wil de dader geen schade toebrengen, het is privé of
de politie doet er toch niks mee.
Kortom, het publiek doet ook mee in het definiëren van slachtofferschap. Per gemeenschap verschilt
de betekenis. De belangrijkste definiëring: die van de machtigsten die de wetten en daarmee ons
leven bepalen.
Criminologen hebben hun eigen betekenis wat betreft slachtofferschap. De laatste jaren houden
criminologen zich steeds meer bezig met victimologie. Criminologen onderzochten de rol van
slachtoffers in het plegen van strafbare feiten. Vaak is de slachtoffer-dader relatie beperkt tot
bepaalde feiten, zoals moord. Criminologen zijn terughoudender in het benoemen van
slachtofferschap bij minder dramatische feiten.
➔ Hoe meer fysieke activiteiten er betrokken zijn in misdaad, hoe makkelijker het is om de
bijdrage van het slachtoffer te erkennen.
,Dominante beeld van slachtoffers onder criminologen is die van passief slachtoffer (Von Hentig:
slachtoffers zijn kwetsbaar en hebben bepaalde karakteristieken). Anderen onderzoeken meer de
actieve rol van slachtoffers.
Door onze waarde-aannames kunnen we stellen dat er ook misdaden zonder slachtoffers zijn.
Schur (1965): denk aan abortus, homoseksualiteit en drugsgebruik.
➔ Dit gedrag vergt een sterke drang naar officieel verboden goederen en diensten. Dit element
sluit het bestaan van een slachtoffer uit (als we kijken naar de officiële betekenis van
‘slachtoffers’).
De laatste tijd is er steeds meer interesse in ‘slachtoffer-compensatie’. Dit is eigenlijk begonnen door
Fry (1957). Zij stelde dat de staat aansprakelijk moet worden gesteld voor door burgers veroorzaakte
schade. Echter, slachtoffer-compensatie is slechts beperkt tot enkele misdaden. Bv verkrachting en
moord. Het idee achter deze vergoeding is dat het moderne strafrecht is ontstaan vanuit privéherstel
van het slachtoffer. Omdat de staat de taak op zich heeft genomen de openbare orde te handhaven,
zou zij zich ook bezig moeten houden met slachtoffer-compensatie. Hieruit blijkt de
verantwoordelijkheid van de staat. Vergelijkbaar met een ontslagen werknemer die wordt
gecompenseerd door z’n werkgever.
Kritiekpunten:
- Weihofen: sommige mensen zijn ervoor geboren om slachtoffer te worden en anderen zijn
weer vastbesloten om zelf slachtoffer te worden. Het slachtoffer wordt als het ware voor
dader aangezien. Hierdoor moet compensatie achterwege blijven. Compensatie zorgt er
enkel voor dat de persoon door blijft gaan met slachtoffer spelen.
- Schafer: dader moet slachtoffer compenseren. Dit zou zorgen voor rehabilitatie van de
dader. Hierdoor kan het slachtoffer volgend slachtofferschap voorkomen. Een dader kan zich
zo meer bewust worden van wat hij heeft gedaan.
➔ Meeste compensatieprogramma’s zijn hierop gebaseerd.
Conclusie: Het ‘slachtoffer’ is een sociaal construct. We leven allemaal met een bepaalde
conventionele wijsheid die de wereld om ons heen definieert en waardoor we ook in staat zijn om
‘slachtofferschap’ te definiëren. Ook zorgt het ervoor dat we een onderscheid kunnen maken tussen
degene die wel en degene die geen slachtoffer is. Als iemand zichzelf een slachtoffer voorstelt,
projecteert hij/zij eigenlijk zichzelf/zijn beeld van de realiteit op het beeld van het slachtoffer.
De criminologie houdt zich vrijwel niet bezig met alternatieve slachtoffers; dit vereist namelijk een
andere visie. Met een andere visie zouden we misschien eigenlijk wel veel meer kunnen halen uit het
begrip ‘slachtofferschap’. Maar dit gebeurt niet, omdat criminologen geneigd zijn te vertrouwen op
een bepaalde werkelijkheidstheorie. Deze is gebaseerd op de bestaande sociale orde. In deze theorie
worden bepaalde mensen buitengesloten, namelijk zij die de sociale orde bedreigen en zij die onder
de sociale orde lijden. Toch zijn deze mensen in bepaalde mate wel slachtoffer.
Bij elke discussie wat betreft slachtofferschap betreft het ook enigszins de moraliteit van de mens.
Geen enkele wet of discussie kan zonder moraliteit gepaard gaan. Moraliteit kan enkel worden
geëlimineerd door alle wetten te elimineren. Dit kan vrijwel niet.
Of iemand dus wel of niet als slachtoffer wordt bestempeld, is afhankelijk van moraliteit. Hoe we iets
beschouwen, hangt sterk af van ons beeld van de maatschappij. Daarom is het belangrijk dat we
scherp blijven kijken naar ons eigen denkbeeld en onze eigen realiteitstheorieën. Als we dit niet
doen, accepteren we (of we willen of niet) de officiële realiteit. Daarom moeten we misschien een
radicale realiteitstheorie ontwikkelen. Alleen zo kan een alternatief voor ons huidige bestaan worden
gerealiseerd.
,Christie, N. (1986). The ideal victim. In. E.A. Fattah (Ed.), From crime policy to victim policy (pp. 17-
30). London: MacMillan.
Voordat het onderzoek begint, heeft de schrijver al 2 overwegingen:
- Het slachtoffer zijn is niet iets objectiefs -> verschilt per persoon, per situatie.
- Het fenomeen kan zowel op persoonlijk niveau worden onderzocht als op het niveau van het
sociale systeem.
• Persoonlijk: jezelf beschouwen als slachtoffer kan een eigenschap zijn.
• Sociaal systeem: in het ene systeem komt het wel voor, in het andere systeem niet
(wordt gezegd).
Wat karakteriseert het ‘ideale slachtoffer’ (op sociaal level)
Ideaal slachtoffer = persoon/categorie individuen die, wanneer ze te maken krijgen met een misdrijf,
het gemakkelijkst de status krijgen van een slachtoffer.
5 karakteristieken:
- Slachtoffer is zwak, oud of zeer jong
- Slachtoffer hield/houdt zich bezig met een deugdzame activiteit (bv zorgen voor iemand)
- Slachtoffer is op een plek waar hij/zij niet op kan worden veroordeeld (bv op straat)
- Dader is groot en slecht
- Dader is onbekend en heeft geen persoonlijke relatie met slachtoffer
- (Slachtoffer is sterk genoeg om de zaak bekend te maken en succesvol de status van een
‘ideaal slachtoffer’ te claimen)
Belangrijk: slachtoffer is zwak vergeleken met dader, maar geeft wel voldoende energie om zichzelf
te beschermen.
Vrouwen zijn nu nog geen ‘ideale slachtoffers’, maar daar komt waarschijnlijk verandering in. Dit
komt omdat vrouwen steeds welvarender worden. Vrouwen kunnen hedendaags scheiden van
mannen. Vrouwen vinden het steeds minder vanzelfsprekend om geslagen te worden en alles maar
te moeten pikken. Vrouwen hebben meer rechten.
➔ Vrouwen zijn mondig en onafhankelijk genoeg om als slachtoffer naar buiten te treden en
erkenning te krijgen van hun slachtofferschap.
Belangrijke vraag: waarom gaan vrouwen niet weg voordat geweld uitbreekt? Vrouwen zijn steeds
meer onafhankelijk. Dit brengt ook met zich mee dat vrouwen steeds minder aanspraak kunnen
maken op het ‘zwak-zijn gedeelte’ of ‘gebrek aan zelfverdediging’.
Leidt tot een mogelijke 7e karakteristiek: hij/zij moet sterk genoeg zijn om te praten.
➔ Hiervoor moet een bepaalde mate van kracht/sterkte aanwezig zijn. Men moet er wel voor
waken dat ze een bedreiging worden voor anderen. Dit is namelijk geen goede basis voor de
status van ‘ideaal slachtoffer’.
Kortom, tussen nu en pak hem beet 400 jaar terug, is de rol van de vrouw sterk veranderd:
- 400 jaar geleden had de vrouw vaak belangrijke rollen, zoals die van verpleegkundige, tijdens
bevallingen etc. Ook hadden vrouwen vaak geheimen. Heksen waren toen volop aanwezig en
hadden macht, alhoewel deze klein was. Deze heksen kwam vooral uit de lagere sociale
lagen.
- 400 jaar geleden speelden de duivel, de hel etc. een grote rol. Heksen waren mediators bij
problemen tussen mensen. Gedacht werd dat ziekten werden veroorzaakt door menselijke
motieven.
Hedendaags voelen we meer medeleven richting vrouwelijke slachtoffers.
Hedendaags belangrijk: onwetende slachtoffer = persoon die wordt geslachtofferd zonder het te
weten. Bv arbeiders betalen meer premie dan functionarissen. Reden: arbeiders sterven eerder ->
arbeiders worden slachtoffer zonder het te weten.
, Heksen en arbeiders zijn geen ideale slachtoffers, omdat ze gewoon niet als zodanig worden gezien
door de maatschappij.
Ideale slachtoffers creëren de ideale daders. Ze zijn onderling van elkaar afhankelijk. Hoe idealer de
een, hoe idealer de ander.
3 soorten niet-ideale daders:
- Drug-pusher = gebruikt zelf geen drugs, maar zorgt er wel voor dat er grote ladingen binnen
komen. Hij/zij veroorzaakt veel pijn en ellende in de maatschappij. Doet het puur voor het
geld.
➔ Eigenlijk zijn zij zelf slachtoffer van hun eigen handel.
- Gewelddadige daders -> vaak bekend bij slachtoffer.
De dader verschilt vaak van het slachtoffer (bv wit tegen zwart).
- Bewakers en martelaars tijden de WO’en.
Ideale slachtoffers zijn vaak bang om slachtoffer te worden. Veel mensen om het slachtoffer heen
hebben die angst niet. Zij hebben goede informatie en kunnen de risico’s inschatten.
Worden slachtoffers gezocht?
- JA
Slachtoffers die niet als zodanig worden gezien trachten er vaak wel naar om als zodanig te
worden gezien. Maar door veranderende rechten (bv bij vrouwen), lukt dat niet echt. Van
belang is dus om dit soort mensen een minder afhankelijke status te geven. Hoe meer power
en hoe actiever het sociale leven, 3 dingen gebeuren: slachtoffers worden echt slachtoffer,
ze krijgen minder aandacht indien ze zijn geslachtofferd & ze worden minder bang om
slachtoffer te worden.
De ‘ideale dader’ is een ‘ver van je bed show. Hoe meer buitenlands, hoe beter. Hoe minder
humaan, hoe beter. Iemand die angst zaait. Hoe erger misdrijven worden, hoe groter de kans
dat minder erge misdrijven uit het oog worden verloren.
De meeste daders zijn ‘niet ideaal’. Ze lijken vaak te veel op andere mensen. Slachtoffers leren pas
iets als ze echt als zodanig in een bepaalde situatie worden gebracht waarbij men niet meer kan
wijken van de gevolgen die worden veroorzaakt door de dader. Hierdoor leren dader en slachtoffer
elkaar beter kennen. De definitie van strafbare feiten en daders/slachtoffers wordt gevormd door de
sociale organisaties.
Gevolgen negeren slachtofferschap:
- Vaker slachtoffer
- Minder aandacht voor slachtofferschap
- Minder angst
Van Dijk, J.J.M. (2008). Slachtoffers als zondebokken. Maklu: Antwerpen-Apeldoorn.
H3: Etymologie (= herkomst van woorden) van het woord slachtoffer.
Letterlijke betekenis ‘slachtoffer’ = het geslachte offerdier. -> Oude Testament.
In andere Germaanse talen spreekt men veelal van Offers (offerbrengers).
Het Engelse woord victim komt van het Latijnse woord victima (=Latijnse Bijbel -> offerdieren).
Victima is verwant aan het woord Weihen (= wijden -> iets afzonderen ter ere van God).
Weihen is verwant aan het woord Vinakti (= afzonderen). Etymologisch gezien is het woord victim
een synoniem voor het woord sacrifice. Kortom, ‘slachtoffer’ is van oorsprong een (menselijke)
zondebok.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sannevdstel. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.33. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now