Class notes
College aantekeningen Grondrechten
- Course
- Institution
College aantekeningen van grondrechten inclusief jurisprudentie.
[Show more]
Seller
Follow
suusjebdn
Content preview
Grondrechten hoorcollegeInformatie voor HC 1
Toetsingsverbod, art. 120 van de Grondwet: de rechter mag een wet of een verdrag
nooit toetsen aan de grondwet!
Harmonisatieweet-arrest van 14 april 1989: de rechter heeft, aldus de hoge raad, niet
de bevoegdheid om een wet aan het Statuut te toetsen. Evenmin mag de rechter een
wet toetsen aan ongeschreven rechtsbeginselen.
De grondwet bevat één uitdrukkelijke uitzondering op het toetsingsverbod van wetten
in formele zin. De rechter mag en moet een formele wetsbepaling buiten toepassing
laten wanneer de toepassing van deze wetsbepaling strijdig zou zijn met eenieder
verbindende bepalingen van verdragen en van besluiten van volkenrechtelijke
organisaties (art. 94 Gw).
Hoorcollege 1
Wat zijn grondrechten?
Bekende voorbeelden:
- De vrijheid van meningsuiting
- Lichamelijke integriteit
- De vrijheid van betoging enz
Hoe leg je het begrip ‘grondrechten’ uit?
‘fundamentele rechtsnormen’
Welke elementen van grondrechten kunnen wij benoemen?
‘A’ heeft
Een aanspraak (recht) op ‘X’
Jegens ‘B’
Berustend op ‘Y’
Af te dwingen voor ‘C’
Dragers van grondrechten
- Artikel 1 Grondwet
“ allen die zich in Nederland bevinden ..”
- Artikel 2 Grondwet
‘Alle Nederlanders …”
- Artikel 12 EVRM
“Mannen en vrouwen van huwbare leeftijd…”
- Voorbeelden uit het IVBPR
“jeugdige overtreders…volwassenen…”
“een ieder…”
“een vreemdeling…”
Individu is drager, maar:
- Niet altijd ieder individu
- Bepaalde categorieën personen uitgezonderd
- Andere grondrechtendragers dan individuen
- Groepen personen
- Privaatrechtelijke rechtspersonen
,Grondrechten: rechten in de grondwet en verdragen
Drie generaties van grondrechten
1. Klassieke rechten
2. Sociale rechten
3. ‘Solidarity rights’
Klassieke rechten
Soms ook vrijheidsrechten, afweerrechten of burgerrechten. Dit is het oudste soort
recht. De functie hiervan is dat je deze rechten kunt inroepen tegen de overheid met
een negatieve verplichting (de overheid mag iets niet doen en moet van je
grondrecht afblijven).
Art. 11 lid 1 EVRM
EVRM, IVBPR, vooral art. 1-18 grondwet
Sociale rechten
Soms ook socio-economische rechten. Bij deze rechten moet de overheid iets gaan
doen/een prestatie leveren (positieve verlplichting)
Art 20 Grondwet
Zie verder het ESH, IVESCR, vooral art.. 19-23 Grondwet
Solidarity rights
Ook wel groepsrechten genoemd. Dit zijn de jongste grondrechten. Ze zijn gericht op
de toekomst en groepen (zelfbeschikkingsrecht van groeperingen). Daarnaast zijn ze
gericht op cultuur en identiteit (inheemse volkeren).
Art. 20, lid 1 en artikel 24 African Charter on Human and Peoples Rights.
Verschillen tussen klassieke en sociale rechten
Overheidsoptreden en klassieke grondrechten, niet alleen onthouding
Overheidsonthouding bij sociale grondrechten, niet alleen optreden.
bij het onderscheid negatieve/positieve verplichtingen gaat het erom wat
grondrechten van de overheid verlangen om rechten en vrijheden te realiseren.
Waar komen deze aanspraken/grondrechten vandaan?
Oude Grieken
Feodale middeleeuwen
Kerkhervorming
Verlichting
Vestiging van de natiestaat
Opkomst van de burgerij
Democratische rechtsstaat
Internationalisering van grondrechten
Verticaal: ‘ten opzichte van de overheid; (traditionele functie)
Horizontaal: ‘ten opzichte van derden(burger tegen burger); (moderne functie)
Waarop berusten grondrechten?
- Nationale juridische bronnen
Grondwet, hoofdstuk 1 (en artikel 114?)
, nadere uitwerking van grondrechten in wetgeving, bijvoorbeeld de Algemene
wet gelijke behandeling.
- Europese unie juridische bronnen
handvest van de grondrechten van de Europese Unie
- Internationale juridische bronnen
EVRM
IVBPR
IVESCR
Andere verdragen, waaronder die inzake de uitbanning van alle vormen van
discriminatie, de bescherming van rechten van het kind resp. mensen met een
handicap en tegen foltering.
Rechtsbescherming van grondrechten
- Welke instanties kunnen mijn grondrechten afdwingen/beschermen
De rechter. Hij vormt de spil van rechtsbescherming binnen de rechtsstaat.
Rechterlijke controle- van de uitvoerende macht/bestuur en de wetgevende
macht
- In welke gevallen kan de rechter een grondrecht beschermen?
Vraag naar de ‘interpretatie’ van de ‘reikwijdte’ (oftewel: ‘werking’,
‘toepasselijkheid’) van een grondrecht.
Vraag of er ‘inmenging’ (oftewel: ‘beperking’ of ‘interference’) was (door de
staat met de reikwijdte in een bepaald geval.
Opgelet een ‘beperking’ is niet vanzelf een ‘inbreuk’ op/’schending’ van een
grondrecht’
Welke rechters kunnen grondrechten beschermen?
- De nationale (Nederlandse) rechter
Nationaal recht
Internationaal recht
EU recht
- De internationale rechter
EHRM
- De EU-rechter
?
Welke niet-rechterlijke instanties kunnen grondrechten beschermen?
- Nationale beklasmogelijkheden
College voor de rechten de mens
- Internationale beklagmogelijkheden
Europees comité voor sociale rechten
Grondrechten zijn als volg van aard
- Principieel: fundamentele kenmerken van de hele rechtsorde
- Constitutioneel: condities voor rechtmatige uitoefening van publiek gezag
- Normatief: subjectieve rechten jegens de overheid, instructienormen voor de
overheid en rechtsbeginselen die doorwerken in de uitleg en toepassing van
andere rechtsnormen.
Omschrijving van grondrechten voor onze doeleinden: fundamentele normen die de
strekking hebben het individu persoonlijke vrijheid en een menswaardig bestaan te
verzekeren en die met name de handelingsvrijheid van de overheid beperken.
, Grondrechtenbescherming en de nationale/Nederlandse rechtsorde
Nationale rechtsorde
- Strafrechter
- Bestuursrechter
- Civiele rechter
Welke nationale rechtsbronnen zijn er?
- Statuut
- Grondwet
- Fundamentele rechtsbeginselen (ongeschreven)
- Wet- en regelgeving (bijvoorbeeld algemene wet gelijke behandeling).
Harmonisatiewetarrest, HR 14 april 1989, NJ 1989/469
“Wat is de rol van de rechter in het Nederlandse staatsbestel m.b.t. nationale
grondrechten?’
Beroep op de grondwet mag niet slagen art. 120 GW toetsingsverbod: rechter
mag de grondwet nooit toetsen aan andere wetten of verdragen.
Artikel 43 Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden, lid 1: “Elk der landen draagt
zorg voor de verwezenlijking van de fundamentele menselijk rechten en vrijheden, de
rechtszekerheid en de deugdelijkheid van het bestuur”.
Fundamentele rechtsbeginselen:
- Verbod op willekeur
- Proportionaliteit/evenredigheid.
Mag de wet in formele zin worden getoetst aan het Statuut en de fundamentele
rechtsbeginselen?
Nee, toetsingsverbod art. 120 Grondwet.
Mag regelgeving lager dan een wet in formele zin (bijvoorbeeld een gemeentelijke
verordening) worden getoetst aan de Grondwet?
In principe ja, lagere regelgeving is immers niet een wet in formele zin.
Nationale rechter mag
- Een wet in formele zin niet toetsen aan grondrechten in het Statuut, de
Grondwet of aan fundamentele rechtsbeginselen
- Lagere regelgeving wel toetsen aan grondrechten in de Grondwet, mits dit niet
een indirecte toetsing van een wet in formele zin is
Nationale rechter past wetgeving toe die de grondrechten beschermt (bijvoorbeeld
Algemene wet gelijke behandeling.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller suusjebdn. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.59. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now