Summary
Samenvatting Biologie Havo 5: Thema 5 Gaswisseling en Uitscheiding.
- Course
- Level
Deze samenvatting bevat: hoofdstuk 5 Gaswisseling en Uitscheiding. Alle paragrafen.
[Show more]
Seller
Follow
nathalielans9
Content preview
Basisstof 1 – Gaswisseling.Ademhalingstelsel.
Het ademhalingsstelsel bestaat uit de longen en de luchtwegen. Met het ademhalingsstelsel
neem je gassen op uit de lucht en geef je gassen af aan de lucht. Dit noem je gaswisseling.
De neusholte is bekleed met neusslijmvlies. De buitenste laag cellen van het neusslijmvlies
bestaat uit trilhaarepitheel. Daarin zitten slijmproducerende cellen en trilhaarcellen.
Neusharen houden grote ingeademde stofdeeltjes tegen. Kleine stofdeeltjes en
ziekteverwekkers blijven aan het slijm op het neusslijmvlies kleven. Bewegingen van de
trilharen brengen het slijm naar de keelholte. Het bloed in de bloedvaten in het
neusslijmvlies verwarmt de lucht. De neusholte is door nauwe openingen verbonden met de
bijholten. De bijholten zijn ook bekleedt met slijmvlies. Bij verkoudheid zwelt het neus- en
bijholteslijmvlies op. Daardoor worden de uitgangen van de bijholten afgesloten.
Het strotklepje sluit de luchtpijp af als je iets doorslikt. Tussen de keelholte en de luchtpijp
zit het strottenhoofd. Hierin liggen de stembanden. Dat zijn stevige vliezen die gaan trillen
als er lucht langs komt.
De luchtpijp verbindt de keelholte met de longen. De luchtpijp vertakt zich in twee
bronchiën. In de wand van de luchtpijp en de bronchiën zitten hoefijzervormige
kraakbeenringen. De bronchiën vertakken zich in steeds kleinere zijtakjes: de bronchiolen.
De wanden van de bronchiolen hebben geen kraakbeenringen, maar spierweefsel die zich
daardoor kunnen vernauwen of verwijden. Het spierweefsel in de wand van bronchiolen
wordt beïnvloed door het autonome zenuwstelsel en door hormonen. Onder invloed van het
hormoon adrenaline verwijden de bronchiolen zich. De binnenwand van de luchtpijp,
bronchiën en bronchiolen is bekleed met slijmvlies. De buitenste laag cellen van dit slijmvlies
bestaat uit trilhaarepitheel. De trilharen brengen het slijm omhoog naar de keelholte. Aan
de uiteinden van de binnenste bronchiolen zitten longblaasjes. De wand daarvan is maar één
cellaag dik en de binnenkant is bedekt met een dun laagje vocht.
Aanvoer van zuurstof.
Actieve lichaamscellen verbruiken zuurstof. De O2 -concentratie in de cellen neemt af en de
CO2 – concentratie neemt toe. Daardoor dreigt de homeostase te worden verstoord. In de
longen vindt diffusie plaats van zuurstof vanuit de lucht in de longblaasjes. Vanuit dit vocht
vindt diffusie naar het bloed in de longhaarvaten. De zuurstofspanning geeft aan hoe groot
het aandeel zuurstofmoleculen in de vloeistof is. Door het verschil in
koolstofdioxidespanning (pCO2) vindt diffusie plaats van het bloedplasma naar het vocht in
de longblaasjes. Van daaruit wordt koolstofdioxide afgegeven aan de lucht in de
longblaasjes. Er is geen verschil in stikstofspanning (pN2) tussen de lucht in de longblaasjes
en het bloedplasma.
Transport van zuurstof.
De zuurstof in het bloed wordt vooral gebonden aan hemoglobine (Hb) in de rode
bloedcellen. Deze reactie is een evenwichtsreactie: Hb + O2 <—> HbO2. Bij een lage O2 -
concentratie verloopt de evenwichtsreactie naar links. In een omgeving met een hoge O2 -
concentratie verloopt de reactie naar rechts, zoals in de longhaarvaten. Als hemoglobine de
, maximale hoeveelheid zuurstof heeft gebonden, noem je het verzadigd. Bloed met
verzadigde hemoglobine is lichtrood. Bloed waarvan de hemoglobine weinig zuurstof heeft
gebonden, is donkerrood.
De zuurstof diffundeer eerst vanuit de longblaasjes naar het bloedplasma. Het grootste deel
van de zuurstof wordt in het bloedplasma meteen weggevangen door hemoglobine.
Daardoor blijft de zuurstofconcentartie in het bloedplasma laag. Het concentratieverschil
tussen de zuurstof in het vocht van de longblaasjes enerzijds en de zuurstof in het
bloedplasma anderzijds, blijft daardoor groot. De diffusie blijft daardoor doorgaan. Pas als de
hemoglobine vrijwel geheel met zuurstof is verzadigd, kan de zuurstofconcentratie van het
bloedplasma gelijk worden aan die van het vocht in de longblaasjes. Organen verbruiken
zuurstof, vooral als ze hard werken. Daardoor gaat de zuurstofconcentratie in de cellen van
het orgaan omlaag. In een omgeving met een lage zuurstofconcentratie kan hemoglobine de
zuurstof niet meer vasthouden. De zuurstofmoleculen raken makkelijk los.
Verzadigingskromme.
Hoeveel zuurstofmoleculen er vrijkomen, is afhankelijk van de pO2 in een weefsel. Deze pO2
is weer afhankelijk van de activiteit van de cellen van het weefsel. In een weefsel in rust is de
pO2 ongeveer 5,3 kPa; in een actief weefsel is de pO2 veel lager
De pO2 -verzadigingskromme van hemoglobine:
Transport van koolstofdioxide.
Bij dissimilatie in cellen ontstaat koolstofdioxide. In de organen treedt door
spanningsverschil diffusie op van koolstofdioxide naar het bloed in de haarvaten. Een klein
deel van dit koolstofdioxide wordt als CO2 door het bloedplasma vervoerd. Het grootste deel
(70%) wordt vervoerd als HCO3- (CO2 —> HCO3-). HCO3- is zuur. De rest van het
opgenomen CO2 (23%) wordt in rode bloedcellen vervoerd, gebonden aan hemoglobine. In
de longhaarvaten diffundeert het opgeloste CO2 vanuit het bloedplasma naar het vocht van
de longblaasjes. De longen kunnen de uitscheiding van CO2 reguleren door aanpassing van
de diepte en de snelheid van de ademhaling.
Invloed van de pH.
De pH van het bloed is ook van invloed op de ligging van het evenwicht bij de
evenwichtsreactie. De pH van het bloed wordt beïnvloed door de CO2 -concentratie. In rust
is de pCO2 ongeveer 2,7 kPa en een pH in de haarvaten van 7,4. In een actief weefsel is pCO2
een stuk hoger (tot 11 kPa). Door opname van veel CO2 daalt de pH van het bloed in de
haarvaten. Dat komt doordat CO2 en H2O samen H2CO3 vormen, dat op zijn beurt
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nathalielans9. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.81. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
65507 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now