Sociale Psychologie, R. Vonk, 2e druk, ISBN 978-90-01-70084-3
Hoofdstuk 1
Definitie sociale Allport, Sociale psychologie is de wetenschappelijke studie van de
psychologie 1985 manier waarop de gedachten, gevoelens en gedragingen
van mensen worden beïnvloed door de werkelijke of
voorgesteld aanwezigheid van andere mensen.
Hindsight bias Als je eenmaal iets weet, lijkt het alsof je het altijd al wist.
Selffulfilling Zichelf bevestigende voorspelling. Doordat je iemand op
prophecy een bepaalde manier behandelt, beïnvloed je zijn gedrag.
Dit soort invloed treedt ook op als je het zelf helemaal niet
in de gaten hebt. Op die manier kan een eerste indruk
zichzelf gaan bevestigen.
Snyder, Onderzoek waarbij studenten telefonisch contact hadden
Tanke, met een vrouw en een foto van haar zagen (niet echt),
Bescheid, waarop de vrouw knap, lelijk of gewoon was. Knap,
1977 aardiger persoon, positiever, warmer. Dit werkte twee
kanten op.
Fysiek Feingold, In het algemeen blijkt dat fysiek aantrekkelijke mensen
aantrekkelijk 1992 betere sociale vaardigheden hebben, vlotter, makkelijker
in de omgang, dan onaantrekkelijke mensen. Dit kan een
effect zijn van ‘selffulfilling prophecy’. Van aantrekkelijke
mensen wordt verwacht dat ze aardig zijn. Daardoor
worden ze waarschijnlijk van jongs af aan aardiger en
positiever bejegend dan onaantrekkelijke mensen. Dit
versterkt hun zelfvertrouwen en biedt hen ook meer
gelegenheid tot contact met anderen en dus tot het
oefenen van hun sociale vaardigheden. Het eindresultaat
is dat ze inderdaad makkelijker in de omgang zijn.
Kracht van de Een van de belangrijkste veronderstellingen binnen de
situatie sociale psychologie is dat mensen sterk worden beïnvloed
door hun (sociale) omgeving en door de situatie waarin ze
zich bevinden. Sociaal psychologen leggen het accent op
de externe, situationele invloeden op het gedrag van
mensen.
Het omstanders Darley en ‘seizure’-experiment (epileptische aanval) . hieruit bleek
effect=bystander- Latané, hoe meer omstanders, des te kleiner de kans op hulp.
effect 1967 Hierbij is ook sprake van diffusion of responsibility.
Diffusion of De verantwoordelijkheid lijkt verspreid over meerdere
responsibility mensen, diffuus, waardoor het onduidelijk is wie
verantwoordelijk is.
Een sociaal psycholoog vraagt zich vooral af welke
kenmerken in de situatie maken dat mensen een ander al
dan niet helpen.
Stanley Toedienen van elektrische stoten. Hoever zijn mensen
Milgram, bereid te gaan bij het gehoorzamen aan een autoriteit,
1
, 1963 zelfs als dit betekent dat andere mensen letsel wordt
aangedaan. Het onderzoek was geïnspireerd op het gedrag
van Eichmann in de tweede Wereldoorlog die dat achteraf
rechtvaardigde met het motto ‘Befehl ist Befehl’: hij
gehoorzaamde alleen maar de bevelen van hogerhand.
65% van de mensen in Milgram’s onderzoek ging door tot
en met het gevaarlijke niveau. In een andere
onderzoekssituatie waren resultaten ook anders.
Voet-in-de- Er werd niet meteen aan de persoon gevraagd om een
deureffect gevaarlijke schok van 450 volt toe te dienen, steeds een
stapje erbij.
Interpretatie van Mensen reageren op hun eigen interpretatie en
de situatie waarneming van de situatie.
Kurt Lewin benadrukte in zijn werk het belang van de
Lewin, subjectieve situatie, d.w.z. de situatie zoals deze door een
1943, persoon wordt waargenomen, geïnterpreteerd en soms
1948 zelfs verdraaid.
Sociale cognitie Een delgebied van de sociale psychologie. Het is voor
sociaal psychologen van groot belang om te weten hoe
mensen hun sociale omgeving waarnemen en
interpreteren. Onderzoek binnen dit deelgebied laat zien
dat er een grote discrepantie kan zijn tussen de
werkelijkheid zoals deze ‘echt’ is en zoals deze wordt
waargenomen.
Autoritaire Adorno, Enkele kenmerken van de autoritaire persoonlijkheid zijn:
persoonlijkheid Frenkel- Rechtlijnig vasthouden aan conventionele normen,
Brunswick, een duidelijk onderscheid maken tussen slecht en
Levinson goed, met weinig ruimte voor nuances en een
& Sanford, sterke neiging om nieuwe ideeën te verwerpen.
1950 Veel respect voor en onderwerping aan autoriteit,
een sterke leider.
Een sterke behoefte om bij een superieure groep te
horen: ‘wij zijn beter’.
Wantrouwen in anderen en zeer negatieve ideeën
over andere ‘minderwaardige’ groepen die gezien
worden als zwak, lui, oneerlijk en overgeleverd aan
‘lage’ seksuele driften.
De neiging om boosheid af te reageren op
zwakkere personen (of dieren).
Simplistisch denken: als de leiders goed zijn en ons
vertellen wat we moeten doen, dan is dat goed en
moeten we dat gewoon doen.
Betekenisgeving Niet alleen maken we zelf allemaal toevoegingen bij de
dingen die we waarnemen, we filteren ook dingen weg of
we veranderen dingen.
Mensen geven betekenis aan wat ze zien, ze zoeken een
2
, samenhang.
Cognitieve Cognitieve Mensen gebruiken hun aandacht en ‘denkwerk’ zo
efficiëntie capaciteit efficiënt mogelijk bij het waarnemen.
Mensen gaan zo efficiënt en pragmatisch mogelijk om met
hun aandacht.
Motivationele Mensen zien vooral wat ze verwachten te zien en
vertekeningen: daarnaast ook eerder wat ze graag willen zien. De
wishful thinking waarnemingen van mensen worden gekleurd door hun
motieven en belangen.
a) Positief zelfbeeld
b) Controle
c) Voorspelbaarheid
De sociale
constructie van de
werkelijkheid
Werkelijkheid/
situatie
Gedrag Interpretatie
Fundamentele Jones en De neiging om de invloed van de situatie op het gedrag
attributiefout Harris, van mensen te onderschatten.
1967 Het fidel Castro betoog geschreven door studenten en dan
hun eigen mening, afhankelijk als ze het vrijwillig og
onvrijwillig hadden geschreven.... (vrije keus, geen keus)
Terwijl sociaal psychologen de nadruk leggen op het
belang van situationele factoren bij het verklaren van
sociaal gedrag, zien we hier dat gewone mensen in het
dagelijkse leven juist geneigd zijn om te veel voorbij te
gaan aan die invloed.
Induced Opwekken Men brengt proefpersonen in een positie waarbij de
compliance , situatie was uitgelokt. Waarbij men het idee heeft
aanzetten volledige keuzevrijheid te hebben.De gemaakte keuze
tot komt vrijwel volledig tot stand onder invloed van de
meegaand situaie, het verzoek van de onderzoeker. Meegaandheid is
-heid, niet hetze;fde als gehoorzaamheid, omdat er geen sprake
inschik- is van een opdracht of een bevel. Bij induced compliance is
kelijkheid de ervaren keuzevrijheid zo groot, dat de mensen zelf
3
, nauwelijks in de gaten hebben hoe hun gedrag door de
situatie wordt gestuurd en hoe ze door de onderzoeker
worden gemanipuleerd.
Cognitieve Festinger, Je ervaart een tegenstelling tussen twee gedachten.
dissonantie 1957
Festinger Als je iets doet waar je zelf niet echt in gelooft, is het
Carlsmith, mogelijk dat je er ietsje meer in gaat geloven om op die
1959 maniet je gedrag voor jezelf te rechtvaardigen. De kans
hierop is groter naarmate de beloning voor het gedrag
kleiner is.
Zelfrechtvaardigin Door de kracht van de situatie systematisch te
g en zelfbedrog onderschatten, vergroten we de kans dat we veel meer
worden beïnvloed door de situatie dan we willen.
Kennelijk is het heel moeilijk een goede inschatting te
maken van hoe we in een bepaalde situatie zouden
reageren. Dat komt doordat we ons de kracht van de
situatie niet goed kunnen voorstellen. We nemen aan dat
het gedrag van mensen en van onszelf, voortkomt uit de
persoonlijkheid.
Door situationele invloeden te onderschatten, leven we in
de veronderstelling dat het ons nooit zou overkomen.
Door deze veronderstelling vergroten we de kans dat het
ons juist wel overkomt, want we wapenen ons niet tegen
de kracht van de situatie. Wanneer we uiteindelijk
inderdaad ten prooi zijn aan situationele invloeden, zijn we
vaak geneigd dat te ontkennen.
Zelfveroorzaakte Voor een ander kun jij de omgeving zijn die het gedrag van
invloed die ander mede bepaalt. Denk aan selffulfilling prophecy.
Egocentrische Ross & In veel gevallen zijn mensen geneigd hun eigen invloeden
vertekening Sicoly, te overschatten. Mensen overschatten in sommige
1979 gevallen hun eigen aandeel in de gang van zaken, doordat
Tompson ze teveel denken vanuit een egocentrisch perspectief. We
& Kelley, spreken dan van een egocentrische vertekening.
1981
Spotlighteffect Gilovich Mensen hebben het idee dat ze in het spotlicht staan en
e.a, 2000 dat iedereen hen de hele tijd ziet, terwijl dat helemaal niet
zo is.
Hoofdstuk 2
Intuïtieve Theorieën die het resultaat zijn van gezond verstand en
theorieën intuïtie en niet van wetenschappelijk onderzoek.
Intuïtieve kennis Expliciete kennis en impliciete kennis
Expliciete Kennis die we onder woorden kunnen brengen. Kennis
kennis die we kunnen verwoorden en aan anderen kunnen
4
, uitleggen. Je weet dat je deze kennis hebt.
Impliciete Kennis waar we onbewust gebruik van maken, zonder
kennis dat we dat goed beseffen. Impliciete kennis is kennis
die we niet goed onder woorden kunnen brengen en
waar we ons zelf vaak niet bewust van zijn.
Bijvoorbeeld een associatie met een oude herinnering
en een geur.
Covariantie Het al dan niet samengaan van twee gebeurtenissen
Empirische De sociale psychologie is een empirische wetenschap.
wetenschap Dat wil zeggen dat theorieën worden getoetst aan
feiten in de werkelijkheid. Kennis wordt vergaard door
middel van een systematische verzameling van
gegevens.
Grondslagen van Onderzoek begint altijd met een vraag. Het proces
sociaalpsychologisc bestaat uit verschillende onderdelen:
h onderzoek a) Om een vraag te beantwoorden maken
wetenschappers gebruik van theorieën over hoe
mensen in elkaar zitten. Een theorie bevat
hypotheses over hoe de wereld in elkaar zit. Het
gaat niet om feiten, maar om
veronderstellingen. D.m.v empirisch onderzoek,
moet worden getoetst of de hypotheses in de
theorie juist zijn. Om dit te kunnen doen,
moeten de verschillende componenten van een
theorie worden gespecificeerd, zodat duidelijk is
wat er precies getoetst wordt.
b) Een hypothese bevat uitspraken over variabelen
en verbanden tussen variabelen. Om te
onderzoeken of een verband echt bestaat,
moeten we variabelen kunnen meten. Je moet
specificeren wat er precies gemeten moet
worden.
c) Wanneer een hypothese verbanden tussen
variabelen specificeert, is het vaak zo dat de ene
variabele wordt gezien als de oorzaak van de
andere.
Reactance theorie Brehm, Volgens deze theorie hebben mensen behoefte aan
1981 keuzevrijheid: ze willen kunnen denken, voelen en doen
volgens hun eigen keuzes en niet die van anderen; als
ze het gevoel krijgen dat hun keuzevrijheid wordt
aangetast, proberen ze te herstellen. Volgens de
reactance-theorie treedt er dan verzet op, de optie die
niet tot de mogelijkheden behoort, wordt daardoor
aantrekkelijker. Mensen willen die keuzeoptie hebben,
niet omdat die optie zelf zo interessant is, maar omdat
de beschikbaarheid van die optie hun keuzevrijheid
herstelt.
5
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller marjonlh. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.89. You're not tied to anything after your purchase.
