3.7 ijstijden
Paleoklimaten (klimaten uit verleden) worden gereconstrueerd op basis van het actualiteitsprincipe. Dat
betekent dat vondsten uit het verleden worden verklaard met behulp van processen die we nu ook nog
kunnen waarnemen op aarde. Zo zijn voor de laatste paar miljoen jaar klimaten gereconstrueerd.
We weten dat de groei en krimp van ijskappen samenhing met veranderingen in de concentraties CO2 en
methaan. Temperatuurveranderingen en broeikasgasconcentraties versterkten elkaar. Dit zijn positieve
terugkoppelingsmechanismen, die de klimaatveranderingen hebben versterkt.
Als het kouder wordt: nemen oceanen meer CO2 op, waardoor concentratie CO2 in lucht afneemt en het
dus nog kouder wordt. Als het kouder wordt vriezen natter gebieden dicht, waardoor rottingsgas methaan
ingevangen wordt, concentratie in lucht afneemt en weer kouder wordt.
Een reeks van processen heet terugkoppelingsmechanisme die de oorspronkelijke verandering beïnvloed.
Als dit versterkend is dan is er spraken van een positief terugkoppelingsmechanisme (meer .. meer) en als dit
verzwakkend is dan een negatief terugkoppelingsmechanisme (minder … minder).
ijstijden ontstaan meestal als er continenten op of bij de polen liggen. De ligging van continenten speelt op
lange termijn een belangrijke rol in het klimaat. Continenten op of nabij de noord- en/of zuidpool kunnen
bedekt raken door een ijskap. Door de albedo terugkoppeling koel de aarde dan verder af. momenteel zitten
we in een bijzonder ongunstige situatie met veel continenten rond de polen. Het klimaat is daardoor al een
paar miljoen jaar erg instabiel. Nu is de ijskap van Groenland kwetsbaar. Door een kleine verandering in
temperatuur en broeikasgassen kunnen er al ijstijden ontstaan doordat ze elkaar zo hevig versterken.
3.8 hedendaagse klimaatverandering
Oorzaken klimaatverandering:
- Koolstofdioxide; verbranding van fossiele brandstoffen als aardolie, aardgas en steenkool
- Methaan; intensieve veehouderij
- Waterdamp; door opwarming meer verdamping (een positief terugkoppelingsmechanisme)
- Veranderingen in landgebruik; bos gepakt en veel veehouderij. Vegetatie houdt veel vocht vast, dat
verdampt en dan voor neerslag zorgt. Maar door afname vegetatie leidt dat ook tot afname van de
neerslag.
Nu hebben nog negatieve terugkoppelingsmechanismen de overhand die de gevolgen van het versterkt
broeikaseffect verminderen. Oceanen nemen de extra warmte en CO2 groten deels op. Hierdoor is
temperatuur op aarde minder gestegen dan je op basis van de uitstoot zou verwachten. Als de positieve
terugkoppelingen de overhand krijgen dan is er een groot probleem. Voorbeelden van deze
terugkoppelingen zijn de toename van waterdamp en in de lucht en dalend albedo. Ook doordat bevroren
bodems smelten, komt er methaan vrij wat voor nog meer opwarming zorgt.
Met klimaatmodellen wordt geprobeerd het klimaat van de toekomst te voorspellen. Dat is moeilijk door de
terugkoppelingsmechanismen. Het is niet duidelijk onder welke omstandigheden de balans van negatieve
naar positieve terugkoppelingen namelijk omslaat. Het klimaatakkoord dat in 2015 werd gesloten gaat dus
vooral om het voorkomen van grote positieve terugkoppelingen.
3.9 het klimaatvraagstuk
Natuurlijke gevolgen
Hedendaagse en toekomstige klimaatverandering zorgt via smelt van landijs en uitzetting van zeewater voor:
- Stijging van de zeespiegel, zeespiegelstijging
- Meer extreem weer. Alles zal vaker voorkomen en extremer zijn.
Zwaardere buien in NL door meer water verdamping op zee en fellere opstijging door grote hitte
Risico op droogte neemt toe door groter hogedrukgebied boven middellandse zee.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller elisarichter. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.35. You're not tied to anything after your purchase.