Samenvatting 4 vwo Biologie voor jou, ISBN: 9789020840452 Biologie
0 view 0 purchase
Course
Biologie
Level
VWO / Gymnasium
Book
4 vwo Biologie voor jou
Dit document is een gedetailleerde samenvatting over alle thema's uit 4vwo geschreven in 6vwo, bestaat uit schema's, uitleg van thermen en alle benodigde informatie om alles volledig te begrijpen.
Thema 1 – inleiding biologie 4V
Organisatieniveaus van de biologie, georganiseerd in biologische eenheden –
Molecuul
- Kleinste eenheid
- Bouwstenen van stoffen
Organel
- Onderdelen van een cel
Cel
- Prokaryoten, eencellige organismen zonder celkern
- Eukaryoten, organisme met celkern en verschillende organellen
Weefsel
- Groep cellen met dezelfde vorm en functie
Orgaan
- Deel van organisme met specifieke bouw en functie
Organenstelsel
- Aantal organen die samen een bepaalde functie uitoefenen
Organisme
- Levende wezens die kunnen groeien en ontwikkelen
Populatie grutto’s
- Groep individuen van dezelfde soort in een bepaald gebied die onderling voortplanten
Levensgemeenschap
- Verschillende populaties vormen een levensgemeenschap
Ecosysteem
- Begrensd gebied met bepaalde eigenschappen (biotisch/abiotisch) een eenheid vormen
Biosfeer
- Het geheel aan ecosystemen op de aarde
Emergente eigenschappen – op elk hoger organisatieniveau verschijnen nieuwe
eigenschappen
Zelfregulatie
- Cellen, organisme en ecosystemen die zichzelf in stand kunnen houden
- Alleen doeltreffend als biologische eenheden goed georganiseerd zijn
- Autotrofe organismen – maken hun eigen voedsel en leggen zonlicht vast in chemische
energie (fotosynthese)
- Heterotrofe organismen – verbruiken chemische energie die autotrofe organismen
vastleggen
Zelforganisatie
- Biologische eenheden organiseren zich tot een hogere orde
- Er ontstaan nieuwe structuren -> emergente eigenschappen ontstaan
- Erfelijke informatie speelt een grote rol
- Genexpressie – bepaalde omstandigheden kunnen genen aan/uit gezet worden
Geordende structuren – Verband tussen vorm en functie
,Interactie – Biologische eenheden reageren op abiotische en biotische factoren
Reproductie (vermeerderen) – Voortschrijden van een populatie, draagt bij aan het
voortbestaan
Evolutie
- Soorten ontstaan, veranderen en verdwijnen
- Genetische variatie – verscheidenheid in genotype
- Natuurlijke selectie – alleen de sterken overleven
- Reproductieve isolatie – lange tijd geen voortplanting plaats tussen individuen van
verschillende populaties (hierdoor kunnen verschillende soorten ontstaan)
Ordening van de diversiteit
- Taxonomie – de regels van het ordeningssysteem
- Systematiek – indelen van organismen volgens ordeningssysteem
- Drie domeinen – bacteriën, archaea en eukaryoten
- Domeinen worden verder ingedeeld in rijken
Bacteriën
- Prokaryoten
Cellen zonder celkern (eencellig)
Archaea
- Prokaryoten
- Cellen zonder celkern (eencellig)
- Weinig bekend over bouw en functie
Eukaryoten
- Verdeeld in rijken planten, schimmels, dieren, protisten
- Eencellig en meercellig
- Complex gebouwd
- Autotroof en heterotroof
Natuurwetenschappelijk onderzoek
- Beschrijven onderzoek – ontdekkend, verzameld data
- Hypothese onderzoek – aan de hand van veronderstelling onderzoek doen
- Waarschijnlijkheid – verschil in statistiek niet door toeval veroorzaakt
- Betrouwbaar- zo min mogelijk toevallige fouten
- Valide – zo min mogelijk systematische fouten
Onderzoeksmethodes
Observatie – waarnemingen meten
Experiment – werkelijkheid gemanipuleerd
Interview – groep individuen
Literatuuronderzoek – gebruik maken van bestaand materiaal
Modelleren – maken en uitproberen van modellen
Thema 2 – Cellen
, De microscoop
- Preparaat – schijfje van inhoud op een glasplaatje.
- Lichtmicroscoop – licht valt van onderen.
- Elektronenmicroscoop – sterkere vergroting, richten met elektronenbundel op het
voorwerp, de reflectie van de bundel creëert een plaatje.
Opbouw cel (plant)
Celmembraan – scheidt het inwendige van de cel van zijn omgeving.
Eiwitten zorgen voor opname en afgifte in het celmembraan.
Cytoplasma – inwendige van de cel waarin de organellen zweven bestaat uit water en
opgeloste stoffen.
Celkern – alle informatie ligt hierin opgeslagen (chromosomen)
Beschermt door kernmembraan
Vacuole – zorgt voor stevigheid (gevuld met water) omgeven door een
vacuolemembraan
Plastiden – groep organellen, kunnen veranderen van soorten; 3 soorten:
Chloroplasten – bladgroenkorrels
Chloroplasten – kleurstofkorrels
Leukoplasten – zetmeelkorrels
Zelfregulatie - cel houdt zichzelf in stand, functioneren zelfstandig.
Secretie – afgeven van stoffen door de cel
Cytoskelet – netwerk van vezels dat beweging in de cel mogelijk maakt
Type cellen
Stamcellen – spellen die nog niet zijn gespecialiseerd, kunnen wel nog ontwikkelen
Gespecialiseerde cellen – cellen die veranderen door op omgeving te reageren.
Tumorcellen – afwijkende cellen die samen een kwaadaardig gezwel vormen.
Embryonale stamcellen – cellen van een embryo die tot alles kunnen uitgroeien
Adulte stamcellen – cellen uit organen die kunnen transformeren
Weefsel
Groep cellen met dezelfde vorm en functie; bindweefsel, spierweefsel, dekweefsel en
zenuwweefsel.
Tussencelstof
Cellen liggen niet direct tegen elkaar er ligt tussencelstof tussen
Dient ter versteviging
Celorganellen
Kern bestaat uit; kernmembraan dat kern poriën bevat (regelt transport stoffen), en
kernplasma waar de nucleolus in zweeft.
Endoplasmatisch reticulum – membranenstelsel, dienend als transportkanalen voor
moleculen
Bevat ribosomen – zorgen voor eiwitsynthese (nog niet uiteindelijke vorm)
Golgisysteem – zorgen uiteindelijke vorm eiwitten
Lysosomen – bevatten enzymen die stoffen afbreken
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller semwaltman. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.86. You're not tied to anything after your purchase.
