Summary
Samenvatting Inleiding tot de geschiedenis v/d Vroegmoderne Tij (A002680A)
- Course
- Institution
Dit is een samenvatting van de geziene leerstof -> de zelfstudie hoofdstukken zijn niet samengevat
[Show more]
Seller
Follow
sarahabdelmawgoud
Reviews received
Content preview
Geschiedenis van deVroegmoderne Tijd
Deel 1: Staten en hun evoluties
1. Staatsvormingsprocessen
1.1. Gedaantes van de staat
1.1.1. Staat?
- Organisatorische eenheid
- Basis: grondgebied
- Mensen die erop leven
- Mensen ondergeschikt aan centraal gezag
- Centraal gezag bestuurt territorium en mensen
- Centraal gezag is gelegitimeerd door rechtstelsel
- Rechtstelsel regelt interne politieke verhoudingen
- Drie staatsmonopolies:
o Uitvaardigen regels (competitie tussen staten en kerk -> alleen geloof niets anders)
o Gebruik geweld (alleen de staat, niemand anders “wettige zelfverdediging”)
o Opleggen belastingen (alleen de staat)
o (Controle door rechtspraak)
- Soeverein (volkenrechtelijk erkend)
1.1.2. Verschijningsvormen?
- Stadstaat, vb. Hamburg (niet erfelijk)
- Vorstendom, monarchie:
o Dynastiek, vb. Frankrijk en Engeland (macht bij de familie)
o Electief en voor het leven (Tsjechië en Polen)
o Geestelijk, vb. prinsdom Luik
- Republiek, vb. Verenigde Provinciën (heeft andere veroverd)
- Federaties van soevereine staten, vb. Heilig Roomse Rijk (kleine staten samen beslist om
federatie te verenigen)
- Samengestelde staten, vb. imperium Karel V (dezelfde staatshoofs, gedeeld door alle componenten
v/d stad) -> Verenigd Koninkrijk: Wales, Schotland, Noord-Ierland, Engeland = dezelfde staatshoofd
1.1.3. Evolutie?
- Omstreeks 1500: in Europa ca. 500 onafhankelijke staatkundige eenheden
- Omstreeks 1900: ca. 25 (Duitse eenmaking, unificatie/schaalvergroting, opsplitsing Verenigde
Provinciën)
1.2. De Militaire Revolutie en de staat
MR = technologische vooruitgang (o.a buskruit)
1.2.1. Gevolgen op militair en bouwkundig vlak
- “tracé italien”, aarden wallen en baksteen (italiaanse oorlogen tussen stadsstaten)
- Lange belegeringen, opgang infanterie en artillerie
- Techniciteit van de oorlogvoering (ruiterij verandert naar een staande leger + training in de winter/
vechten in de lente en in de herfst naar huis)
-
,1.3. Geld, geld en nog meer geld
- Kost militaire evolutie voor de vorst? Wie meer geld heeft, wint de oorlog
- Inkomsten: domein, inkomsten uit regalia, kolonies (Quinto Real), leningen, belastingen,
1.4. Een standenmaatschappij
- Drie standen: clerus (oratores), adel (bellatores) en “derde stand” (laboratores)
- Adel: maatschappelijke positie; privilegies; evoluerende rol
- Steden: evoluerende rol
- “Staten”, “cortes”, “états”; samenstelling niet overal gelijk
- Vorst = primus inter pares; gevolgen staatsvorming en Militaire Revolutie, centralisatie
- “Noblesse d’épée” vs “noblesse de robe”, sociale mobiliteit
- Nieuwe rol Derde Stand: administratieve, religieuze en economische elite
1.5. De gecentraliseerde ambtenarenstaat
- New Monarchy
- Ontwikkeling instellingen en vorstelijke wetgeving
- Niet langer edelen maar juristen
- Professionalisering (ontstaan universiteiten)
- Bureaucratisering
- Specialisering
- Vorstelijk centralisme en dominantie vs bottom-up maatschappelijke noden
o Vb. handelaars
o Vb. professionele rechtsbedeling
2. De eeuw van Habsburg
2.1. Van Bourgondische Nederlanden tot Spaans-Habsburgs wereldrijk
- Huis van Dampierre
o Lodewijk van Male, graaf van Vlaanderen
o Territorium graafschap Vlaanderen: Kroon – en Rijks-Vlaanderen
- Margaretha van Male x Filips de Stoute = zeer interessante partij
o De Bourgondische hertogen: verwerven van steeds meer gebieden – Middenrijk
- Habsburg: Filip de Schone (1478/1493-1506 x Johanna van Castilië (“de Waanzinnige”)
o Isabella van Castilië – Ferdinand van Aragon 1569
- Karel, 1500/1515 -1555
o Landsheer der Nederlanden 1515
o Koning van Castilië (en kolonies) 1516
o Koning van Aragon 1516 want Ferdinand sterft dan
o “Hausmacht” + keizer van het Heiligs Roomse Rijk 1519
- Karel: in 1519 universeel erfgenaam: Bourgondië – Castilië – Aragon – Hausmacht
- In 1519: verkiezing keizer Heilig Roomse Rijk
2.2. Ambities en mislukkingen van een wereldheerser
2.2.1. Hoofdlijnen
- Verdedigen Christendom (“Plus Ultra”) (vijanden van buitenaf en binnenin)
- Wereldlijk leiderschap: koning der koningen
- Vrijwaring dynastiek-patrimoniale belangen Habsburg
,2.2.2. Vijanden
- Ottomanen en Arabieren -> Val van Constantinopel
o +/- 10 jaar aan de grens van Hongarije: dichtbij belangrijke westerse centra:
Venetië en Wenen
o Süleyman de Magnifieke: grote culturele belangstelling en administratieve
hervormingen -> 3 continenten verspreid
o Belgrado 1521: toegangspoort Hongarije
Slag bij Mohacs (1526): Lodewijk Hongarije & Maria van Habsburg
o Wenen 1529 en 1532: expansie in westelijke richting stopt
o Noord-Afrikaanse islamstaten
Succes: campagne tegen Tunis
Tegenslag: Algiers door stormweer en hevig Arabisch weerwerk leidt tot
een fiasco
- Frankrijk -> na de dood van Lodewijk XI = Frankrijk + Picardië, Anjou, de Provence en
Bourgondië
o Eind 15de eeuw: één van de rijkste staten
o 5 Franse-Spaanse oorlogen:
1521 – 1526: nederlaag Frans I -> Doornik & Milaan
1526 – 1529: Liga van Cognac -> beëindigd door Damesvrede van
Kamerijk
1536 - 1539: Ottomanen + Duitse protestanten (bondgenoten van FransI)
1541 – 1544: Ottomanen + Duitse protestanten, hertogdom Gelre
1552 – 1559: vernieling Binche, Saint-Quentin 1557, vrede 1559
- Tudor en Habsburg
o 1ste Turdormonarchie na Rozenoorlog 1455 – 1485
o Hendrik VII (1485 – 1509)
o Hendrik VIII (1509 – 1547):
1ste vrouw: Catherina van Aragon -> scheiding want geen mannelijke
opvolger
Dochter: Mary I -> Troonopvolger na Edward VI (1553 – 1558) (x
Filip van Spanje en sterke invloed van katholicisme “Bloody Mary” + kinderloos)
Annulatie 1533 (aartsbisschop Cranmer)
Leidt tot Engelse Reformatie: Act of Supremacy 1534 (Koning is
hoofd van de kerk, dus een staatskerk)
Toenemend despotisme; Treasons Act: executie Thomas More
2de vrouw: Anna Boleyn -> onthoofd omwille van overspel
Dochter: Elisabeth I -> Troonopvolger na Mary I (1558 – 1603)
3de vrouw: Jane Seymour
Zoon: Edward VI -> 1ste troonopvolger: 1547 – 1553 (calvinistische
invloeden + korte periode aan de macht)
, 2.3. Karel V en het bestuur van zijn landen
- Middeleeuws:
o Samengesteld patrimonium
o Ambulant (geen hoofdstad):
29% Castilië
26% Nederlanden
24% Heilig Roomse Rijk
10% Aragon
9% buiten eigen territorium
2% Italiaanse bezittingen
o Keizerschap (politiek, religieus, …)
- Modern:
o Territorium:
Transactie van Augsburg (1548): bracht alle Nederlanse landen samen in
de Bourgondische Kreits
Pragmatieke Sanctie (1549)
o Creatie van instellingen:
Overkoepelend voor het imperium: Raad van State
Raad voor de Indiën, ca. 1520 – 1525
In de Nederlanden
Hoofdstad Brussel 1531
Collaterale Raden 1531:
o Raad van State (buitenlandse zaken en oorlogen / belangrijkste
orgaan en bestond uit 12 hoge edelen afkomstig uit het zuiden)
o Geheime Raad (juridische adviescollege, bestond uit
beroepsambtenaren en rechtsgeleerden / binnenlandse zaken en
justitie)
o Raad van Financiën (drie hoge edelen, bijgestaan door
verschillende financiële deskundigen / overheidsfinanciën en het
beheer van de vorstelijke domeinen)
Permanente landvoogdij (virrey, onderkoning)
Gewestelijke gouverneurs
o Machtsverhoudingen (adel, steden, …)
Comuneros (1520 – 1522)
Gent (1537 – 1540) “Spanjaardenkasteel”
2.4. Een gecontesteerde Pax Hispanica
2.4.1. Filips II, heerser van een wereldrijk
- Erfenis Karel V: Castilië en Castiliaanse bezittingen in de Nieuwe Wereld, Aragon,
Sardinië, Sicilië, Napels, Milaan en de Nederlanden
- 1580: bezitting van Portugal en Portugese koloniale bezittingen
- Mislukte poging om Engeland te verwerven: Mary Tudor bleef kinderloos
- Koloniale bezittingen levert veel geld op: goud en zilver
2.4.2. De controle over de Middellandse Zee
- 1570: Cyprus -> bleef in de handen van de Ottomanen
- 1571: Lepanto -> veroverd maar Ottomaans overwicht blijft
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sarahabdelmawgoud. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.11. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
72042 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now