Samenvatting van de colleges en bijhorende theorieteksten van de cursus Taal en Betekenis 2016, Tilburg University. Tbv de studie communicatiewetenschappen of ULT Nederlands.
Samenvatting Taal en Betekenis 2016
College 1
De linguïstiek bestond lange tijd enkel uit syntaxis, morfologie en fonologie. Er was nog geen ruimte
voor betekenis of interpretatie. En dus ook nog geen relatie met de werkelijkheid. Hier kwam
verandering in door de moderne semantiek, betekenisleer.
De ingrediënten van een taal zijn: (pas dan wordt een verzameling tekens echt een taal)
- Vocabulaire: een verzameling tekens; letters, woorden (dit zijn de bouwstenen)
- Syntaxis: Een regelsysteem om de tekens samen te voegen; spelling, grammatica (ook volgorde van
woorden in een zin is hierbij belangrijk)
- Semantiek: Een systeem om de tekens en tekenreeksen te koppelen aan buitentalige ‘dingen’ en
gedachten; betekenisgeving
Je spreekt pas van een taal als er een intentie is om iets te betekenen. (De vraag hierbij is of
bijvoorbeeld een tattoo ook een taalteken is)
Er bestaan verschillende semantische relaties.
synonymie tussen A en B: vloerkleed (A) – tapijt (B). Hier is sprake van wederzijdse inclusie. (Echter,
in het algemeen geldt dat 2 woorden die hetzelfde aanduiden na enige tijd toch gespecialiseerd
raken in contexten waarin het ene woord wel en het andere niet wordt gebruikt en andersom.
homonymie van A en B: bank1 (A) – bank2 (B)
antonymie tussen A en B: conformist (A) – nonconformist (B) Hier is sprake van een tegenstelling
tussen de woorden. Er is dus geen overlap tussen A en B.
hyponymie tussen A en B: meeuw (A) – vogel (B) of paard - zoogdier. Hier is sprake van inclusie.
hyperonymie tussen A en B: vogel (A) – arend (B). Ook hier is sprake van inclusie, maar dan
omgekeerd. (inverse relatie)
Binnen de semiotiek (tekenleer) zijn twee verschillende tradities:
1. Saussure spreekt van semiologie. Dit zou moeten gaan over de aard van tekens en de
wetten die gelden voor tekens. Talige tekens (woorden, zinnen) zijn ook tekens. In feite, alles kan een
teken zijn, zolang we het maar als zodanig zien. Als iets dat staat voor iets aders.
Een teken heeft geen absolute , maar een relatieve waarde; een teken heeft namelijk een waarde die
afhangt van de relaties die het onderhoudt met andere tekens.
Saussure maakt een fundamenteel onderscheid tussen
- Langue: systeem van regels en conventies dat de taal regeert. Dit bestaat onafhankelijk van
taalgebruik.
- Parole: Dit is het gebruik van langue in concrete situaties. Taal-in-gebruik.
Daarnaast bestaan een teken (sign) uit twee componenten:
- Signifiée: het concept waaraan het teken refereert. Bijv. de betekenis van hond/het concept hond –
wat stellen wij ons voor bij hond?
- Signifiant: de vorm die het teken aanneemt, bijv. het woord (= de vorm) hond.
De link tussen Signifié en signifiant is a priori willekeurig of arbitrair: zoals een kat ook cat, chato etc
kan heten in andere talen. A priori wil hier zeggen dat er door middel van conventie is bepaald hoe
dat ‘beestje’ zou gaan heten. Het is niet a posteriori willekeurig, want er is inmiddels afgesproken
hoe we het noemen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Seabreeze. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.96. You're not tied to anything after your purchase.
