Samenvatting Biologie
H14: waarnemen
Paragraaf 1
Zintuigcellen = gespecialiseerde cellen die reageren op een adequate prikkel.
- Adequate prikkel = het type prikkel waarvoor een bepaald type zintuigcel gevoelig is.
Evenwichtszintuigen = zintuig dat de stand en bewegingen van je hoofd registreert. Ze
bevingen zich in het inwendige deel van het oor. Je hebt twee evenwichtszintuigen.
Geeft informatie over op welke manier jij staat en beweegt. Zorgt er NIET voor dat je
evenwicht bewaart.
Evenwichtszinguiten bestaan uit:
Centrale deel
Vestibulum - Maculae
- Gevuld met de vloeistof endolymfe
Drie halfcirkelvormige - Cupulae
kanalen. - Gevuld met de vloeistof endolymfe
Cupulae neem je draaibewegingen met je hoofd waar.
Maculae hiermee neem je rechtlijnige versnellingen en
vertragingen van je hoofd waar.
Vanuit de Maculae krijg je informatie over de stand van je hoofd ten opzichte van de
zwaartekracht en over een rechtlijnige versnelling. Haarcellen (zintuigcellen) in de macula
steken met lange ciliën (zintuigharen) in een geleilaag met daar boven een laagje
kalksteentjes BINAS T87D.
Kalksteentjes versnellen en maken de ciliën gevoelig voor zwaartekracht. (Denk aan een
sneeuwbal die van de heuvel rolt).
Sensorische zenuwcellen = versturen informatie, nemen de informatie waar.
Informatie over draaibewegingen van je hoofd, komt uit de drie halfcirkelvormige kanalen.
Drie verschillende bewegingen registeren:
Ja-knikken
Nou-ja schudden (= hoofd van links naar rechts naar de schouder laten zakken)
Nee schudden
, Elk kanaal heeft aan de basis een knobbel met daarin haarcellen met lange ciliën. Die ciliën
steken in een geleiachtige massa (deze vertraagt bewegingen), de cupula, die vrij heen en
weer kan bewegen met de endolymfe mee. Aan het begin en het einde van een draaiing
bewegen de cupulae door de trage endolymfe ten opzichte van de wand van de kanalen.
Ciliën worden platgedrukt/ buigen door lymfevloeistof en sturen impulsen naar de
hersenstam.
Zintuigcellen = vangen prikkels op en transformeren naar een impuls.
Receptorcellen hebben net als neuronen een rustpotentiaal.
Adequate prikkel = een invloed uit de omgeving die past bij een zintuig.
Een adequate prikkel leidt in de cel tot verandering van de membraanpotentiaal, door het
openen (of dicht gaan) van ion poorten.
Vier soorten Mechanoreceptoren Thermorecptoren Chemoreceptoren Fotoreceptoren
receptoren
Reageren op Mechanische prikkeling, het Temperatuurs- Bepaalde stoffen. Licht.
buigen van de ciliën verandering
Plaats Capulae en de maculae van In je huid In je neus en tong In je ogen
Zintuigcellen je evenwicht. Ook sommige
druk en rek in je huid.
Ion poorten Vormverandering van het Een Een secundaire boodschapper bindt
openen celmembraan. warmtegevoelig aan doelwitmoleculen op de
onder eiwit. ionpoorten, die daardoor open of dicht
invloed van gaan.
Zodra de prikkeldrempel (drempelwaarde) van het receptorcelmembraan bereikt:
1. Volledige depolarisatie vindt plaats.
2. Dat zorgt dat Ca2+ -poorten openen, Ca2+ stroomt naar binnen.
3. Receptorcellen lozen een exciterende neurotransmitter in een synaps met een
sensorisch neuron.
Impulsfrequentie = bepaalt de hoeveelheid neurotransmitters die vrijkomt. Geeft informatie
over de sterkte van de prikkel. Sterkere prikkel hogere impulsfrequentie.
Pijnreceptoren = Zenuwceluiteinden (GEEN zintuigcellen) die reageren op prikkels die
schade kunnen geven, zoals te hoge temperatuur, te hoge druk ect. De prikkeldrempel van
pijnreceptoren ligt veel hoger dan die van zintuigcellen. Zij geven hun informatie via het
ruggenmerg door aan pijncentra in de grote hersenen.
Door een langdurige constante prikkel kan de prikkeldrempel van een receptor cel
omhooggaan. De receptor reageert dan minder op de adequate prikkel = adaptatie/
gewenning.
Oppervlakkige tastzintuigen in je huid vertonen heel snel adaptatie (kleding).
Dieperliggende drukzintuigencellen vertonen weinig adaptatie (knellende schoen).
Pijnzintuigjes vertonen GEEN gewenning (schaafwond).
Recht op staan (je zwaait langzaam heen en weer):
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller hannehoek. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.28. You're not tied to anything after your purchase.
