Deel 1: Een verkenning van het therapeutisch milieu
Hoofdstuk 1: Het therapeutisch milieu, een nieuwe variatie op een oud thema
1.1 Het therapeutisch milieu: een oud thema.
1.1.1 De periode tot ongeveer 1800
Rondom om 1800 werden psychiatrische patiënten veelal opgesloten, mishandeld en bewaakt.
Het was een verdediging van de maatschappelijke samenleving tegen een bedreiging door
onrustige, agressieve, afwijkende en onbegrijpelijke individuen. Het milieu waarin de patiënt
verbleef had een sterk antitherapeutische werking.
Er was echter wel sprake van een wijze van omgang met deze mensen die we als
therapeutisch kunnen beschouwen:
- De Grieken (Hippocrates) en Romeinen (Galenus) beschouwden geestesziekte als
gevolg van lichamelijk lijden. Zij werden behandeld met kalmerende middelen. De
dwangmiddelen werden tot een minimum beperkt.
- Gedurende de middeleeuwen was er vooral de invloed van de kloosters. Ze waren een
toevluchtsoord. Het aanbieden van een juiste leefregel in een goede omgeving had
positieve effecten op het geestelijk leven van de bewoners.
- In de dertiende eeuw was er in de Belgische plaats Geel al een inrichting voor
geesteszieken. De zieken werden met zorg verpleegd in kamertjes die uitkwamen in de
kerk. Het begin van gezinsverpleging.
1.1.2 Het keerpunt
Rond het jaar 1800 beginnen de opvattingen over psychisch gestoorden te veranderen
(bejegening en voorzieningen psychisch gestoorden). Een van de eerste pioniers was Pinel.
Onder invloed van de ideeën van de Franse Revolutie (vrijheid, gelijkheid, broederschap)
bevrijdde Pinel hier in 1793 de geestelijk gestoorden uit hun ketens. Hij was namelijk van
mening dat hij te doen had met zieke mensen die verzorging nodig hadden. Daarnaast was hij
zich bewust dat gedrag van mensen beïnvloed wordt door de omgeving waarin iemand
verblijft.
Pinel omschreef zijn benadering als de morele behandeling. Het woord moreel was een vorm
van behandelen waarbij het meevoelen met de patiënt, respect hebben voor de patiënt en het
overwicht hebben op de patiënt centraal stonden. Tegenwoordig spreekt men van zorgdragen
voor een empathische en coachende relatie met de patiënt. In de visie van Panel moest een
behandelmilieu een gemeenschap zijn, waarin zinvol werk werd verricht, voor ontspanning
werd gezorgd en waar de patiënt in zijn waarde werd gelaten.
De ideeën van Pinel kwamen door bij de quaker Willim Tuke de York Retreat in Engeland.
Bij de behandeling van psychiatrische patiënten werd de nadruk gelegd op een vriendelijk en
welwillende atmosfeer. De tijd werd op zinvolle wijze doorgebracht door op regelmatige
tijden werk te verrichten en aan ontspanning te doen. De patiënten werd als gasten behandeld.
De Quakers brachten de morele behandeling over naar de VS.
De vernieuwingsideeën die op gang gebracht waren, hadden ook hun uitstraling in Nederland.
Schroeder van der Kolk drong in de eerste helft van de negentiende eeuw aan op een
vermenselijking van de behandeling van de psychiatrische patiënten. Lijfstraffen moesten
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sammmaters. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.63. You're not tied to anything after your purchase.