Samenvatting Geschiedenis HC; De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden VWO en HAVO
450 views 0 purchase
Course
Geschiedenis
Level
VWO / Gymnasium
Book
Training voor het nieuwe examen met historische contexten
Door docent nagekeken. Samenvatting Geschiedenis HC de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Goed en duidelijk uitgewerkt, maar niet té lang. Inclusief een overzichtelijke tijdbalk. Geschikt voor Havo en VWO.
Geschiedenis H2: Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden 1515-1648
Paragraaf 1: Christelijke kerk in West-Europa valt uiteen
1515: Karel V komt aan de macht
Begin 16e eeuw: scheuring binnen de katholieke kerk. Velen dachten dat de kerk de Bijbel
anders vertaalde en profiteerde van dingen die niet in de Bijbel stonden. Een deel van de critici,
zoals Erasmus, wilden alleen de misbruiken zoals de aflaathandel afschaffen. Anderen wilden
zich compleet van de kerk afscheiden Hervorming/Reformatie Luther en Calvijn.
Kritiek van Luther
1. Zelfgemaakte wetten en machtsaanspraken van de kerk zijn onterecht.
2. Alleen de Bijbel is richtinggevend en iedereen moet het daarom in volkstaal kunnen
lezen
3. Men komt in de hemel door in God te geloven en niet door goede daden te doen voor de
kerk.
4. Over celibaat, pausschap, sacramenten, heilige vereringen en kloosterorden staat niets in
de Bijbel, dus moet afgeschaft worden.
1517: Luther spijkert 95 stellingen op de kerkdeur in Wittenberg.
Karel V was in die tijd aan de macht gekomen en hij was fel katholiek. Hij wilde het katholicisme
in al zijn gebieden handhaven. Daarom daagde hij Luther uit voor de Rijksdag in Worms
(1521). Daar verklaarde hij Luther vogelvrij. Luther kreeg echter bescherming van de Duitse
vorsten, want het Lutheranisme was erg aantrekkelijk voor hen:
1. De vorst werd hoofd van de kerk;
2. Ze mochten kloosters sluiten en bezittingen innemen;
3. Onderdanen moesten vorst gehoorzamen.
1555: Vrede van Augsburg cuius regio, eius religo. Dit was een nederlaag voor Karel V en
daarna volgde zijn zoon Filips II hem op.
Verschillen tussen Luther en Calvijn:
- Luther: Vorst hoofd van de kerk + onderdanen mogen niet in opstand komen
- Calvijn: elke gemeente bestuurt zich door een raad van gekozen ouderlingen +
onderdanen mogen wel in Opstand komen als de vorst zich niet gedraagt zoals God dat
wilt.
Paragraaf 2: De opstand in de Nederlanden breekt uit
Indirecte oorzaken van de opstand:
1. Sterke positie stedelijke burgerij
2. Scheuring binnen de katholieke kerk waardoor het aantal protestanten toenam.
Directe oorzaken van de opstand:
1. Politieke reden: centralisatiebeleid van Filips II en Karel V. Ze wilden dat alle
gewesten door de landvoogd(es) en de 3 collaterale raden (1531) centraal vanuit Brussel
worden bestuurt. Collaterale raden bestaat uit: Raad van State, Geheime raad, Raad van
financiën.
2. Religieuze reden: Kettervervolgingen van Filips II en Karel V. 1550: Bloedplakkaten
het schrijven, verspreiden, lezen en in bezit hebben van ketterse boeken wordt
bestraft met de dood. Velen vonden dit erg overdreven.
April 1566: Smeekschrift bij Margaretha van Parma. Zij vond dit goed en daardoor durfden
Calvinisten openlijk Hagenpreken te houden. Een van deze hagenpreken resulteerde in de
Beeldenstorm van augustus 1566. Als reactie hierop stuurde Filips II Alva met een leger naar
de Nederlanden (1567). Alva installeerde een Raad van Beroerten en de Tiende Penning.
Hierdoor waren veel mensen gevlucht uit de Nederlanden en de ontevredenheid groeide.
1568: Willem van Oranje + 2 broers vallen vanuit 3 plaatsen aan. Dit mislukt en er is geen geld
meer.
1 april 1572: Watergeuzen veroveren Den Briel, Holland en Zeeland.
1
, 1572: Statenvergadering in Dordrecht tussen de 12 gewesten en de Geuzen. Besloten werd:
1. Gezamenlijk de financiële lasten op zich nemen
2. Willem van Oranje erkennen als stadhouder
Dit was in twee opzichten revolutionair:
1. Alleen de landsheer, landvoogd of stadhouder mocht de Statenvergadering bijeen
roepen;
2. Alleen de landsheer mocht de stadhouder benoemen
Alva deed weinig tegen de opstand want hij vreesde een aanval van de Hugenoten. In 1572 was
de bloedbruiloft en daarna kon Alva streng optreden. Het lukte hem niet en daarom kwam
Requesens (1573) maar ook hem lukte het niet, want: ze hadden weinig geld en de opstandige
gewesten waren in het voordeel; beheersten de waterwegen.
1574: Ontzetting van Leiden. Leiden werd een jaar lang door de Spanjaarden belegerd. Veel
mensen gingen dood. In 1574 wist Willem van Oranje de stad te ontzetten door de dijk door te
steken.
1576: Spaanse Furie Spaanse troepen worden slecht betaald en gaan op muiten. Hierdoor
groeide de angst en onvrede van andere gewesten en besloten ze zich aan de sluiten bij de
opstandige gewesten: Pacificatie van Gent, besloten werd:
1. Spanjaarden moeten Nederland verlaten;
2. Geen kettervervolgingen meer;
3. In Holland en Zeeland calvinisme, maar wel gewetensvrijheid
4. Overige gewesten mogen zelf hun godsdienst kiezen
Voorbeeld: Alteratie van Amsterdam (1578)
1579: Unie van Atrecht en Utrecht:
- Katholieken werden afgeschrikt door radicale calvinisten die in Vlaamse steden de
macht grepen, dit was het einde van de eenheid van de pacificatie van Gent.
- 1579: Zuidelijke gewesten verzoenen zich met Spanje in Unie van Atrecht
- 1579: Noordelijke gewesten militaire samenwerking Unie van Utrecht
In 4 fasen ontstond de Republiek:
1. 1579: Unie van Utrecht
2. 1580: Willem van Oranje vogelvrij verklaard
3. 1581: plakkaat van Verlatinghe opstandige gewesten zetten Filips II als koning af.
1584: Willem van Oranje vermoord.
4. 1588: Ontstaan van de Republiek der 7 Verenigde Nederlanden
1585: Val van Antwerpen: Parma neemt Antwerpen in. Kooplieden en ambachtslieden
vluchten naar Holland. Het economisch zwaartepunt verschuift hier naartoe.
1588: Armada
Bestuur Republiek: bondstaat
- 7 gewesten hebben eigen Statenvergadering; belasting, godsdienst, rechtspraak
- Afgevaardigde elk gewest in Staten-Generaal; buitenlandse politiek, verdediging,
besturen Generaliteitslanden.
- Twee belangrijke personen: raadspensionaris/landsadvocaat (Johan van
Oldenbarnevelt) en Stadhouder (legeraanvoerder WvO en Maurits van Oranje)
Paragraaf 3: De afloop van de oorlog
1609: Oorlog wordt tijdelijk gestopt door Twaalfjarig Bestand (1609-1621). Moest daarna
leiden tot vrede. Voor Spanje kwam dit goed uit, want ze hadden ook nog andere oorlogen en
daarvoor hadden ze ook mankracht nodig. Republiek besloot tot wapenstilstand door Johan van
Oldenbarnevelt. Er waren mensen voor en tegen vrede:
Johan + gewest Holland: goed voor handel en minder geld
- Maurits en de andere gewesten: was bang dat Spanje leger zou versterken in die 12 jaar
en de gewesten wilden meer gebieden inpikken en calvinisme verspreiden.
Tijdens het bestand kwam er een conflict binnen de Nederlanden. Calvijn had het over de
predestinatie leer de mens heeft geen invloed op de dood. Johan was vrijzinnig, hij vond dat
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller hsahin97. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.14. You're not tied to anything after your purchase.
