Summary
Samenvatting Feniks VWO Hoofdstuk 5-8
- Course
- Level
- Book
Samenvatting Feniks VWO Hoofdstuk 5-8 en HC 1+2
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
famkewouters
Content preview
5.1 renaissance en humanisme19) het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe
wetenschappelijke belangstelling
20) de hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid
• wedergeboorte Griekse en Romeinse kunst
• de kerk had in de middeleeuwen weinig waardering voor kennis uit oudheid
• door de val van Constantinopel → veel mensen vluchten naar Italië → nemen
klassieke idealen en denkbeelden mee
• 2 renaissance kunstenaars: da Vinci en Michelangelo → homo universalis: architect,
beeldend kunstenaar en wetenschapper
• humanisme: met het verstand verschijnselen verklaren
• kritiek op Vulgaat: veel schrijffouten
• humanisten onderzoeken zowel geestelijk als fysiek mensbeeld → lichamen
onderzoeken (Galenus)
5.2 ontdekkers van nieuwe werelden
18) het begin van de Europese overzeese expansie
19) het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe
wetenschappelijke belangstelling
20) de hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid
• late middeleeuwen: handel werd steeds internationaler
• topografische kaart zeer gedetailleerd rondom Middellandse zee, maar wereldkaart
niet (toscanelli bestudeerde deze met Europese en Arabische kennis)
• combineren oude en nieuwe kennis → verbreding wereldbeeld van Europeanen
• handel Aziatische producten duur (Arabieren, Ottomanen en Noord Italianen willen
er aan verdienen), Portugal en Spanje willen zelf handelen met Indië
• land bezet door Arabieren en ottomanen (verovering Constantinopel 1453) dus
onmogelijk om naar midden oosten te reizen voor producten
• Portugezen: ontdekkings reizen over zee via Noord-Afrikaanse kust georganiseerd
door Portugese Prins Hendrik de Zeevaarder
• 1488: B. Diaz vaart om zuidpunt van Afrika
1498: V. da Gama bereikt westkust van India
• factorijen: eilanden bezet door Portugezen → handel met inheemse bevolking
handel winstgevend maar gevaarlijk
• 2 handelsroutes: Arabieren en ottomanen via landroute, portugen via zeeroute
• 1492: reconquista voorbij, Spanje kon zich ook richten op ontdekkingsreizen
• Columbus kende kaart en meende Indië via het westen te bereiken, kreeg steun van
Spaanse koning (die financierde de uitrusting van 3 schepen)
,• komt na 5 weken aan in Caraïbisch gebied, meent dat hij in Indië is aangekomen
(noemt volk indianen)
• 1494: verdrag van Tordesillas → westelijke helft Nieuwe wereld van Spanje, oostelijk
helft van Portugal
• Amerigo Vespucci ontdekte dat Columbus onbekend gebied gevonden had.
• Brazilië kwam onbedoeld in handen van Portugezen
• 2 indianenvolken in Amerika: Azteken en Inca’s
• hoog ontwikkelde landbouw: irrigatiesystemen → bloeiende economie (ook door
verkopen van zoute aardappelen, mais en avocado’s en tomaten aan
stadsbevolking_
• conquistadores: Spaanse adel → trok bewapend nieuwe gebied in (omdat er gezegd
werd dat er veel goud was)
• Hernan Cortes: 1519 met soldaten gebied Azteken binnen, gevechten braken uit
door wapens. na 2 jaar geven Azteken zich over, groot gedeelte van volk en stad
verwoest.
• Francisco Pizarro: met 200 soldaten in gebied van Inca’s
• vijandige volken hielpen de Spanjaarden
• gevaar indianen: wapens/ harnas, ziekten
• conquistadores die gebieden veroverden→ landgoed als beloning
• encomienda: indianen werkten op plantages en in mijnen
• indianen stierven door zware werk
• de Las Casas spaarden indianen, verplaatste ze met Afrikaanse slaven
• 1542: de Nieuwe Wetten → indianen die zich tot christendom bekeerden werden nu
gezien als volwaardige mensen, uitbuiting ging nog door
• Afrikaanse slaven naar Amerika vervoerd; trans-Atlantische slavenhandel
• casta’s: - 2 Europese ouders
- gemengd bloed
- indianen
- slaven
• gevolgen komst Spanjaarden ontdekkingsreizen voor indianen: ziekten, geweld
culturele gevolgen
• Spanjaarden wilden mensen bekeren tot christendom, indianen bleven oude goden
aanbidden, niet toegestaan
• driehoekshandel: - wapens, textiel, luxegoederen van EU naar AF en AM
- slaven van AF naar AM
- koffie, katoen, tabak van AM naar EU
- vloot met goud en zilver jaarlijks van AM naar Spanje
• welvaart in Europa (toename van hoeveelheid edelmetaal in Europa) zorgde voor
waardeverlies van geld
• inkomen lage adel en boeren zakte
• door handelsstromen met Europa over Atl oceaan verliepen, werd Middellandse zee
minder belangrijk → nadelig voor Noord-Italië
, • kennis in Europa nam toe t.g.v. ontdekking van zeeroutes
5.3 de kerkhervorming
21) de protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa als gevolg had
• kerk had veel invloed op dagelijks leven gelovigen (religieus en politiek)
• paus werd gezien als plaatsvervanger van God op aarde
• ketters: mensen die van kerkelijke leer afwijken
• kerk bestrijdt ketters in Inquisitie
• John Wycliffe had kritiek op kerk (terug naar eenvoud), vermijdde brandstapel door
machtige vrienden
• Johannes hus bekritiseerde kerkelijke gewoontes (aflaten, relikwieën, God aan hoofd
van kerk i.p.v. paus, bijbel in latijn) → brandstapel
• 1517: 95 stellingen Maarten Luther (aflaathandel, luxe kerkgebouwen en kennis
priesters)
• uitvinding drukpers → verspreiding ideeën
• hervorming en reformatie
• paus deed Luther in kerkelijke ban, Karel v deed Luther in rijksban (mocht straffeloos
gedood worden)
• volgelingen stichten eigen kerkgemeentes, steun vorsten HR Rijk
• Luther vond priesters onnodig, kerkdiensten moesten in volkstaal, bijbel werd
vertaald (ook kritiek op joden)
• adel raakt in knel door opkomst burgerij en vorsten
• belasting opleggen aan adel → belastingheffing boeren
• boeren accepteren veranderingen niet → Boerenoorlog 1524
• nederlaag, Luther vond dat boeren adel moesten steunen (uitgekozen door God)
• Steden stapten over tot lutheranisme, hadden toestemming om katholieken kerken
te plunderen → oorlog
• 1555 Vrede van Augsburg: onderdanen moesten geloof vorst aannemen, anders
moesten ze verhuizen
• Calvijn (frans-Zwitsers): wanneer vorst zich niet aan regels God houdt, mag volk vorst
afzetten
• predestinatie: voor geboorte staat vast of iemand naar hemel gaat of niet
• Calvijn was tegen pracht en praal van kerk
• regels nieuwe organisatie kerk: leden kerkgemeente kiesten vertegenwoordigers,
gemeenschappelijke vergadering vertegenwoordigers van alle gemeentes
• geen paus aan het hoofd
• aanhangers Calvijn: hugenoten
• 1598 edict van Nantes → elke fransman kreeg gewetensvrijheid
• contrareformatie: reactie van katholieke kerk op opkomst protestantse kerk
• betere priesters aangesteld, kleinere bisdommen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller famkewouters. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.08. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75323 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now