Ned samenvatting
H3
Paragraaf 20 – Historische achtergrond
In 17e eeuw waren in Europa de ‘absolute monarchieën’ ontstaan: koninkrijken waarin alle
macht bij de vorst berustte
In 18e eeuw bepaalde absolutisme de Europese politiek.
Engeland begon aan de opbouw van een wereldrijk: grote delen van Noord-Amerika waren
al in Engels bezit, nu kwamen ook India en verschillende gebieden in Afrika erbij.
Er heerste in de 18e eeuw een grotere welvaart dan de 17e eeuw
De bevolking van Europa nam in snel tempo toe:
- Burgerij ontwikkelde zich tot sterkste klasse in economisch toezicht
- Eind van eeuw wist ze in sommige landen ook steeds meer politieke macht te
veroveren ten koste van de monarchen
In de Republiek der Verenigde Nederlanden was geen vorst, stadhouders hadden wel
ambities in die richting maar werden tegengewerkt door het gewest Holland.
Mannelijke lijn in het huis van Oranje stierf uit, er volgde een ‘stadhouderloos tijdperk’ van
1702-1747
Republiek bleef een statenbond met een Staten-Generaal aan het hoofd ipv een vorst, de
staten-generaal was een machteloos orgaan; alle gewesten gingen hun eigen gang
(Gewesten zijn een aantal gemeenten bij elkaar)
In de tweede helft van de 18e eeuw ontstonden in de Republiek twee politieke stromingen:
- De patriotten streefden naar meer democratie
- De prinsgezinden waren de aanhangers van de stadhouders uit het huis van
Oranje
1798 grondwet: scheiding van kerk en staat en het kiesrecht werd uitgebreid
De culturele stroming van de 18e eeuw was de Verlichting, die vooral in Frankrijk en
Engeland bloeide
Men heeft beledigend over de ‘pruikentijd’ gesproken sfeer van deftigheid
Het onvermogen de statenbond om te vormen tot een moderne eenheidsstaat liep gelijk aan
het onvermogen om grote kunst voort te brengen: in de literatuur is er geen Hooft of Vondel
meer, in de schilderkunst niemand van het niveau van Rembrandt of Vermeer.
, Paragraaf 21 – De Verlichting
Verlichting met deze term wil men aangeven dat in de 18e eeuw het gevoel ontstond dat
de wereld langzaam duidelijk, helder, ‘verlicht’ aan het worden was.
De mens had in een geestelijke duisternis geleefd, maar daar begon een einde aan te komen
dankzij de inzichten die men in de Renaissance had opgedaan en die door de denkers van de
18e eeuw verder is ontwikkeld.
Wetenschap en geloof
In de Renaissance had de wetenschap zich heel snel ontwikkelt, omdat men zich niet langer
gebonden voelde aan wat was overgeleverd van vroeger of wat door de kerk was
voorgeschreven.
Ipv daarvan ging men onderzoeken hoe de wereld in elkaar zat (empirisme), wat tot nieuwe
wetenschappelijke inzichten leidde.
In 18e eeuw ontstond hieruit de opvatting dat de menselijke ratio (verstand, rede) in staat
was alles op te lossen.
Vanwege dit rationalisme wordt de verlichting ook wel aangeduid met termen als ‘Tijdperk
van de rede’ of ‘Age of reason’
Rationalisme = Het rationalisme is een filosofische stroming die vertrekt vanuit het idee dat
de rede de enige of voornaamste bron van kennis is.
Er vonden veel natuurwetenschappelijke ontwikkelingen plaats. Fysici onderzochten de
elektriciteit, scheikundigen begonnen aan de classificatie van elementen… etc.
Op religieus gebied hingen veel verlichte denkers het deïsme aan: de opvatting dat er wel
een opperwezen bestaat, maar dat de verering daarvan in de vorm van godsdienst zinloos is.
De Franse geleerde/schrijver Voltaire verdedigde de gelijkheid van alle godsdiensten en
verdedigde het idee der tolerantie (verdraagzaamheid) = ieder mens moet kunnen denken
en geloven wat hij wil en overheden – wereldlijke zowel als geestelijke – hebben daar niets
mee te maken.
Politiek en economie
Op politiek gebied betogen denkers als John Locke en Montesquieu de trias politica: de
opvatting dat de uitvoerende macht, de wetgevende macht en de rechterlijke macht
gescheiden zijn.
“Monarchie en godsdienst ging men beschouwen als bolwerken van behoudzucht en
domheid, die de ontplooiing van menselijke capaciteiten in de weg stonden met allerlei ver-
en geboden”
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mare80. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.50. You're not tied to anything after your purchase.
