Summary
Samenvatting Gerechtelijke Geneeskunde en Criminalistiek (GESLAAGD)
- Course
- Institution
Samenvatting van gerechtelijke geneeskunde, goede en gedetailleerde basis voor het examen.
[Show more]
Seller
Follow
criminologiestudente
Reviews received
Content preview
1GERECHTELIJKE GENEESKUNDE EN
CRIMINALISTIEK
HOOFDSTUK 1: JUSTITIE EN GENEESKUNDE
HET GERECHT
DE STAANDE MAGISTRATUUR: OPENBAAR MINISTERIE (PROCUREUR)
De opdracht van de staande magistratuur is het opsporen van misdrijven. Ook bij het opsporen van een verdachte, is het hun
taak om deze verdachten voor de rechtbank te brengen. De staande magistratuur heeft niet de status van onafhankelijkheid, ze
werkt in opdracht van de maatschappij of de staat. De minister van justitie geeft die taak aan de procureur. De staande
magistratuur staat rechtop wanneer ze spreekt, en spreekt als staande requisitoir zijn standpunt uit. De procureur heeft de
bevoegdheid om de zaak te seponeren (niet vervolgen), dit kan de onderzoeksrechter niet.
DE ZETELENDE MAGISTRATUUR: DE RECHTERS
De opdracht van de zetelende magistratuur is in volle onafhankelijkheid oordelen over de
schuldvraag. Ze moeten oordelen op basis van hun innerlijke overtuiging. De rechter
bepaalt de strafmaat, deze wordt vaak voorgesteld door de procureur, de verdediging
voert hier beweer tegen. Uiteindelijk is het de rechter die beslist. De rechter mag op geen
enkele mogelijke manier beïnvloed worden. Rechters blijven zitten tijdens hun uitspraken.
De onderzoeksrechter doet vooronderzoek (bij zware gevallen) en verzamelt alle
elementen die pleiten in het voordeel of nadeel van de verdachte. De procureur doet opsporingsonderzoek.
STRAFRECHT
De procureur heeft iets meer mogelijkheden. Hij kan iemand tijdelijk aanhouden bij
betrapping op heterdaad, maar hij kan geen huiszoeking bevelen. Men doet hierbij beroep
op de onderzoeksrechter die het gerechtelijk vooronderzoek voert. Op het einde van het
vooronderzoek wordt het dossier overgedragen aan de raadkamer. De raadkamer kan maar
een voorlopige hechtenis voor een bepaalde tijd uitspreken en achteraf moet dat opnieuw
beoordeeld worden bij de kamer van inbeschuldigingstelling. Dit is eigenlijk hetzelfde als de
raadkamer, maar dan op het niveau van het hof van beroep.
VERLOOP STRAFRECHTELIJK ONDERZOEK
Eerst vindt er een opsporingsonderzoek door de procureur plaats, deze kiest voor een seponering of een opsporing met daaraan
gekoppeld een vervolging. Bij de opsporing hoort een voorlopige aanhouding van 48 uur en een vordering van de
onderzoeksrechter.
Het gerechtelijk onderzoek wordt geleid door de onderzoeksrechter, er worden maatregelen genomen voor de inbreuk op
privacy (zoals bij bv. een telefoontap of huiszoeking),… Hierbij wordt de verdachte in voorlopige hechtenis geplaatst.
De raadkamer (van eerste aanleg) of kamer van inbeschuldigingstelling (beroep) maakt beslissingen over de voorlopige
hechtenis en verwijzen de verdachte al dan niet door naar de rechtbank, anders is er sprake van een buitenvervolgingstelling.
Het strafrechtelijk onderzoek gebeurt op regels van het strafwetboek, hierin staan alle criminele feiten opgesomd. De politie
doet soms ook gerechtelijke opdrachten, zoals een proces verbaal opstellen. Dit wordt niet door de rechters in twijfel getrokken,
een proces verbaal wordt uitzonderlijk gecorrigeerd. De procureur des konings kan geen deskundige aanstellen, omdat deze dan
het statuut van een raadgever krijgt. Zij geven dus raad aan de procureur. Er is echter een uitzondering voor artikel 44, bij een
overlijden kan de procureur wel een deskundige aanstellen.
, 2
BURGERLIJK RECHT
Burgerlijk recht heeft te maken met ieders recht op schadevergoeding. Als je meent schade te hebben geleden tot bepaalde
handelingen of tekortkomingen dan kan je klacht indienen. Je moet wel de schade aantonen, kunnen bewijzen dat het feit zich
heeft voorgedaan en het oorzakelijk verband aantonen tussen dat feit en de schade.
Je kan een klacht indienen als eiser (wanneer de bewijslast bij jou ligt), of als verweerder (je krijgt de mogelijkheid om dingen
voor de rechtbank te brengen om zich te verweren). De burgerlijke rechtbank besluit uiteindelijk of er schade is en of er een
oorzakelijk verband is. Wanneer dit het geval is, dan wordt er een financieel bedrag overgeplaatst.
Contractuele verbintenis: je hebt stilzwijgend een contract afgesproken met een arts, bv. dat hij alles zal doen om u te helpen.
Resultaatsverbintenis: de arts zegt bv. om het kankergezwel weg te halen, maar na de operatie is dit gezwel niet weggehaald. Er
is dus een schending van het resultaat.
DESKUNDIGE
Er is een verschil in de term deskundige in strafzaken en burgerlijke zaken. Deskundigen kunnen door de procureur worden
aangesteld, maar dit gebeurt vooral door de onderzoeksrechter. Als deskundige mag je in principe niet weigeren om aan het
onderzoek deel te nemen, tenzij er sprake is van wrakingsgrond (als je bv. een band hebt met een van de partijen).
Er bestaat een nationaal register van gerechtsdeskundigen. Dit is een nationaal register waarin alle mensen staan die deskundige
geweest zijn voor bepaalde zaken. Men kan hier ook in zien of je het juiste diploma hebt, geen strafblad,…
IN STRAFZAKEN
Als je als deskundige werkt in strafzaken, dan ben je gebonden aan strafrechtelijke tarieven. Voor autopsie is er een vast bedrag,
nu vandaag de dag werken we met een professionele deskundige en zijn de tarieven erop gericht om de onkosten te vergoeden
die je als deskundige maakt. De Belgische staat betaalt de tarieven. Je moet bewijs kunnen leveren van inbreuk en daderschap
en werk je met een niet-tegensprekelijke procedure. Een uitzondering bij dat laatste is bij burgerlijke belangen.
IN BURGERLIJKE ZAKEN
Als je als deskundige werkt in burgerlijke zaken, dan werk je met een tegensprekelijke procedure (artikel 962-991 in Gerechtelijk
Wetboek). Dit wilt zeggen dat bij elke handeling elke partij betrokken moet worden. De kosten worden betaald door de meest
gerede partij, de bewijsvoering moet komen van de eisende partij. Er moet een causaal verband zijn tussen de feiten en de
schade en een evaluatie van de omvang van de (menselijke) schade.
FORENSISCHE WETENSCHAPPEN
Forensische wetenschappen is het geheel van alle wetenschappen en technologische disciplines die kunnen worden aangewend
ter opheldering van gerezen rechtsvragen. De doelstellingen van waarheidsvinding zijn om iets wat zich heeft afgespeeld te
reconstrueren te achterhalen, dit gebeurt op basis van objectieve vaststelling (bv. bewijzen en sporen).
Om een goed forensisch onderzoek uit te voeren heb je niet enkel vakkennis nodig, maar ook specifieke kennis in verband met
forensisch onderzoek. Je moet de principes van bewijsvoering kennen. Al wat vastgesteld wordt moet via een verslag aan een
magistraat worden voorgelegd. Tot aan de rechtszaak is dat geheim, vanaf de rechtszaak begint is het verslag openbaar.
Forensische wetenschappen kan een bijdrage leveren aan de leer van crimineel gedrag.
FORENSISCHE GENEESKUNDE
Gerechtelijke geneeskunde is de studie van alle problemen die zich bij de rechtspleging kunnen voordoen, en slechts met
deskundige hulp van een arts kunnen opgelost worden. Dit is een van de oudere definities van gerechtelijke geneeskunde door
H.F. Roll, ze is te eng geformuleerd.
HOE TOT ONTWIKKELING GEKOMEN
, 3
Vroeger was er de nieuwsgierigheid naar hoe het menselijk lichaam in elkaar zit. Men werd vroeger
veel tot de dood veroordeeld en werd dan gevolgd door een autopsie. Dit gaf de mogelijkheid om de
menselijke anatomie beter te leren kennen. Men ontdekte dat deze autopsie tot vaststellingen kan
leiden die belangrijk zijn voor de rechtspraak. Vroeger werd men nog altijd grotendeels veroordeeld
op basis van verklaringen of mythes. De ontwikkeling hangt samen met de ontwikkeling van het
lichaam en van het rechtssysteem.
Een voorbeeld van vroeger: op de afbeelding zie je een rapport van een stadsarts, hij heeft een
autopsie uitgevoerd op het slachtoffer. Er werd een verdachte opgepakt, de verdachte meende dat
het slachtoffer tegen zijn zwaard is gelopen. De autopsie heeft nog allerlei andere wonden
vastgesteld, dus daardoor kon het verhaal van de verdachte volledig ontkracht worden.
TAAKOMSCHRIJVING VOOR GENEESKUNDE
Sinds 2002 is dit erkend als een apart vakgebied, een arts kan dus specialist zijn in de gerechtelijke geneeskunde. Forensische
artsen houden zich bezig met forensische pathologie (de uitwendige lijkschouwing ter plaatse) en de forensische kliniek (men
moet levende slachtoffers onderzoeken en soms ook een dader om de aard van de verwondingen vast te stellen). Deze artsen
hebben ook bepaalde expertises, zoals in het forensisch labo biologische sporen nagaan.
FORENSISCHE PSYCHIATRIE
Patiënten gaan naar de psychiatrie wanneer ze in een staat van krankzinnigheid of onder onweerstaanbare dwang feiten
gepleegd hebben (= toerekeningsvatbaarheid, artikel 71 strafwet). Ook kan men naar de psychiatrie gaan onder de naam van
een gedwongen opname, dit staat in de Wet ter beschermingen van geesteszieken van 26 juni 1990. Er worden beschermende
maatregelen genomen, er wordt dan gekozen tussen een psychiatrische observatie van maximum 40 dagen of een psychiatrisch
verblijf van maximum 2 jaar. De voorwaarden voor een gedwongen opname zijn dat de patiënt een ernstig gevaar is voor
zichzelf of derden, een psychiatrische aandoening heeft of een enige mogelijkheid daartoe heeft. In de psychiatrie behandelt
men psychiatrische delinquenten.
De uitoefening van geneeskunde kan enkel als aan de wettelijke voorwaarden wordt voldaan en dit ook op een zorgvuldige
manier kan gedaan worden. Wettelijke voorwaarden zijn dat je een artsendiploma en visum hebt. De federale
toezichtscommissie kijkt na of je lichamelijk en geestelijk geschikt bent om deze job uit te oefenen. Je moet behoren tot de Orde
der Artsen voor de deontologie die hiermee gepaard gaat.
BEROEPSGEHEIM
De schending van beroepsgeheim is strafbaar, dit staat in artikel 458 in het strafwetboek. Beroepsgeheim wordt strafrechtelijk
en deontologisch beschermd via tuchtrecht, dit wordt dus ook gegarandeerd bij daders. Volgens de strafwet kan de arts dus
vervolgd worden voor schending van het beroepsgeheim. Deontologisch kan je tuchtrechtelijk worden aangesproken bij het
opzettelijk prijsgeven van ‘geheimen’ vastgesteld bij het uitoefenen van het beroep.
Een uitzondering hierop is een gewetensprobleem bij de arts (bv. een terrorist in het ziekenhuis verder helpen). Een andere
uitzondering is een kwetsbaar persoon (bv. een kind of vrouw dat elke dag mishandeld wordt, dan laat het strafrecht toe om
beroepsgeheim te schenden. Wanneer de arts moet gaan getuigen verbreekt hij ook het beroepsgeheim, hij mag hier uit de
biecht klappen als dat nodig mocht blijken en in geval dat de wet hem verplicht het geheim bekend te maken.
Een bijkomende nieuwe wet: men heeft voorzien dat bij opvolging van slachtoffers bij kindermishandeling, partnergeweld,
terreur… mensen medisch worden opgevolgd. De procureur kan vergaderen met de zorgverleners en andere betrokkenen. Hier
mag de arts ook zaken prijsgeven als dit in een strikte situatie gebeurt.
De arts wordt vrijgesteld van het beroepsgeheim indien hij tijdens de uitoefening van zijn beroep wordt betrokken bij criminele
feiten. We hebben namelijk allemaal meldingsplicht.
ARTIKEL 29 CGP = ARTIKEL 458BIS STRAFWETBOEK
, 4
Er is nooit sprake van spreekplicht, men kan een arts nooit verplichten van een geheim vrij te spreken. De arts krijgt de
gelegenheid om spreekrecht toe te passen wanneer zijn patiënt het slachtoffer is van een ernstig misdrijf (bv. fysieke agressie,
seksuele agressie, mishandeling en ernstige verwaarlozing). Als je dit als arts vaststelt en deze persoon kan niet voor zichzelf
optreden, dan kan je hem beschouwen als een kwetsbaar persoon en neem je de rol over als arts.
Bijkomende voorwaarden hierbij zijn is dat het zelf vastgesteld is, men een ernstig en dreigend gevaar is voor de fysieke of
psychische gezondheid of men zelf/met behulp van derden geen bescherming kan bieden.
TOEPASSING
De algemene regel luidt dat een arts altijd een algemeen attest mag afleveren. Je mag als politie niet eisen dat de arts zijn
beroepsgeheim schendt. Een algemeen attest is dus eigenlijk een soort van doktersbriefje, zo weet de procureur welke acties hij
mag ondernemen.
Wanneer de patiënt dader is heb je zwijgplicht, het beroepsgeheim geldt buiten de uitzondering (in noodtoestand dus).
Wanneer de patiënt slachtoffer en oordeelsbekwaam is dan kan je als arts de persoon aansporen tot aangifte of maatregelen. Er
is dan sprake van ontheffing van beroepsgeheim. Wanneer de patiënt slachtoffer en niet-oordeelsbekwaam is en dus onder de
categorie van kwetsbaar persoon valt, dan wordt er aangifte gedaan wanneer de patiënt onderzocht is, een ernstig dreigend
gevaar vormt of zichzelf/met hulp van andere kan beschermen. Voorbeelden hiervan zijn vergiftiging, vrijheidsberoving en
kindermishandeling.
MEDISCHE AANSPRAKELIJKHEID
Er zijn twee soorten aansprakelijkheid, burgerrechtelijke en strafrechtelijke.
BURGERRECHTELIJKE AANSPRAKELIJKHEID STRAFRECHTELIJKE AANSPRAKELIJKHEID
- Contractuele verbintenis - Slagen en verwondingen
Inspannings- of middelen- vs. - Schuldig verzuim
resultaatsverbintenis - Schending van beroepsgeheim
Goed medisch handelen (goede - Afleveren van vals getuigschrift
huisvaderprincipe of stand van de wetenschap) - Onwettig uitoefenen van de geneeskunde
Informed consent (informatie – toestemming)
- Buiten-contractuele verbintenis: medische fout
(nalatigheid of onvoorzichtigheid) bij fout en
schade wordt er een oorzakelijk verband gezocht
HOOFDSTUK 2: ARTS & OVERLIJDEN
OVERLIJDEN IN BELGIË
Er is veel interpretatievrijheid omtrent overlijden.
WETTELIJKE BEPALINGEN
De twee instanties die altijd een rol te vervullen hebben zijn de arts die het overlijden vaststelt en de ambtenaar van de
burgerlijke stand. Vaststellen dat iemand dood is, is een medische handeling en plicht, een arts is de enige die dit kan bepalen.
De arts moet ook de statistiek der doodsoorzaken invullen voor mensen vanaf overlijdens vanaf 1 jaar, dit noemt het 3C. Voor
kinderen jonger dan 1 jaar moet model 3D ingevuld worden.
Met het model 3C gaat men naar de ambtenaar van de burgerlijke stand en moet volgens artikel 55 een akte van overlijden
opstellen. Eenmaal dit is opgesteld, besta je voor de Belgische staat niet meer. Deze ambtenaar heeft ook via het Vlaams
decreet de bevoegdheid om toestemming te verlenen voor de begraving of crematie.
Bij bepaalde overlijdens is er een tussenkomst van de procureur des konings, onderzoeksrechter, deskundige of politie. Dit
wordt geregeld via twee artikelen van strafvordering. Het onderzoek kan opgestart worden als het gaat over een verdacht of
gewelddadig overlijden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller criminologiestudente. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.69. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now