Summary
HST samenvatting
- Course
- Institution
samenvatting van de slides en eigen notities van het vak hedendaagse sociologische theorie (HST)
[Show more]
Seller
Follow
florinelippens
Content preview
1Hedendaagse sociologische
theorie
Inleiding
Doelstelling
Naoorlogse sociologie
nieuwe mogelijkheden en kansen
optimisme
Modernisering theorieën
Rationele wijze uitbouwen
Maatschappelijke vooruitgang
Door democratie, wetenschap
Vanaf jaren 70
Reactie
Jonge generatie die met nieuwe ideeën komen
Interactie tussen bredere maatschappelijke omgeving en theorieën volgens
sociologen
Bv globalisering, post-kolonialisme, technologisering, kapitalisme
Wat is theorie?
Logisch geordend of geïntegreerd geheel van uitspraken over de sociale
werkelijkheid
theorieën sturen onze interpretatie, maar beïnvloeden ook, stuurt, geeft een
beeld, niet zomaar een weerspiegeling
hoe werkt ze?
Basisstructuur? Etc.
Abstract (abstraherend van specifieke tijd en ruimte) maar tegelijk ook gesitueerd
Theorieën vertellen ons hoe we naar de (sociale) werkelijkheid kunnen (of
moeten) begrijpen
maar die werkelijkheid beïnvloedt ook hoe we erover denken (cf. Alexander -
Diagram 1.1.)
Theorieën sturen de waarnemingen (van de maatschappelijke werkelijkheid) én de
interpretaties van die waarnemingen maar worden anderzijds zelf mee beïnvloed
door de steeds veranderende maatschappelijke omgeving
Niet gewoon ‘weerspiegeling’ van de werkelijkheid
eerder de ‘bril’ waardoor sociologen naar de maatschappelijke werkelijkheid
kijken
Leidraad voor onderzoek, bron voor richtinggevende concepten en formulering van
hypothesen
, 2
Maar vaak ook systematische poging om de resultaten van het onderzoek te ordenen
en te interpreteren
Theorie en onderzoek: het praktische nut van theorie?
1. Heuristiek
Non-interaction as a social accomplissement
Erving Goffman
theorie laat ons een betekenisvol patroon vinden in de werkelijkheid
Leren ons iets sociologisch betekenisvol te herkennen
Bv wachtruimte
o mensen proberen niet met elkaar te interageren, geen interactie met
elkaar te hebben
dat is natuurlijk ook een soort interactie!
o => heel erg afgestemd op menselijke verbale en vooral non-verbale
signalen en gaan alle soort signalen dat we opvangen interpreteren als
interactie
Orde in de chaos zien
Theoretische kaders, concepten, ideeën: brengen bepaalde manier van kijken
mee
Richten onze aandacht op bepaalde aspecten vd werkelijkheid &
verwaarlozen het irrelevante
Zien een zekere orde, een patroon
2. Kadering/ framing
Concepten, theoretische kaders
Helpen ons iets betekenisvol, patroonmatig id sociale werkelijkheid te
herkennen
Om sociale werkelijkheid te verklaren en te interpreteren
een fenomeen in specifieke theoretische termen en classificeert het daarmee in een
bredere groep
bv interactievormen in de publieke ruimte
De meeste analytische kaders of theoretische ‘frames’ worden ontleend aan de
sociologische theorie
Door theoretische kaders te selecteren, te bediscussiëren en te formaliseren kunnen
onderzoekers hun werk met dat van anderen verbinden
Verschillende kaders leiden tot andere ‘kadering’ of benadering van onderzoek,
andere onderzoeksvragen, andere ‘data’ (‘wat is het dat we bestuderen?), andere
methoden, etc.
Kaders sturen hoe we kijken naar de sociale werkelijkheid
Bv rellen
o Verschillende factoren die een rol spelen
o Theoretische assumpties:
o Crisisgedrag
reactie op teleurgestelde verwachtingen en (veranderingen in)
de persoonlijke situatie van mensen
, 3
Participanten aan rellen kunnen reageren uit frustratie of uit
(morele) verontwaardiging
o Rationeel, instrumenteel gedrag
(ook van collectieve actoren)
geweld kan gemobiliseerd worden om bepaalde doelen te
bereiken (en bv besluitvorming te beïnvloeden)
middel van politieke actie, inzetten om doelen te bereiken
o Aangeleerd gedrag
(geweldscultuur)
van bepaalde groepen: participanten aan rellen zijn
gesocialiseerd in cultuur waarin mannelijke idealen van
dominant en gewelddadig gedrag de toon aangeven
in alle drie zit een waarheid, maar niet per se met elkaar te combineren
3. Systematisering
Theorie als systematische poging om de resultaten van het onderzoek te ordenen en
te interpreteren
“Theorie is een veralgemening van het particuliere, een abstrahering van concrete
gevallen”
(J. Alexander, What is Theory?, p.2)
Bv racisme en discriminatie
Uit het vele empirische onderzoek kunnen we vijf verschillende vormen van
omgaan met/beantwoorden van racisme onderscheiden
o Confrontatie
inclusief juridische actie
o ‘Management of the self’
ervoor zorgen dat men geen aanstoot geeft
anticiperen op vijandige interacties en negatieve reacties
o Negeren / niets doen
o Zichzelf bewijzen
focus op ‘zelfverbetering’, ‘hard werken’ en ‘competenties
bvb. in onderwijs of professionele context
o Focus op ‘isolatie’ en ‘autonomie’
ervoor kiezen om enkel nog met de ‘eigen’ mensen om te gaan
en andere contacten te vermijden
Hoe komt theorie tot stand?
Wordt theorie gemaakt op basis van de empirische feiten (inductie of generalisatie)?
Theorieën zijn opgebouwd in reactie op maatschappelijke omstandigheden en
problemen
‘Relatieve zelfstandigheid’ van theorie: ze kan niet zonder feiten, maar bepaalt
tegelijk hoe die feiten geïnterpreteerd moeten worden
Theorie eerst, hieruit assumpties waardoor we naar de werkelijkheid gaan
kijken
bepalen hoe de wereld moet worden geïnterpreteerd
, 4
‘Theorie’ kan dus zowel heel abstract (‘feitenvrij’) zijn, als gericht op het
systematiseren van empirische observaties (‘feiten’)
Sociologische theorieën steunen zelf op een aantal basisassumpties
Hoe ziet men de handelende mens of ‘actor’? Wat ligt aan de grondslag van
handelen? Wat is sociaal handelen?
Individu handelt rationeel en uit eigenbelang
Individueel handelen wordt gericht door waarden, overtuigingen, normen
o ‘normatief’ of niet-rationeel
Individueel handelen hangt af van de ‘definitie van de situatie’ (situationeel,
interpretatief)
o adhv assumpties die je hanteert, kan je heel anders kijken naar de
werkelijkheid
Hoe komt maatschappelijke orde tot stand?
Bestaande maatschappelijke structuren bestaan op zichzelf en bepalen het
gedrag van individuen
o bv sociale klassen
Individuen maken ‘keuzes’ in het licht van de situatie, hun belangen, hun
interpretaties van gedrag van anderen, en daaruit emergeren ‘sociale
patronen’ en ‘instituties’
Voorbeelden op dia 31 en 32
Sociologische theorie
Algemene versus specifieke theorie
Theorieën over specifiek maatschappelijk domein of specifieke dimensie van het
sociale leven
Theorieën van ongelijkheid of ‘sociale stratificatie’ (sociologie van
ongelijkheid)
Theorieën van het politiek systeem (politieke sociologie)
Theorie van ziekte en gezondheid (medische sociologie)
Theorie van specifieke sociale verbanden (bvb. groep, organisatie, macro-
instituties)
Algemene sociologische theorie
Theorie over de maatschappij als eenheid of ‘geheel’
o “Hoe hangen verschillende domeinen van de maatschappij samen?
Theorie over hoe sociale interactie - organisaties – macrostructuren zich tot
elkaar verhouden
Maatschappij als totaliteit, eenheid: hoe hangen de verschillende domeinen
samen in gestructureerd verband?
Gelaagd systeem: verschillende analyse-, werkelijkheidsniveaus
Onderdeel van bredere organisatiestructuren, bredere niveaus
o Verbinden met bredere maatschappelijke patronen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller florinelippens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.01. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
73918 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now