In dit document vind je alle werkgroepsopdrachten + de bijbehorende antwoorden. Ook vind je extra stof die behandeld wordt tijdens de werkgroepen en werkcolleges.
Opgave 1
Het staatsrecht is het recht dat gaat over de organisatie van de staat. Geef een definitie van
het begrip ‘staat’ en beantwoord daarna de volgende vragen.
Wanneer is iets juridisch een staat?
Bevolking
Op een territorium:
Met een territoriale organisatie, overheid, die effectief gezag uitoefent (over een op het
grondgebied woonachtige bevolking)
En die het vermogen heeft om betrekkingen met andere staten te onderhouden (daartoe
over machtsmiddelen beschikt, zoals het geweldsmonopolie)
a. Waarom is een deelstaat als Texas of Beieren geen staat?
Een deelstaat heeft niet het hoogste gezag, omdat er nog een federale overheid erboven
staat. Een staat heeft wel het hoogste gezag. Een staat is daarom wel soeverein, een
deelstaat niet. Een deelstaat beschikt niet over het vermogen om relaties aan te gaan met
andere staten.
b. Wat is het verschil tussen een staat en een gangsterbende die een gebied terroriseert?
Een gangsterbende heeft macht door het gebruikte geweld. Het is feitelijke macht: de
mogelijkheid om anderen te dwingen.
Een staat heeft gezag op basis van machtsmiddelen. Gezag is gelegitimeerde macht:
Gezag wordt uitgeoefend door personen of instanties die macht hebben gekregen via een
bepaalde procedure (of, een enkele keer, vanwege bepaalde kwaliteiten). Vooral die
procedure 'legitimeert' de verkregen macht. Ook kan een gangsterbende niet relaties
aangaan met andere staten.
c. In hoeverre kan de Europese Unie als een staat worden beschouwd?
EU heeft wel kenmerken van een staat:
De verdragen zijn de constitutionele grondslag en normering
Er zijn bevoegdheden aan de Unie toegekend
Er is een grondrechtencatalogus
Er worden wetgevende, bestuurlijke en rechtsprekende taken uitgeoefend
Er is een burgerschap van de EU en de EU kan besluiten nemen die burgers (én de staten)
binden
Er wordt een buitenlands beleid gevoerd.
De Unie voldoet aan de kenmerken, maar kan niet als een staat worden beschouwd. De EU
is formeel een internationale organisatie, opgericht bij en werkzaam ingevolge verdagen,
waarbij de soevereine lidstaten unaniem over verdragswijziging besluiten. Verdere typische
staatstaken ontbreken. Juridisch is de EU een verdragsorganisatie, opgericht door staten,
die zichzelf als soevereine entiteiten beschouwen en niet het voornemen hadden een staat
te vestigen, zoals wel het geval is als staten vanuit zelfstandigheid, of vanuit een
confederatie een (federale) staat oprichten en daarmee hun eigen soevereiniteit opheffen.
(Blz.9)
d. Dient er in een staat volgens u een gemeenschappelijke cultuur te bestaan?
Nationale staat: de personen onder het gezag en op het grondgebied van de staat vormen
gezamenlijk een zekere eenheid: ze zijn een natie.
Er zijn volop staten waarbinnen een diversiteit aan bevolkingsgroepen woont. Dat kan zich
uiten in verschillende talen, gewoonten en godsdiensten.
Ik denk niet dat het noodzakelijk is dat de staat bestaat uit een gemeenschappelijke cultuur.
,Opgave 2
Volgens artikel 50 Gw vertegenwoordigen de Staten-Generaal het gehele Nederlandse volk.
a. Zou dat ook moeten gelden voor iedere volksvertegenwoordiger afzonderlijk?
Welke belangen dient deze volgens u te behartigen?
b. Is het feit dat Kamerleden over het algemeen hoger opgeleid zijn naar uw mening in strijd
met het idee van representatie?
Nee, zolang ze weten wat er onder de bevolking leeft en zich kunnen verplaatsen in de
'normale' doorsneeburger.
c. Als uit een opiniepeiling blijkt dat 70 procent van de Nederlanders voorstander is van een
bepaalde maatregel, zou het parlement dan volgens u in beginsel voor de invoering van die
maatregel moeten stemmen?
Ja, want het parlement vertegenwoordigt het volk.
d. Maakt het daarbij uit of het gaat om bijvoorbeeld de herinvoering van de doodstraf, het
afschaffen van alle kunstsubsidies of de terugtrekking uit de
Europese Unie?
Ja, want politici moeten denken vanuit het belang van de hele samenleving.
Opgave 3
Geef een eigen omschrijving van het begrip ‘democratie’ en beantwoord daarna de
volgende vraag: Op welke manier is de uitvoerende macht democratisch gelegitimeerd in
een presidentieel stelsel en op welke manier in een parlementair stelsel?
Bij een democratie beslist het volk, direct of indirect, mee over politieke zaken.
'Government of the people, by the people, for the people'
De regering bestaat uit volksvertegenwoordigers die gekozen zijn door het volk. Ze zijn deel
van het volk. Ze handelen in het belang van het volk.
De uitvoerende macht in een presidentieel stelsel democratisch gelegitimeerd, omdat de
president direct door het volk wordt gekozen.
De uitvoerende macht in een parlementair stelsel is de regering (koning + ministers). De
koning is niet democratisch gelegitimeerd. De ministers worden aangewezen door de
meerderheid in de Tweede Kamer, en die wordt gekozen door het volk.
Opgave 4
Welke vier kenmerken heeft de rechtsstaat? Welk doel dient de rechtsstaat? Bespreek al
deze vier kenmerken in het licht van dat doel.
Grondrechten
Scheiding der machten
Legaliteitsbeginsel
Onafhankelijke rechtspraak
Opgave 5
In het boek wordt de leer van de trias politica van Montesquieu uitgelegd.
a. Welke drie staatsmachten onderscheidde Montesquieu?
Wetgevende, Rechtsprekende, Uitvoerende macht.
Art. 42 Gw Art. 116 Gw Art. 81 Gw
Rechterlijke macht: rechtbank, hof, hoge raad: art. 2 RO
Afdeling bestuursrechtspraak, art. 116 lid 3
b. Noem twee redenen waarom de term ‘uitvoerende macht’ de positie van de regering in
het Nederlandse bestel niet volledig dekt.
De regering heeft naast uitvoerende macht ook wetgevende macht.
De regering (uitvoerend) staat onder voortdurende controle van het parlement (wetgevend).
,Art. 89
c. In welk opzicht voldoet de machtenscheiding in de Verenigde Staten beter aan het idee
van Montesquieu dan de Nederlandse machtsverdeling?
Opgave 6
Per 30 augustus 2022 is er in de Gw een algemene bepaling opgenomen die luidt: “De Gw
waarborgt de grondrechten en de democratische rechtsstaat.”
Wat is opmerkelijk aan de opsomming in deze bepaling?
De grondrechten behoren al tot de rechtsstaat.
, Jurisprudentievragen (maken voor werkcollege)
Arrestenanalyse Waterpakt
Opgave 1
Lees Waterpakt en beantwoord de volgende vragen.
a. Wat zijn de juridisch relevante feiten?
Nitraatrichtlijn --> stikstofnorm dierlijke mest
Wat is een EU-richtlijn?
Bindende EU wetgeving waarbij lidstaten verplicht zijn het daarin geregelde om te zetten (te
implementeren) in hun nationale wetgeving binnen een bepaalde termijn (meestal 2 jaar).
Omvang veestapel leidt tot mestoverschot.
Stikstof in mest spoelt uit naar grondwater
Nederland voldeed niet aan de EU-norm
Inbreukprocedure die door EU Cie aanhangig was gemaakt bij het HvJeu.
Voldoen aan EU-norm vergt formele wetgeving.
Waterpakt in 1e aanleg:
Verklaring onrechtmatigheid van inbreuk op Nitraatrichtlijn
Bevel maatregelen te nemen
Hoger beroep:
Verklaring onrechtmatigheid aangehouden
Bevel maatregelen te nemen = bevel tot wetgeving en dat is staatsrechtelijk niet toelaatbaar.
Rechtsvraag:
Mag de rechter bij strijd met internationaal/ EU recht de wetgever bevelen specifieke wet te
maken zodat de Staat aan zijn internationale of EU verplichting voldoet?
Antwoord HR (r.o. 3.5):
De rechter mag geen bevel tot wetgeving geven!
b. Welk type regeling was door de staat niet voldoende tijdig geïmplementeerd?
c. Door wie moest die regeling worden geïmplementeerd?
De regering, de Eerste en Tweede Kamer, en Staten-Generaal
d. Waarom achtte de Hoge Raad zich niet bevoegd een bevel tot implementatie te geven?
Vanwege de machtenscheiding is het voor de rechter niet toegestaan in te grijpen in de
procedure van politieke besluitvorming en belangenafweging die is voorbehouden aan de
gekozen vertegenwoordigers in de provinciale staten.
Antwoord Oplossing Casus bij Waterpakt video
De gevraagde voorziening zal worden afgewezen, omdat het de rechter niet is toegestaan in te
grijpen in de procedure van politieke besluitvorming en belangenafweging die is voorbehouden aan
de gekozen vertegenwoordigers in de provinciale staten. (Stichting De faunabescherming, r.o. 3.3.5
jo Waterpakt-arrest, r.o. 3.5)
Er wordt niet voldaan aan de scheiding der machten: de uitvoerende, wetgevende en
rechtsprekende macht zijn niet gescheiden. Het staatshoofd benoemt namelijk de ministers,
de rechters en de helft van de volksvertegenwoordiging.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Lenastudent. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.03. You're not tied to anything after your purchase.
