Summary
Samenvatting historische context H.2 geschiedenis
- Course
- Level
Een uitgebreide samenvatting over de verlichting, historische context 2 van geschiedenis. Met begrippen, kenmerkende aspecten en belangrijke tijden/mensen genoemd.
[Show more]
Seller
Follow
juunbrand
Content preview
GeschiedenisHistorische contexten
§2.1 Welke ideeën ontstonden tijdens de verlichting over een meer rechtvaardige
samenleving (1650-1789)? Tijdvak 6 + 7:
Het streven van vorsten naar absolute macht
De wetenschappelijke revolutie
Rationeel optimisme en “verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van
de samenleving; godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
Voortbestaan van ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur een
eigentijdse verlichte vorm te geven -> verlicht absolutisme.
Wetenschappelijke revolutie:
17e eeuw: wetenschappelijke revolutie: periode van groot aantal uitvindingen en
ontdekkingen als gevolg van systematische beoefening van onderzoek.
- Observeren: zelf kijken wat er gebeurt (telescoop, menselijk lichaam)
- Experimenteren: proeven doen
- Redeneren: wat betekent mijn uitkomst.
Oorzaken wetenschappelijke revolutie:
- Ontdekkingsreizen -> toename kennis van de wereld.
- Ambachtelijke technieken -> meer controle over natuur en behoefte precieze meting.
- Humanistische tekstanalyse -> verder gaan op Griekse en romeinse kennis
- Rationalisme: Descartes -> nieuwe kennis door gebruik van rede-> logisch redeneren.
- Empirisme: Locke -> nieuwe kennis door waarneming en ervaring -> observeren en
experimenteren.
Nieuwe inzichten:
Wetenschappelijke revolutie leidt tot nieuwe inzichten en ontdekkingen -> natuurwetten
van Newton; traagheid, actie is reactie, kracht veranderd snelheid, zwaartekracht. Inzicht dat
in de natuur dingen gebeuren volgens wetmatigheden.
Nieuwe inzichten en ontdekkingen zijn in strijd met ideeën en wereldbeeld van de kerk.
- Discussies over de positie van de kerk in de maatschappij -> geloof individueel.
Mensen moeten zelf kunnen kiezen wat ze willen geloven. Overheid mag niet afdwingen en
ketters vervolgen. Steeds meer spanningen tussen geloof en wetenschap.
Verlicht denken:
Verlichting: stroming van geleerden die menen dat alles met behulp van het verstand kan
worden verklaard. Dat zal bijdragen aan de vooruitgang van de samenleving.
- Groot vertrouwen in rationeel denken.
- De wetenschappelijke manier van onderzoek kan gebruikt worden op alle terreinen.
- Door de verlichting is grote maatschappelijke vooruitgang mogelijk.
- Verlichting zorgt voor grote verandering in het denken over de samenleving.
- Zijn tradities, religieuze praktijken en bestaande gezagsverhoudingen wel redelijk?
Samenleving was gebaseerd op erfelijke rechten en plichten of religieuze ideeën (traditie en
bijgeloof) -> samenleving gebaseerd op de rede. Rousseau: Émile ou de l’éducation -> ideale
opvoeding voor kinderen is in harmonie met de natuur en zonder straffen. Onderwijs moet
er zijn voor alle kinderen. Vrij om zelf te oordelen. Verspreid: brieven, boeken (Encyclopédie)
en salonbijenkomsten -> optimisme en geloof maatschappelijke vooruitgang, twijfel alles?
, Het sociaal contract:
Waar ligt de soevereiniteit? De soevereiniteit ligt bij de vorst -> droit divin: goddelijk recht
om als (absoluut) vorst te regeren. Een opstand tegen de vorst is dus opstand tegen god.
- Locke & Rousseau: gaan uit van natuurrechten en het idee van een sociaal contract.
Sociaal contract: contract tussen vorst en burgers of burgers onderling. (Onze grondwet).
- Voorkomen van oorlogen tussen vorst en burgers of burgers onderling.
- Burgers dragen bepaalde taken over aan de overheid.
- Overheid beschermt de rechten van de burgers via wetgeving.
John Locke: volk heeft in alle vrijheid besloten om een samenleving te vormen.
- Volkssoevereiniteit: geen contract voor vorst dat hij mag heersen.
- Burgers waren elkaars gelijken en behielden hun vrijheid via sociaal contract.
- Vorst moet natuurrechten en het volk beschermen: vrijheid, leven en bezit.
- Een slechte vorst mag afgezet worden door het volk.
- Volk: adel + rijke burgers.
Jean-Jacques Rousseau: alle mensen zijn elkaars gelijken; ook armen en slaven.
- Volkssoevereiniteit
- Directe democratie, zodat de algemene wil uitgevoerd wordt door regering/overheid.
- Een slechte vorst mag worden afgezet
- Volk: alle burgers.
Montesquieu en Smith:
Scheiding van de machten: montesquieu -> machtsmisbruik binnen het bestuur van een
staat voorkomen: wetgevende macht (nieuwe wetten opstellen), uitvoerende macht
(bestuur door middel van uitvoering wet), rechterlijke macht (uitvoeren wet en toetsen).
Adam Smith: andere rol overheid in de economie.
- Overheid beïnvloedt de economie met importtarieven en exportsubsidies.
- Vrijemarkteconomie: vrijhandel en weinig overheidsbemoeienis.
- Rationeel eigenbelang: ieder mens werkt hard voor zichzelf (groei welvaart ieder).
Veranderende politieke cultuur:
Verlichte ideeën raken breed verspreid. Ze worden privé en openbaar uitvoerig besproken.
Vorsten moeten voortaan rekening houden met de publieke opinie in alle lagen volk ->
publicatie van verlichtingsideeën wordt angstvallig in de gaten gehouden en soms verboden.
Vanaf 15e eeuw: uitbreiding en centralisatie van de macht van vorsten -> absolutisme.
18e eeuw: verlichting + absolutisme = verlicht absolutisme: regeringsvorm waarbij de vorst
probeert om met verlichte ideeën zijn bestuur te verbeteren, maar wel alle macht heeft.
Frederik de Grote: “alles voor het volk, niets door het volk.”
- Godsdienstige verdraagzaamheid
- Introductie aardappel als volksvoedsel (iedereen eten).
- Droogleggen moerassen voor nieuwe landbouwgrond
Catharina de Grote (Rusland) en Jozef 2 (Oostenrijk) zijn verlicht absolutisten vorsten.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller juunbrand. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.56. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
79400 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now