Dit is een samenvatting over geschiedenis Feniks Hoofdstuk 1-4. Ik schrijf redelijk uitgebreid en probeer zoveel mogelijk belangrijke details in mijn document op te nemen.
Samenvatting Feniks VWO overzicht van de geschiedenis, ISBN: 9789006464917 Geschiedenis
All for this textbook (1)
Written for
Secondary school
VWO / Gymnasium
Geschiedenis
4
All documents for this subject (4864)
Seller
Follow
noahverboom
Content preview
Geschiedenis samenvatting H.1-6
Hoofdstuk 1 De tijd van jagers en boeren
1.1 Het leven van jager-verzamelaars
De levenswijze van jager-verzamelaars
Het tijdvak van de prehistorie ofwel de tijd van jagers en boeren eindigde omstreeks 3000 v.C. toen
in het Midden-Oosten het schrift ontstond. Aangezien er toen geen schrift was zijn wij afhankelijk van
ongeschreven bronnen (bestudeert door archeologie), zoals botresten, grotschilderingen, enz. In
1991 werd de mummie van een man van 5300 jaar geleden gevonden bij de grens tussen Italië en
Oostenrijk. Deze man werd Ötzi genoemd, aangezien hij in de Ötztaler Alpen lag.
Wetenschappers zijn van mening dat de mens zich heeft geëvolueerd van apen die in Afrika leefden
en zo’n 6 miljoen jaar geleden mensachtigen waren ontstaan. Hieruit ontstonden zo’n 2 miljoen jaar
geleden de eerste mensensoorten, die op 2 benen liepen. Deze mensen leefden in een samenleving
van jager-verzamelaars. Zo’n 400.000 jaar geleden gingen ze vuur gebruiken en zo’n 200.000 jaar
geleden bleef alleen de mensensoort de moderne mens (homo sapiens, de denkende mens). Vanaf
50.000 v.C. verspreidde de moderne mens zich en verscheen allereerst in Azië. Rond 40.000 v.C.
kwam hij in Europa en tussen 30.000 en 15.000 v.C. verscheen hij in Amerika. De neanderthalers
stierven op dat moment uit, die tot 30.000 v.C. in Europa en Azië leefde.
De rolverdeling van mannen en vrouwen:
Mannen -> meer spierkracht en konden zich vrijer bewegen, daarom hielden zij zich bezig
met de jacht, de verdediging tegen wilde dieren en de strijd tegen andere mensen.
Vrouwen -> zorgden voor kinderen en verzamelden plantaardig voedsel.
Jager-verzamelaars waren nomaden: ze hadden geen vaste woonplaats en zwierven om voedsel te
vinden. Vanaf 50.000 v.C. -> ingewikkelder werktuigen met bijv. meerdere onderdelen (bijv. Pijlen en
bogen). Ze naaiden kleding en bouwden tenten en hutten -> bestand tegen de kou van de ijstijd.
30.000 v.C. -> gedachten van jagers-verzamelaars kwamen tot uiting in kunst. Deze kunst laat zien
dat de cultuur van jager-verzamelaars ingewikkelder werd en ze gingen denken in symbolen.
1.2 de opkomst van de landbouw
Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
De landbouw ontstond het eerst in het Midden-Oosten (ten oosten van de Middellandse Zee) en
gingen mensen rond 9000 v.C. voedsel verbouwen in een gebied dat de vruchtbare halvemaan wordt
genoemd. Na de akkerbouw ontstond veeteelt rond 8000 v.C. -> eerst geiten en schapen, daarna
varkens en runderen. Ontstaan van landbouw -> revolutie. Vanuit Midden-Oosten verspreiden
migranten de landbouw in Azië, Afrika en Europa. 6500 v.C. -> Landbouw Griekenland en 5500 v.C. ->
Nederland. Landbouwrevolutie vond ook zelfstandig in andere landen plaats, zoals China.
Oorzaak van het ontstaan van de landbouw:
Klimaatverandering. Na de laatste ijstijd (100.000 – 10.000 v.C.) ontstond in Midden-Oosten
een klimaat van zachte natte winters en warme droge zomers. Ook in Europa werd het
klimaat zachter en geschikter voor landbouw. Mensen gingen gewassen domesticeren ->
planten en dieren in dienst van mensen aanpassen.
Dieren waarop werd gejaagd ware vrijwel verdwenen. In het Midden-Oosten waren ook
wilde dieren die konden worden getemd en zo werden deze ook gedomesticeerd.
, Vanaf ongeveer 5000 v.C. werden dieren gebruikt voor bewerking van het land en hierdoor konden
de zware grond worden bebouwd. Door landbouw konden er meer mensen worden gevoed en deze
was dan nodig om de groeiende bevolking te voeden. Door plant- en dierveredeling en technische
vooruitgang namen de opbrengsten toe en bleef de bevolking groeien.
Er kwam een landbouwsamenleving (agrarische samenleving), waarbij boeren het nomadische
bestaan op gaven een sedentaire levenswijze kregen. Ze gingen in dorpen leven en elk dorp was
autarkisch (zelfvoorzienend). Er kwamen ook mensen met meer aanzien en macht dan anderen.
Ouders gaven hun bezit en macht door aan hun kinderen -> sociale ongelijkheid ging groeien.
Sommige boeren lieten mensen voor zich werken -> mensen zonder bezit: slaven. De sociale
ongelijkheid blijkt ook uit de graven waarin boeren hun doden leggen -> hunebedden waren
monumenten waarmee nabestaanden hun voorouders vereerden. Prehistorische boeren geloofden
dat doden voortleefden als geesten die kwaad of geluk konden brengen en gaven doden grafgiften
mee voor hun bestaan in het hiernamaals. Daarnaast geloofden de mensen in goden ->
natuurgodsdiensten. Er werden rituelen uitgevoerd om de goden gunstig te stellen, zoals offeren.
1.3 De eerste steden
Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
Een stad -> afgescheiden plaats van het platteland met veel bewoners waarvan de meesten geen
boer zijn. De eerste steden ontstonden in Irak bij de rivieren Eufraat en Tigris (Mesopotamië). Het
volk van de Soemeriërs had zich daar gevestigd die als migranten uit het zuiden waren gekomen door
stijgende zeewater van de Perzische Golf. Tussen 4000 en 2000 v.C. bouwden ze tientallen dorpen in
hun nieuwe leefgebied uit tot steden met bestuursgebouwen, pakhuizen en tempels.
De eerste steden ontstonden doordat boeren op de vruchtbare grond langs de rivieren meer voedsel
produceerden dan nodig was. Hierdoor konden boeren anderen voeden die niet meer van de
landbouw leefden. Hierdoor ontstond de landbouwstedelijke samenleving -> minderheid van de
bevolking leefde in steden. Om de landbouw te laten bloeien -> rivieren mochten in de lente niet
overstromen en het land in de hete en droge zomers moest worden bevloeid -> dijken, dammen en
kanalen nodig. Het bouwen en onderhouden hiervan moest worden georganiseerd -> een elite
ontstond. Boeren hielden zich bezig met nijverheid, maar in de stad was dit het werk van vakmensen
die gespecialiseerd waren in een ambacht. Steden waren afhankelijk van handel. De Soemeriërs
exporteerden graan, kleding en aardewerk en importeerden wierook, parfums, edelstenen en hout.
Voor de kunst van Oost-Arabië lag Dilmu (Bahrein) -> belangrijkste markt in Perzische Golfgebied.
Uit de elite in Soemerische steden kwam 1 leider naar voeren -> vorst die rekening hield met
adviesraad van aanzienlijke mannen. De rest van de bevolking bestond uit onderdanen die de
regering moeten gehoorzamen. 3000 v.C. -> in Egypte ontstond 1 staat met een farao. In
Mesopotamië bleven stadstaten bestaan -> bestonden uit een stad en het omliggende land. Hun
koningen waren vaak ook opperpriesters en stonden nauw in contact met de goden -> versterkte hun
gezag. Onderaan in de sociale hiërarchie stonden slaven en boeren. Zij moesten hun oogst afstaan
aan de stad. Door deze belasting kon de overheid voedsel verstrekken aan bijv. ambtenaren en
priesters.
De beschaving van de Soemeriërs kende nieuwe technieken en werktuigen. Zij hadden een
polytheïstische godsdienst met oden die leken op mensen. De mensen verklaarden alles wat er
gebeurde uit het handelen van de goden. Zo was er een mythe dat de goden de mens hadden
gemaakt uit klei. De Soemeriërs vonden in de jaren 3300 – 2900 v.C. het schrift uit (het spijkerschrift).
Dit kwam door de ingewikkelde organisatie die nodig was voor het besturen van steden. Eerst
bestond het schrift uit afbeeldingen en later ontstond uit deze afbeeldingen een schrift dat bestond
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller noahverboom. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.75. You're not tied to anything after your purchase.
