Summary
Samenvatting sociaal werk en sociale rechtvaardigheid
- Course
- Institution
Uitgebreide samenvatting van alle lessen inclusief dia's en voorbeelden.
[Show more]
Seller
Follow
anelfe
Content preview
Les 1: Sociale rechtvaardigheid als sociaal-politiek en handelingskader voor het sociaal werk1. Introductie
• Rechtvaardigheid gaat over de redenen, de beginselen op basis waarvan men stelt of
handelingen juist en eerlijk zijn.
• Er zijn verschillende interpretaties over wat nu precies rechtvaardig is, oftewel wat
eerlijk en juist is.
• Sommige van deze interpretaties staan ogenschijnlijk lijnrecht tegenover elkaar.
• Juist en eerlijk handelen
- Is wat juist is, altijd eerlijk?
- Is wat eerlijk is, altijd juist?
- Wat is juist en wat is eerlijk
• Sociale rechtvaardigheid gaat over visies op wat faire en rechtvaardige relaties tussen
individu en samenleving zijn – (relatie met sociaal werk … ?)
• Het concept verwijst naar het proces waardoor
• individuen hun rol (kunnen) vervullen in de samenleving en/of
• Individuen al dan niet krijgen waar ze recht op hebben -
• Het toewijzen van rechten en plichten m.b.t. de basisinstituties van een samenleving
• Delen in de lusten: onder welke voorwaarden kan iemand genieten van een aantal
basisvoorzieningen
• Het verdelen van de lasten voor die basisinstituties (wie betaalt?)
• Wordt vaak ‘gemeten’ aan de hand van:
• verdeling van rijkdom
• kansen op persoonlijke ontwikkeling
• welke sociale voordelen er zijn voor wie en onder welke voorwaarden?
• gelijkwaardige participatie aan de samenleving
Relatie individu – samenleving
Sociaal werk als een institutioneel framework in de samenleving :
- Vragen van sociaal werk AAN de samenleving – andere domeinen
- Vragen over sociaal werk IN de samenleving
Verhouding dit olod – ethiek / deontologie
• SW & SR: nadruk op het vormgeven aan het samenleven via sociaal werk als basisinstitutie
met als doel een meer sociaal rechtvaardige samenleving
Relatie met sociale politiek / politisering: meso en macroniveau
• Ethiek / deontologie en SW : gaat meer over onze verhouding tot de gebruikers / onze
plichtenleer als sociaal werker :
micro en mesoniveau
• Wel onderling sterk verbonden: gedeeld vertrekpunt is het normatieve van sociaal werk
•
Sociale rechtvaardigheid = gelijkwaardige participatie ( Nancy Fraser)
De relatie tussen sociaal werk en sociale rechtvaardigheid =
inzetten op gelijkwaardige participatie.
Wij hanteren haar referentiekader als rode draad doorheen de cursus
,Rechtvaardigheid: Nancy Fraser: 3 domeinen van soc rechtvaardigheid en soc werk
a) Economische onrechtvaardigheden
1. Kwesties over de verdeling van goederen / diensten / in de
samenleving … het “economische” domein
=> vragen naar (her)verdeling – redistributie
– ongelijke verdeling van materiële bronnen en diensten (inkomen,
woonkwaliteit…)
– Vb vrouwen nog altijd minder loon
→ Nood aan beleid van redistribution of herverdeling
b) Culturele onrechtvaardigheden
2. Kwesties over erkenning van wie men is en wil zijn in de samenleving – vragen over
identiteit – het “culturele” domein
=> vragen over herkenning – recognitie
– normen en waarden die maken dat je je als persoon of als lid van een
minderheidsgroep minderwaardig voelt
– Vb holebi’s als afwijkend van norm, mensen met andere etnisch-culturele
achtergrond, religieuze / levensbeschouwelijke overtuiging
→ Nood aan beleid van recognition of erkenning
c) Politieke onrechtvaardigheden
3. Kwesties over mee vorm geven aan de samenleving – een stem hebben in de samenleving –
het “politieke” domein
=> vragen over vertegenwoordiging – representatie
– Hoe politieke besluitvorming en mechanismen ervoor zorgen ervoor dat niet
iedereen gelijke stem heeft
– Vb. Extreem: rechten van sans-papiers – vroeger vrouwen geen stemrecht
– Maar ook minder duidelijke uitsluiting: vb. mensen met mentale beperkingen,
mensen in armoede
→ Nood aan beleid van representation – vertegenwoordiging
Onrechtvaardidhied inherent verweven met elkaar
Complex samenspel
Onderscheidt 2 strategieën in het strijden tegen onrechtvaardigheden
• Affirmatieve benaderingen
– Ongelijke uitkomsten proberen te remediëren of aan te pakken, maar zonder de
onderliggende samenlevingsordening in vraag te stellen
– Compenserende strategieën
• Vb. Voedselbanken
• vb. Quota
• vb. Burgerschapszin :
aanpassen aan ‘onze’ normen en waarden
• Transformatieve benaderingen
, – Onrechtvaardigheden worden aangepakt door net de samenlevingsordening te
veranderen
– Vb. door die mechanismen die voor ongelijke verloning of racisme
zorgen bloot te leggen en te veranderen
– Vb. Streven naar alternatieve manieren van besluitvorming en participatieve
inspraakmogelijkheden
2. Sociale rechtvaardigheid als sociaal-politiek kader voor het sociaal
werk: de ontwikkeling van ‘gunst’ naar ‘recht’
De ontwikkeling van ‘gunst’ naar ‘recht’ in het sociaal werk
a) Van tekortkomingen naar mogelijkheden
• 18de-19de eeuw:
• Medisch model: deficit-benadering
• ≈ sociaal werk: ‘sociale tekortkomingen’ = de onaangepastheid van een individu of
een groep van mensen aan de burgerlijke waarden en normen in onze samenleving
• Beschavingsoffensief: ‘classe dangereuse’
• Rol sociaal werk beschaving bijbrengen, bv. via de eerste kinderwetten
• Wet op het Verbod op Kinderarbeid (1889)
• Wet op de Kinderbescherming (1912)
• Wet op de Leerplicht (1914)
• Na WOII:
• Ondersteunende benadering. Startpunt = mogelijkheden van mensen
• Vb.: eigen kracht, herstelgericht werken, ervaringsdeskundigen in de hulpverlening,
zelforganisaties bij armoedebestrijding
• Naast individuele ook structurele focus: hoe maatschappelijke structuren aanpassen
zodat mensen met een beperking toch kunnen deel nemen?
, b) Van sociale controle naar emancipatie
• 18de-19de eeuw:
• Doel sociaal werk: sociale controle.
• Bv. heropvoedingsmaatregelen in de jeugdzorg, programma’s van sociale hygiëne of
arbeidsmarktbegeleiding: ze dienen tot sociale cohesie of reintegratie in de
samenleving
• ‘sociale controle-logica’ = instrumentalisering van het sociaal werk: inzetten voor de
realisatie van doelen die gelegen zijn buiten haar eigen praktijk.
• Na WOII:
• Jaren 60: maatschappelijke contestatiebeweging
• Van verticale naar horizontale ondersteuningsrelaties: focus op onderhandeling
• Doel sociaal werk: emancipatie = kritische analyse van machtsrelaties die bletten dat
mensen tot hun recht komen en deze machtsrelaties ombuigen in een groter respect
voor de menselijke waardigheid.
• Sociale controle en emancipatie: 2 kenmerken van het sociaal werk doorheen de
geschiedenis!
• Sociaal werk begeeft zich op spanningsveld tussen beiden
= dubbelkarakter van het sociaal werk: sociaal werk is tegelijk controlerend en
emanciperend
• Cf. voorbeeld sociale huisvesting:
• Recht op wonen: burgers voorzien in hun materiële basisbehoeften (emancipatie)
• Verantwoordelijkheid om Nederlandse taal te leren als middel tot sociale integratie
(sociale controle; zie infra)
•
c) Van (overheids)paternalisme naar gebruikersparticipatie
• 18de-19de eeuw:
• Sociaal werker als expert en vertegenwoordiger van een superieure moraal
• Cliënten als ‘objecten’ van zorg’
• Aanbodsgerichte logica: cliënt past zich aan aan de structuren van het sociaal werk
• Na WOII:
• Recht op zelfbeschikking
• Democratische welzijnsbenadering:
• Mede-actorschap van cliënten
• Dialogische relatie tussen sociaal werker en cliënt
• Participatieve opvatting
• Ontwikkeling naar vraaggerichte praktijken in het sociaal werk
• Vraaggericht werken respectvoller?
• Afwezigheid zorgvraag betekent niet afwezigheid zorgbehoefte
• ‘bemoeizorg’, ‘aanklampende zorg’: nieuwe vormen van paternalisme?
• Pamflet Paul Kuypers en Jos van der Lans: “Naar een modern paternalisme”
•
d) Van privaat naar publiek
• 18de-19de eeuw:
• Ontstaan sociaal werk vanuit caritas en filantropie = private actoren
• Kenmerken = gunstkarakter
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller anelfe. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.08. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75759 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now