Summary
Samenvatting Geschiedenis 5 vwo Republiek der Zeven Verenigde Nederlandse en de Koude Oorlog
- Course
- Level
Samenvatting geschiedenis contexten Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en de Koude Oorlog.
[Show more]
Seller
Follow
lunagrosso
Content preview
Geschiedenis samenvattingRepubliek der Zeven Verenigde Nederlanden (1515-1648) en Koude Oorlog (1945-1991)
Waardoor brak er een opstand uit in de Nederlanden (1515-1572)?
Kenmerkende aspecten:
• De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden.
• De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van
kruistochten.
• De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg
had.
• Het streven van vorsten naar absolute macht.
In 1568 begon in de Nederlanden de opstand tegen Spanje. Het Spaanse rijk werd bestuurd door
Filips || die zijn vader Karel V was opgevolgd.
De opstand begon al seen meningsverschil over de manier waarop de overheid moest reageren op
aanhangers van het protestantisme onder een minderheid van de bevolking in Nederland.
Discussies over het geloof hadden in het begin van de 16e eeuw tot een scheuring binnen de rooms-
katholieke kerk geleid.
Maarten Luther
In 95 stellingen leverde hij kritiek op de kerk.
Volgens Luther hield de kerk zich vooral bezig met pracht en praal. Luther vond dat je alleen in de
hemel kon komen door een vast geloof in God. Daarom moest iedereen de bijbels zelf kunnen lezen.
Priesters waren volgens hem niet nodig, ook de verering van heiligen keurde hij af en hij keurde
relikwieën af. Met het optreden van Luther begon in 1517 de reformatie of kerkhervorming.
Luther verschijnt voor de Rijksdag in Worms 1521 (vv)
Vrede van Ausburg
Luther zocht en vond steun voor zijn opvattingen bij Duitse vorsten. In 1555 werd met de afspraak
‘cuius regio eius relegio’ afgedwongen dat de vorst het geloof van zijn onderdanen voortaan
bepaalde.
Calvijn -> calvinisme
Verschil met Luther: bij Luther is de vorst het hoofd van de kerk en bij Calvijn bestuurt iedere
gemeente zichzelf door een raad van gekozen ouderlingen. Calvinisten mogen tegen hun vorst in
opstand komen.
Oorzaken van de opstand:
• Zowel Karel V als Filips || streefden naar centralisatie.
- Zij werden vertegenwoordigd door een landvoogd en stadhouders.
- Privileges werden ongedaan gemaakt.
- De instelling van drie collaterale raden 1531 (vv), deze adviseerden de landsheer en
zorgden voor uitvoering van het beleid.
• Hoge edelen werden verdrongen uit invloedrijk posities.
• In de steden groeide de ontevredenheid over de hoge belastingen.
, • Protestanten werden in de Nederlanden vervolgd:
- Met de instelling van de Bloedplakkaten 1550 (vv) werd geprobeerd het protestantisme
uit te roeien.
- In hagepreken kwamen de calvinisten bij elkaar.
De adel diende in 1566 een verzoek om de ketterwetgeving te laten opheffen. Het smeekschrift van
de edelen zorgt voor een tijdelijke opschorting van de kettervervolgingen. Dit leidde tot meer
calvinistische activiteit en de Beeldenstorm.
Filips || gaf de adel hiervan de schuld en stuurde Alva om de orde op zaken te stellen. Die stelde de
Raad van Beroerten in. (1567) -> aanleiding tot de opstand.
Slag bij Heiligerlee (1568) begin van de opstand.
De opstand leek de eerste jaren op een mislukking uit te lopen, totdat in 1572 de watergeuzen Den
Briel innamen. Daarna ontstond er in de Nederlanden – eerst in Holland en Zeeland – breed verzet
tegen de Spanjaarden.
Er ontstond een burgeroorlog. In deze burgeroorlog ontpopte Willem van Oranje zich langzamerhand
tot de leider van het verzet. Hij werd in 1572 door de Staten van Zeeland, Holland en Utrecht herstelt
in zijn functie als stadhouder.
Dit was een revolutionaire beslissing aangezien normaliter alleen de landsheer een stadhouder
mocht benoemen.
Waardoor resulteerde de opstand in het ontstaan van de Republiek, 1572-1588?
Kenmerkende aspecten:
• Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.
Tijdens de burgeroorlog bleek Oranjes politiek van gelijkberechtiging voor de katholieken en
protestanten in de opstandige gewesten onhaalbaar.
De Spanjaarden belegerden steden en traden keihard op zoals bij het beleg van Naarden (december
1572)
Het ontzet van Leiden 1574 (vv)
Oranje voerde een effectieve propagandaoorlog. Omdat hij een zo breed mogelijk draagvlak wilde
voor de opstand, koos hij er niet voor een religieuze, maar voor een nationale invalshoek. Hij riep
‘Nederlanders’ op hun ‘vaderland’ te beschermen tegen ‘vreemde’ Spanjaarden, maar de koning zelf
bleef aanvankelijk buiten schot.
De huurlingenlegers van Filips || werden slecht betaald en er braken steeds meer muiterijen uit.
Als reactie op de muitende Spanjaarden sloten de tot dan toe loyale gewesten zich met de pacificatie
van Gent in 1576 aan bij de opstand op voorwaarde dat bij hen het katholicisme werd gehandhaafd.
Alteratie van Amsterdam 1578 (vv)
De godsdienstkwestie leidde tot een mislukking van de pacificatie van Gent. Radicale calvinisten
namen in veel plaatsen in Brabant em Vlaanderen de macht over. Katholieken werden daardoor
afgeschrikt en waren bereid vrede te sluiten met de koning -> De Unie van Atrecht.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lunagrosso. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.32. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
72841 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now